مقیاس در نقشه
مقیاس در نقشه عبارت است از نسبت طول اندازه‌گیری شده روی نقشه به طول افقی مشابه روی زمین یا به عبارت دیگر مقیاس عبارت است از نسبت طول ab روی نقشه به طول AB افقی روی زمین.
کاربرد مقیاس
ویرایشبرای ثبت در نقشه‌کشی الکترونیک و ثبت قطعات کوچک معمولاً نقشه به اندازه واقعی یا ۱:۱ ترسیم می‌شود، و در صنعت مکانیک نقشه معمولاً بزرگتر از اندازه واقعی ترسیم می‌شود (مثلاً ۱۰ برابر بزرگتر) که در این صورت مقیاس نقشه ۱۰:۱ خواهد بود. در نقشه‌های ساختمانی اکثرا مقیاس نقشه عددی است کسری که صورت آن یک و مخرج آن عددی صحیح است که نقشه به نسبت آن کوچک شده‌است.
روش‌های استفاده از مقیاس در نقشه
ویرایش- مقیاس ساده:
- که به صورت کلی آن می‌باشد و در کشورهایی که دارای سیستم متریک هستند مورد استفاده است و معین‌کننده این است که 1mm روی نقشه مساوی ۱ متر روی زمین می‌باشد. مثلاً یعنی 1mm روی نقشه مطابق ۲۵ متر روی زمین است.
- مقیاس مرکب:
- در کشورهایی که سیستم غیر متریک دارند مانند آمریکا و انگلیس از این مقیاس استفاده می‌کنند مثلاً یعنی ۲ اینچ روی نقشه مطابق ۵ مایل روی زمین می‌باشد.
- مقیاس خطی:
- عبارت است از خطی که به تقسیمات مساوی افراز شده و هر قسمت آن طول معینی از نقشه را در روی نقشه نشان می‌دهد. از مزایای مقیاس خطی این است که اگر نقشه در اثر عوامل جوی تغییر بعد داد مقیاس خطی هم تغییر بعد می‌دهد و اندازه‌گیری با این مقیاس روی نقشه با مقدار افقی آن در زمین مطابقت می‌نماید.
انواع نقشه از نظر مقیاس
ویرایشبرای کاربردهای محاسباتی و استفاده آسان از نقشه، آن‌ها را از نظر مقیاس به طریقه زیر دسته‌بندی می‌نمایند:
- نقشه‌های بزرگ مقیاس که مقیاس آن‌ها و است و معمولاً آن‌ها را پلان می‌گویند.
- نقشه‌های متوسط مقیاس که مقیاس آن‌ها و است که نقشه‌های مهندسی و اجرایی را شامل می‌شود.
- نقشه‌های کوچک مقیاس که مقیاس آن‌ها بین و است.
- نقشه‌های خیلی کوچک مقیاس که مقیاس آن‌ها از به بالا می‌باشد که معمولاً به آن‌ها اطلس یا نقشه جغرافیایی می‌گویند.
مقیاس‌های متداول
ویرایش
مکانیک
ویرایش- ۱:۱
- ۱:۲٫۵
- l:5
- ۱:۱۰
- ۱:۲۵
معماری
ویرایش- ۱:۱۰
- ۱:۲۵
- ۱:۵۰
- ۱:۱۰۰
- ۱:۱۵۰
- ۱:۲۰۰
- ۱:۲۵۰
- ۱:۵۰۰
- ۱:۱۰۰۰
شهرسازی
ویرایش- ۱:۵۰۰
- ۱:۱۰۰۰
- ۱:۲۰۰۰
- ۱:۵۰۰۰
- ۱:۲۵۰۰۰
- ۱:۵۰۰۰۰
- ۱:۲۵۰۰۰۰
زمین‌شناسی
ویرایش- ۱:۲۵۰۰۰
- ۱:۵۰۰۰۰
- ۱:۲۵۰۰۰۰
روش تبدیل مقیاس نقشه به اندازه واقعی
ویرایش- برای بدست آوردن اندازه واقعی باید اندازه ترسیم شده روی نقشه را در مخرج مقیاس ضرب نمود (به شرط آنکه صورت مقیاس یک باشد).
- با استفاده از اشل معماری می‌توان مقیاس‌های مشهور را از روی خط‌کش خواند
اشل همان خط‌کش دارای ۳وجه و ۱۲ مقیاس را گویند.
نکات مهم
ویرایش- در نرم‌افزارهای کامپیوتری مانند اتوکد، آرشیکد و… در بخش پرینت (پلات) می‌توان مقیاس را تعریف کرد.
- زوایا هیچگاه به مقیاس کوچک یا بزرگ رسم نمی‌شوند.
- مقایس نقشه هادر جدول مشخصات، ویا زیر همان نقشه نوشته می‌شود.
- برای تعیین مقیاس یک نقشه باید طول‌های مختلف نقشه را اندازه گرفت، و بر اندازه نوشته شده تقسیم کرد.
- مقیاس واحد ندارد.
رابطه مقایس و گروه‌های خطی در ترسیم نقشه
ویرایشبرای ترسیم نقشه برای مشخص کردن ضخامت خطوط ترسیمی باید برای هر نقشه با مقیاس مشخص از گروه خطی مشخصی استفاده نمود که به شرح زیر است.[۱]
| مقیاس | شماره راپید (گروه خطی) |
| ۲۰:۱ | ۱٫۲ میلی‌متر |
| ۲۵:۱ | ۰٫۸ میلی‌متر |
| ۵۰:۱ | ۰٫۶ میلی‌متر |
| ۱۰۰:۱ | ۰٫۳ میلی‌متر |
جستارهای وابسته
ویرایش- سازمان نقشه‌برداری بایگانی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine
- انجمن ژئوماتیک ایران
منابع
ویرایش- نقشه‌برداری-انتشارات دانشگاه علم وصنعت