مورود بانو
مورود بانو یا مورُد بانو (پارسی میانه: murrod bānūg) یکی از زنان نجیب‌زاده ساسانی در سده سوم میلادی، همسر اردشیر بابکان و مادر شاپور یکم بود. به گفته کارنامه اردشیر بابکان که احتمالاً اواخر دوران ساسانی تالیف شده او دختر اردوان پنجم اشکانی بود.
| مورود بانو | |
|---|---|
| همسر(ان) | اردشیر بابکان |
| فرزند(ان) | شاپور یکم پیروز نرسه |
| خاندان | خاندان اشکانی |
| پدر | اردوان پنجم |
زندگی
ویرایش
مورود بانو همسر اردشیر بابکان و مادر شاپور یکم بود.[۱] به گفته کارنامه اردشیر بابکان [۲] او یک شاهزاده اشکانی و دختر اردوان پنجم بود.[۳] از او در سنگ‌نوشته شاپور یکم بر کعبه زرتشت در میان خانواده سلطنتی ساسانی و به عنوان مادر شاهنشاه شاپور (پارسی میانه: Šābuhr šāhān šāh mād) یاد شده‌است. در سنگ‌نوشته پارتی نام او به صورت مردودبانو ثبت شده‌است. احتمالاً پیروز و نرسه دیگر پسران او هستند.
در کارنامه اردشیر بابکان مادر شاپور «زیانه» دختر اردوان معرفی می‌شود که به درخواست برادران قصد زهر دادن به اردشیر را داشته‌است و اردشیر که از نیت او آگاه می‌شود فرمان کشتن او را به موبدان موبد یا وزیرش می‌دهد. اما موبدان موبد به دلیل بارداری زن او را نمی‌کشد و نزد خود نگاه می‌دارد تا شاپور هفت ساله می‌شود و سپس اردشیر را از وجود شاپور آگاه می‌کند.[۴] به گفته کریستن سن، اردشیر دختر یا دختر عموی اردوان یا برادرزاده فرخان پسر اردوان را به نکاح خویش درآورد اما او آنچه مورخان عرب و ایرانی درباب این ازدواج نقل کرده‌اند را افسانه می‌داند و معتقد است که اردشیر می‌خواست به وسیله وصلت با خانواده اشکانی، اساس دولت خود را استوار کند. اما در واقع قبل از اینکه اردشیر به تخت نشیند، شاپور به حد بلوغ رسیده بود و این مطلب از یکی از روایات نخستین طبری مستفاد می‌شود که می‌گوید شاپور در نبرد هرمزگان شرکت جست. سلسله این روایت ظاهراً به کتاب خدای‌نامه می‌رسد، در صورتی که روایت عروسی اردشیر با یکی از بانوان اشکانی و تولد شاپور از او، که در ضمن نوشته‌های طبری دیده می‌شود، برگرفته از یکی از افسانه‌های عامیانه است.[۴]
پانویس
ویرایش- ↑ Shahbazi, A. Shapur (2002). "Šāpur I". Encyclopaedia Iranica.
- ↑ Herzfeld, E. E. (1988). Iran in the Ancient East. New York: Hacker Art Books. ISBN 0-87817-308-0. p. 287.
- ↑ Iain Gardner, Jason D. Beduhn, Paul Dilley, Mani at the Court of the Persian Kings: Studies on the Chester Beatty Kephalaia Codex (2014), p. 86
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ میربخش، حسنی و هروی، 6.
منابع
ویرایش- Brosius, Maria (2000). "WOMEN i. In Pre-Islamic Persia". Encyclopaedia Iranica, Vol. London et al.
- کتیبه‌های پهلوی. و.ب. هنینگ. ترجمه دکتر معین. مجله یغما. سال سوم، شماره ششم. ۱۳۲۹.
- میربخش، میترا؛ حسنی، میرزا محمد؛ هروی، جواد (۱۳۹۹). «وضعیت اصل و نسب زنان ایرانی دربار ساسانی براساس منابع مصور و مکتوب تاریخی» (PDF). تهران: نشریه مطالعات هنر اسلامی.