نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران

«نشان جمهوری اسلامی» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای نشان دولتی، جمهوری اسلامی (نشان دولتی) را ببینید. برای نشان رسمی ایران پیش از نظام جمهوری اسلامی، شیر و خورشید را ببینید.

نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران نشان مخصوص نظام جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۵۹ است. از این نشان در پرچم ایران و اسناد رسمی کشور استفاده می‌شود؛ همچنین از این نشان به عنوان بخشی از نشان‌وارهٔ نهادهای حاکمیتی (همچون قوهٔ قضائیه و نیروهای مسلح) بهره برده شده است.

نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران
نسخه‌ها
نسخه به کاربرده شده در پرچم ایران
پذیرفته‌شده	۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹
نگهدارها	چهار هلال و یک شمشیر
سایر عناصر	بالای شمشیر تشدید آمده است که نشانهٔ تکرار یک حرف می‌باشد.
کاربرد	نشان رسمی ایران، وزارتخانه‌ها و دیگر نهادهای دولتی

ویژگی‌های نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران

نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران (☫) در واقع یک نشان‌واره از عبارت اسلامی لا اله الا الله است و طراحی آن به گونه‌ای است تا به صورت کلمه الله دیده شده و همچنین مشابه گل لاله باشد. روییدن لالهٔ سرخ بر مزار سربازی که جانش را در راه پاسداری از میهن فدا کرده، باوری نزد برخی ایرانیان است و احتمالاً به اسطوره‌شناسی ایران بازمی‌گردد. اخیراً لالهٔ سرخ نمادی از شهادت در نظر گرفته می‌شود. بیان شده اجزاء این نشان چهار هلال و یک شمشیر بوده که روی هم رفته به پنج جزء اصول پنج‌گانهٔ مذهب تشیع اشاره می‌کنند که جزء مهم‌تر آن (توحید) در وسط قرارگرفته و ظاهر متفاوت‌تری دارد. همچنین رکن اصلی این نماد (شمشیر) نماد از ایستادگی و استقامت است. بالای شمشیر نیز حرکت تشدید آمده است که در زبان عربی و فارسی نمایانگر تکرار یک حرف می‌باشد. همچنین تقارن کامل این شکل نشان از وجود تعادل در جهان است. دایره‌ای بودن واژه الله نشان از زمین است و تلاش برای ایجاد حکومتی توحیدی در آن که از اهداف انقلاب اسلامی ایران است.

تاریخچه

۱۳۵۷–۱۳۵۸

۱۳۵۸–۱۳۵۹

۱۳۵۹ تاکنون

تغییرات نشان جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷

پس از انقلاب ۱۳۵۷، در آغاز نشان شیر و خورشید به کار می‌رفت. در ۱۰ اسفند ۱۳۵۷، خمینی خواستار برچیده شدن نشان شیر و خورشید شد. پس از این سخنرانی، دولت موقت مسابقه‌ای عمومی برای طراحی نشان جمهوری اسلامی ایران برگزار کرد. اگرچه نشان کنونی نیز به این مسابقه ارسال شد، ولی نشان دیگری اثر صادق تبریزی که شامل ستاره‌ها و مشت‌هایی گره‌کرده بود، در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۵۸ از سوی شورای انقلاب پذیرفته شد و بر روی سندهای حکومتی و اسکناس‌های اول انقلاب چاپ شد. رسمیت این نشان دیری نپایید و در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹، نشان کنونی جمهوری اسلامی ایران که پیشتر به تصویب شورای انقلاب رسیده بود از سوی خمینی، رهبر ایران تصویب‌گردید. با وجود طراحی و تصویب این دو نشان، شیر و خورشید تا سال ۱۳۵۹ بر روی برخی اسناد دولتی به کار می‌رفت که اعتراض خمینی را در ۶ تیر ۱۳۵۹ برانگیخت. وی در ۷ تیر ۱۳۵۹ برای تغییر نشان‌ها و آرم‌های شاهنشاهی مهلتی ۱۰ روزه تعیین کرد. همچنین پرچم کنونی ایران که دارای نشان جمهوری اسلامی ایران است، در ۱۵ تیر ۱۳۵۹ از سوی شورای انقلاب تصویب شد.

شباهت به نشان آیین سیک در هند

مقایسه نماد جمهوری اسلامی با نماد خاندای سیک

صحبت‌هایی مبنی بر شباهت این آرم با آرم خاندا مربوط به سیک‌های هند در پرچم جمهوری اسلامی ایران مطرح است.

جستارهای وابسته

• ایران
• پرچم ایران
• سرود ملی ایران
• شیر و خورشید
• خاندا (نماد سیک)