نظریه زمینه‌ای

تئوری داده‌بنیاد یا نظریه مبنایی یا تئوری برخاسته از داده‌ها یا تئوری بنیادی یک روش تحقیقی عام، استقرایی و تفسیری است که در سال ۱۹۶۷ توسط بارنی گلیزر و انسلم استراوس به وجود آمد.[۱]

«نظریه‌ی برپایه»، روش تحقیقی برآمده از سنت‌های علوم اجتماعی در دانشگاه‌های کلمبیا و شیکاگو طی اوایل نیمه دوم سده بیستم است. دوران پیدایی و برآمدن این روش تحقیق، زمانه نقد اثبات‌گرایی و مابعد اثبات‌گرایی است. دورانی که عقلانیت انتقادی در برابر عقلانیت ابزاری اهمیت یافته است.[۲]

پیش‌زمینه

ویرایش

تئوری داده‌بنیاد این امکان را برای پژوهشگران در حوزه‌های موضوعی گوناگون فراهم می‌آورد تا به جای تکیه بر نظریه‌های موجود، خود تئوری و گزاره را تدوین کنند. این تئوری‌ها و گزاره‌ها به گونه‌ای سیستماتیک و بر پایه داده‌های واقعی پرداخته می‌شود. هر تئوری و گزاره‌ای که بر اساس این روش تدوین می‌شود بر زمینه‌ای مستند از داده‌های واقعی بنیاد نهاده شده‌است.[۱]

در واقع تئوری داده بنیاد روشی است برای دستیابی به شناخت پیرامون موضوع مورد مطالعه و موضوع یا موضوعاتی که پیش از این در مورد آن‌ها تحقیق جامعی نشده‌است و دانش ما در آن زمینه محدود است.[۱]

روایی هر تئوری داده‌بنیاد به سنجش با سنجه‌های گوناگون از جمله سنجه‌های برادفورد هیل بستگی دارد.

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «تئوری داده بنیاد (Grounded Theory) - قسمت اول». پایگاه اینترنتی آینده پژوهی. ۲۶ آبان ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۹ دسامبر ۲۰۱۱.
  2. فراستخواه، مقصود (۱۳۹۵). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر «نظریه‌ی برپایه» (گراندد تئوری، GTM). تهران: آگاه. ص. ۷۹. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۱۶-۳۶۵-۴.

پیوند به بیرون

ویرایش

برای مطالعه بیشتر

ویرایش
  • Strauss, A. (1987). Qualitative analysis for social scientists. Cambridge, England: Cambridge University Press.
  • Glaser, B. (1992). Basics of grounded theory analysis. Mill Valley, CA: Sociology Press.
  • Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Clarke, A. (2005). Situational Analysis: Grounded Theory After the Postmodern Turn. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Kelle, Udo (2005). "Emergence" vs. "Forcing" of Empirical Data? A Crucial Problem of "Grounded Theory" Reconsidered. Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research [On-line Journal], 6(2), Art. 27, paragraphs 49 & 50. [۱]
  • Mey, G. & Mruck, K. (Eds.) (2007). Grounded Theory Reader (HSR-Supplement 19). Cologne: ZHSF. 337 pages
  • Thomas, G. & James, D. (2006). Re-inventing grounded theory: some questions about theory, ground and discovery. British Educational Research Journal, 32 (6), 767–795.
  • Goulding, C. (2002). Grounded Theory: A Practical Guide for Management, Business and Market Researchers. London: Sage.
  • Stebbins, Robert A. (2001) Exploratory Research in the Social Sciences. Thousand Oaks, CA: Sage.

گلاسر

ویرایش
  • Glaser BG, Strauss A. Discovery of Grounded Theory. Strategies for Qualitative Research. Sociology Press [۲], 1967
  • Glaser BG. Theoretical Sensitivity: Advances in the methodology of Grounded Theory. Sociology Press [۳], 1978.
  • Strauss A, Corbin J. Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Sage, 1990.
  • Glaser BG. Basics of Grounded Theory Analysis. Emergence vs Forcing. Sociology Press [۴], 1992
  • Glaser BG (ed). Examples of Grounded Theory: A Reader. Sociology Press [۵], 1993.
  • Glaser BG (ed). More Grounded Theory Methodology: A Reader. Sociology Press