نظرمحمد دیدگاه

نظرمحمد دیدگاه (۱۳۱۳ در دامن - ۱۴۰۰ در پهره(ایرانشهر) )روحانی اهل سنت و نماینده مردم شهرستان پهره(ایرانشهر) در اولین دوره مجلس شورای اسلامی و عضو شورای مرکزی سنت (شمس) بود.

نظرمحمد دیدگاه
مولانا نظر محمد دیدگاه
نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی
دوره مسئولیت خرداد 59 – خرداد63
پیش از	حمید الدین ملازهی
اکثریت	14,227 رای
اطلاعات شخصی
زاده	۱۳۱۳ ایرانشهر، ایران
درگذشته	۱۵ خرداد ۱۴۰۰ ایرانشهر، ایران
حزب سیاسی	شورای مرکزی سنت (شمس)
فرزندان	ظفراحمد، ضمیراحمد، نظیراحمد، سعیداحمد
پیشه	رئیس شورای شهرستان ایرانشهر در زمان شاه امام جمعه‌ دامن تا حین نمایندگی مجلس شورای اسلامی نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی از اعضای رهبری شورای مرکزی اهل سنت (شمس)

تولد و تحصیل

نظرمحمد دیدگاه فرزند «مزار» در سال ۱۳۱۳ شمسی در کوران سفلی دهستان «دامن» از توابع شهرستان پهره(ایرانشهر) متولد شد. در ده سالگی به دبستان رفت و هم‌زمان قرآن مجید و چند کتاب ابتدایی علوم دینی را نزد امام مسجد روستای‌شان که اهل منطقه «مسکوتان» از توابع بخش مرکزی شهرستان فنوج در سیستان‌وبلوچستان بود، فراگرفت. مولوی نظرمحمد دیدگاه تحت تأثیر تشویق‌های امام مسجد، در سال ۱۳۳۱ به اتفاق جمعی دیگر از هم‌سن‌وسالانش برای ادامه تحصیل علوم دینی عازم پاکستان شد.

دروس مقدماتی را در دارالعلوم شهر «تندوالله‌یار» - از توابع ایالت سند- گذراند و پس از آن به‌علت مشکلاتی که دامنگیر این مدرسه شد، به مدرسه دینی «دارالرشاد» در منطقه‌ای به نام «پیرجندا» رفت. سپس در سومین سال حضورش در پاکستان عازم مدرسه دینی دارالهدای شهر «تیدی» در استان سند شد.

مولانا نظرمحمد در دومين سال حضورش در دارالهدای تيدی سخت بيمار شد و همین بيماری او را به كراچی و مركز بزرگ علمی دارالعلوم اين شهر كشاند تا در محضر بزرگانی همچون مولانا مفتی محمدشفيع عثمانی، مولانا رشيداحمد لديانوی، مولانا سليم‌الله خان، مولانا سحبان‌محمود، مولانا قاری رعايت الله، مولانا علی اكبر و مولانا عبدالحق كسب فيض كند.

او به مدت پنج سال در اين مركز علمی تحصيل کرد و طی آن سالها با دو شخصيت برجستۀ علمی اين روزهای پاكستان و جهان اسلام، مولانا مفتی محمدرفيع و مولانا مفتی محمدتقی عثمانی در يك كلاس درس، علم دين می‌آموخت. در همان سالها در كراچی با استاد برجستۀ تفسير قرآن مجيد مولانا غلام‌الله‌خان آشنا شد و شيفتۀ ديدگاه‌های توحيدی و سخنرانی‌های حماسی ايشان گشت.

مولانا نظرمحمد دیدگاه دربارۀ سرآغاز اين آشنايی و شيفتگی در گفت‌وگو با ندای اسلام گفت: «آن زمان مولانا غلام الله‌خان هرچند وقت يك‌ بار به كراچي می‌آمد و برای مردم سخن می‌گفت. ايشان وقتی به آنجا می‌آمد ملّاهای بدعتی كراچي مسجدی را كه ايشان در آن نماز می‌خواند، مي‌‎شستند. بدعت اين شهر را فرا گرفته بود. ملّاهای بدعتی پرنفوذ بودند و محل فعاليت علمای ديوبندی محدود بود به دارالعلوم كراچی. خارج از آن محدوده ديگر اختياری نداشتند. حتی زمانی كه اين مركز به لاندی منتقل شد، اوضاع چنين بود. تا اينكه مولانا غلام الله‌خان و شاه عنايت‌الله بخاری رحمه‌الله برای اولين بار از پنجاب به كراچی آمدند. اين بزرگواران وقتی به كراچي آمدند در خيابان‌ها و ميادين شهر شروع به سخنراني كردند. آن سخنرانی‌ها به مرور باعث شد بسياري از مردم مريد مولانا غلام الله‌خان شوند و از آن پس هر سال مولانا را به كراچی دعوت كنند تا برای مردم سخن بگويد. سخنان ايشان در زندگی ما هم تأثير گذاشت. باعث ايجاد تحول در ما شد و ما را هم شيفتۀ شخصيت مولانا غلام‌ الله‌خان كرد.»

