مینوی خرد
دادِسْتان مینویِ خِرَد یا به اختصار مینویِ خِرَد کتابی به زبان پارسی میانه است که صورت پهلوی و پازند آن و نیز ترجمه‌هایی به سنسکریت و فارسی کهن (هم نظم و هم نثر) باقی مانده‌است. این اثر به صورت مجموعهٔ پرسش‌هایی است که «دانا» نامی از مینوی خرد (روح عقل) می‌کند و پاسخ‌هایی که مینوی خرد به پرسش‌های وی می‌دهد. واژهٔ دادِستان که در نام کامل کتاب دیده می‌شود به معنی حکم، رأی یا فتوا است.
| عنوان اصلی | دادِسْتان مینویِ خِرَد |
|---|---|
| کشور | ایران ساسانی |
| زبان | پارسی میانه |
| موضوع(ها) | پند و اندرز |
این اثر در ۶۳ فصل (یک دیباچه و ۶۲ پرسش و پاسخ) تدوین شده‌است. مینوی خرد به دلیل اشتمال بر نکات و اشاره‌های اساطیری اهمیت دارد. زمان تألیف کتاب را به احتمال در اواخر دوران ساسانی دانسته‌اند.[۱] درین کتاب همچنین به نبردهای ایرانیان با ترکان و رومیان اشاره شده‌است. تأثیر زبان پارسی نو چه از لحاظ دستوری و چه از لحاظ واژگانی در کتاب دیده نمی‌شود.[۱]
کتاب مینوی خرد را احمد تفضلی به فارسی امروزی ترجمه کرده‌است و در سال ۱۳۵۴ چاپ شده‌است. تفضلی پیش از ترجمهٔ کتاب، برای آن واژه‌نامه‌ای در سال ۱۳۴۸ منتشر کرده‌است.
بخشی از کتاب
ویرایشترجمهٔ بخشی از پرسش ۳۷ از مینوی خرد:
«پرسید دانا مینوی خرد را که مردمان به چند راه و بهانهٔ کرفه به بهشت بیش رسند؟
مینوی خرد پاسخ کرد که:
- نخست کرفه رادی
- و دیگر راستی
- و سدیگر سپاسداری
- و چهارم خورسندی
- پنجم نیکی کردن باید به نیکان و دوست بودن به هر کس …»[۲]
پانویس
ویرایشمنابع
ویرایش- ابولقاسمی، محسن، تاریخ زبان فارسی، سازمان سمت، ۱۳۷۳.
- تفضلی، احمد. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به کوشش ژاله آموزگار. چاپ سوم تهران: سخن ۱۳۷۸.
- مینوی خرد، ترجمهٔ احمد تفضلی، به کوشش به کوشش ژاله آموزگار. (ویراست ویرایش سوم)، توس، ۱۳۸۰