پس از انتقال دارالعلوم کراچی از منطقه «نانکواره» به منطقه «لاندی» این شهر، یک سال دیگر در این مرکز به تحصیل ادامه داد و تعطیلات همان سال برای دیدار با خانواده به ایران بازگشت. تعطیلات که به پایان رسید بار دیگر عازم پاکستان و دارالعلوم کراچی شد، اما به علت تکمیل‌نشدن کار ثبت‌نام ۱۴ طلبه‌ای که از ایران با خود همراه برده بود، ناچار شد دارالعلوم کراچی را ترک کند و بار دیگر به دارالعلوم تندوالله‌یار برود. او سال «دورۀ حديث» و به عبارتی آخرين سال تحصيلش را آنجا نزد بزرگاني همچون مولانا ظفراحمد عثمانی رحمه‌الله می‌گذراند و بالأخره از همين مركز علمی فارغ‌التحصيل می‌شود و پس از مدتی با اتمام تحصیلاتش به زادگاهش بازگشت. مدیریت مدارس دینی مکتب قرآن و مکتب خدیجة الکبری را در منطقه دامن در ۲۵ کیلومتری شهرستان ایرانشهر را بر عهده داشته است.

اساتید

مفتی محمدشفیع عثمانی، رشیداحمد لدیانوی، سلیم‌الله خان، سحبان‌محمود، قاری رعایت‌الله، مولوی علی‌اکبر، مولوی عبدالحق، مفتی محمد رفیع، مولوی غلام‌الله خان از مهم‌ترین اساتید وی می‌باشند. همچنین وی دورهٔ تفسیر قرآن مجید نزد مولوی غلام‌الله خان و مولوی عبدالغنی جاجروی و دوره حدیث نزد مولوی ظفراحمد عثمانی گذراند.

نمایندگی در مجلس شورای اسلامی

مولانا دیدگاه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بنا به درخواست علمای منطقه و تاکید مولانا عبدالعزیز ملازاده - بانی دارالعلوم زاهدان- در اولین دورۀ مجلس شورای اسلامی از حوزۀ انتخابیه پهره(ایرانشهر) و سرباز ثبت‌نام کرد و با کسب نزدیک به 70درصد آرا، برندۀ این دوره از انتخابات شد و از 7 خرداد 1359 تا 6 خرداد 1363 نمایندگی مردم در این حوزۀ انتخابیه را بر عهده داشت.

ایشان عصایی دارند که در بین جوانان اهل سنت به عصای خلخالی مشهور است. در مجلس شورای اسلامی وقتی آقای خلخالی که بعنوان جلاد نظام شهرت یافت در محضر آیت الله خمینی به اهل سنت توهین کرد، و علمای آنها را به تریاک فروش معرفی نمود. مولانا نظرمحمد دیدگاه با همان عصایش در مجلس و در محضر نمایندگان کشور دمار از روزگار خلخالی درآورد.

مولانا دیدگاه در هجدمین همایش فارغ‌التحصیلی طلاب دارالعلوم زاهدان در میان شعارها و خوش آمدیدهای دوستدارانش سخنانی ایراد فرمودند :«بلوچستان تا صد سال پیش عالمی از خود نداشت.

حکومتهای ما از علما و مفتیان و قضات افغانستان استفاده می کردند. این منطقه از علم بی بهره بود. اولین عالمی که در منطقه بلوچستان آمد مولانا عبدالله رحمه الله پدر مولانا عبدالعزیز رحمه الله بود بعد از آن علمایی تک و توک آمدند.

در گذشته در بلوچستان درختان و قبرها مورد پرستش قرار می گرفت. اما بفضل خدا علمایی همچون مولانا عبدالله پا به عرصه وجود نهادند که در مقابل حکام آن زمان شمشیر بران بود.

مولانا عبد الله در مقابل ذکریها ایستاد و ابتدا آنها را دعوت داد که بسیاری ایمان آوردند و برخیها به پاکستان فرار کردند. و هنوز عده ای در کوه ون بودند که با تلاش شهید مولانا محمد عمر سربازی رحمه الله قلع و قمع شدند. بعد از مولانا عبدالله پسرش مولانا عبدالعزیز بلند شد و در منطقه دپکور مدرسه با شکوهی بنا نهاد. بعدا مولانا عبدالعزیز به زاهدان آمدند. و با ورودش زاهدان روح تازه ای گرفت و با همت مولانا جنگهای طائفه ای پایان یافت.

حضرت مولانا عبد العزیز مریض شد و به انگلیس رفت و در برگشت مردم مسلمان و دین دوست زاهدان جهت استقبال امامشان تا میرجاوه صف بسته بودند.

مولانا نمونه‌ای از وحدت و همدلی بود. جرأت مولانا بی نظیر بود و هیچگاه در مقابل حکام منطقه تسلیم نشد. رئیس ساواک تهید کرده بود که با مولانا عبدالعزیز برخورد می کند اما مردم زاهدان گفتند: مگر از جنازه ما بگذرد و با مولانا برخورد کند.

من از اهل سنت ایران و مردم بلوچستان می‌خواهم که اتحاد و همبستگی خود را هرگز از دست ندهند و از علما و فضلای خود حمایت کنند. و در مقابل طوفانهای ظلم و ستم در کنارشان بایستند. اهل سنت ایران باید بدانند که عزت و شرف و آبروی آنها در کرو ثبات و پایداری علمایشان است.»

شورای مرکزی سنت (شمس)

در سال ۱۳۶۰ه‍.ش به همراه احمد مفتی زاده، عبدالعزیز ملازاده، عبدالملک ملازاده، عبدالحمید اسماعیل زهی، شمس الدین مطهری و برخی از همفکران دیگرش شورای مرکزی سنت (شمس) را بنیانگذاری کردند و اولین اجلاسیه این شورا در منزل ایشان در تهران برگزار گردید که با دستگیری احمد مفتی زاده و زندانی شدن او این فعالیت‌ها به پایان رسید.

زندان و مهاجرت از ایران

مولانا نظرمحمد پس از پایان دوران نمایندگی مجلس،به فعالیت‌هایی همچون: وعظ و نصیحت و حل‌وفصل اختلافات مردمی در منطقۀ پهره(ایرانشهر) مشغول شد.

او در زمان حیاتش از جمله مخالفان سیاست‌های جمهوری اسلامی بود.

مولانا نظرمحمد دیدگاه در زمان فعالیت‌های دینی به‌خاطر بعضی از سخنرانی‌هایش، در سال 1365 بازداشت شد و مدت سه سال را ابتدا در دزاپ(زاهدان) و سپس در تهران در زندان سپری کرد و پس از گذراندن دوران حبس، در سال 1374 به کشورهای پاکستان و امارات هجرت کرد و پس از شش سال دوری از وطن، در سال 1380 مجددا به بلوچستان بازگشت.

وفات

مولانا نظرمحمد دیدگاه پس از سال‌ها خدمت به جامعه اسلامی و فعالیت‌های بیدارگرانه و روشنگرانه و بیان حق در مجالس و محافل مختلف اجتماعی و سیاسی، بعدازظهر شنبه (15 خرداد 1400 هجری شمسی/ 24 شوال 1442 هجری قمری) پس از تحمل یک دوره بیماری، در بیمارستان خاتم‌الانبیاء ایرانشهر وفات فرمودند.

مراسم تشییع‌جنازۀ ایشان ظهر یکشنبه (16 خرداد 1400/ 25 شوال 1442) با حضور اقشار مختلف مردم در عیدگاه بزرگ اهل‌سنت پهره(ایرانشهر) برگزار شد.نماز جنازه به امامت مولانا عبدالحمید اقامه گردید و پیکر مولانا نظرمحمد دیدگاه در دهستان «دامن» به خاک سپرده شد..

جستارهای وابسته

• فهرست نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی
• فهرست نمایندگان مجلس شورای اسلامی
• حوزه انتخابیه ایرانشهر، سرباز، دلگان، راسک٫فنوج، بمپور، بنت، لاشار، آشار و آهوران
• فهرست نمایندگان حوزه انتخابیه ایرانشهر
• نمایندگان حوزه انتخابیه ایرانشهر، سرباز، راسک، بمپور،فنوج، دلگان ، لاشار، بنت , آهوران و آشار