مسیر تجاری ولگا
در قرون وسطی، یک راه و مسیر بازرگانی از طریق ولگا بین شمال اروپا و شمال‌غربی روسیه با دریای خزر وجود داشت. روس‌ها از این مسیر برای تجارت با کشورهای مسلمان در سواحل جنوبی دریای خزر استفاده می‌کردند، گاهی هم تا بغداد به تجارت پرداختند.
بلغارهای ولگا (اجداد بلغارهای بالکان امروزی) یک انجمن نیمه قبیله ای تشکیل دادند و از طریق رودخانه ولگا با وایکینگ های روسیه و اسکاندیناوی (سوئدی ها، دانمارکی ها، نروژی ها) و با امپراتوری بیزانس (امپراتوری روم شرقی) به بازرگانی پرداختند.شطرنج از طریق مسیرهای بازرگانی خزر-ولگا از ایران به روسیه قرون وسطی معرفی شد.
تأسیس
ویرایشاین مسیر توسط وارنگی‌ها (گروهی از وایکینگ‌ها) که در قرن نهم در جنوب غربی روسیه ساکن بودند ساخته شده بود. آنها شهری را در فاصله ۶ مایلی از مصب رود ولکوف به دریاچه لادوگا بنا کرده بودند که لادوگا (زبان نورس باستان: آلدایگ یوبورگ) نام داشت.
شواهد باستان‌شناختی پیشنهاد می‌دهند که فعالیت‌های بازرگانی روس‌ها در مسیر تجاری ولگا از قرن هشتم آغاز شده باشد. اولین و گران‌قیمت‌ترین سکه‌های عربی‌ای که تا کنون در اروپا کشف شده‌است مربوط به جایی است که در روسیه امروزی قرار دارد به ویژه در تیمریوفو در استان یاروسلاول.
در پتروف شهری در نزدیکی سنت پترزبورگ یک گنج از این سکه‌ها یافت شده‌است که شامل بیش از ۲۰ نوع سکه است که بر روی آن به عربی، روونی ترکی، یونانی، روونی نورس باستان حکاکی شده‌است که این آخری شامل بیش از نیمی از سکه‌ها می‌شود. این سکه‌ها شامل سکه‌های درهم ساسانی، عربی و عربی-ساسانی است که قدیمی‌ترین‌شان مربوط به ۸۰۵–۸۰۴ می‌شود.
والنتین یانین پس از بررسی یافته های عمده سکه های عربی در اروپای شرقی، به طور قطعی نشان داد که اولین سیستم پولی روسیه اولیه بر اساس نوع اولیه درهم ضرب شده در آفریقا بود. علاوه بر این، ظروف ایرانی قبلاً در مناطق اوکا و ولگا علیا کشف شده بود (به طور دقیق تر، در روستوف، یاروسلاول، سوزدال، توور، مسکو و ریازان پراکنده شده است).
کاربری
ویرایشروسها قادر بودند از آلدایگ یوبورگ تا بالادست رود در استان شهر نووگورد بروند و سپس وارد دریاچه ایلمن شوند و در مسیر رود لووات به حرکت ادامه دهند. آنها با حمل کردن کشتی‌ها خود را به سرچشمه‌های ولگا می‌رساندند.
این بازرگانان از سرزمین‌هایی که توسط قبایل فنلاندی و پرمی اداره می‌شدند، خز، عسل و برده را به بلغارستان ولگا تجارت می‌کردند. از آنجا از طریق ولگا به راهشان ادامه می‌دادند تا به خاقانات خزر برسند. خاقانات خزر یک بندر مهم در کنار دریای کاسپین بود که پایتخت‌شان، آتیل نام داشت. بازرگانان روس از آتیل به دریا می‌رفتند و با گذر از دریا به کاروان‌هایی می‌پیوستند که عازم بغداد بودند.
جغرافی دان ایرانی ابن روسته ،جوامع روسی ساکن در امتداد ولگا را چنین توصیف می کند:
آنها کشتی های خود را برای حمله به صقالبه [اسلاوهای اطراف] روانه می کنند و اسیرانی را که در خزران و بلغار می فروشند، می گیرند... آنها هیچ ملک، روستا و مزرعه ای ندارند. تنها شغل آنها تجارت سمور، سنجاب و خز است و پولی را که در این معاملات می گیرند در کمربند خود ذخیره می کنند. لباس هایشان تمیز است و مردها خودشان را با بازوهای طلا تزئین می کنند. آنها با بردگان خود به خوبی رفتار می کنند و لباس های نفیس می پوشند زیرا تجارت را با انرژی فراوان دنبال می کنند.
نابودی
ویرایشبا افول عباسیان در قرن یازدهم این مسیر نیز اهمیت خود را از دست داد.
منابع
ویرایش- Brøndsted, Johannes (1965). The Vikings. (transl. by Kalle Skov). Penguin Books.
- Golden, P.B. (2006) "Rus." دانشنامه اسلام (Brill Online). Eds. : P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill.
- Logan, Donald F. (1992). The Vikings in History 2nd ed. Routledge. ISBN 0-415-08396-6
- Noonan, Thomas Schaub (1987–1991). "When Did Rus/Rus' Merchants First Visit Khazaria and Baghdad?" Archivum Eurasiae Medii Aevi 7, pp. ۲۱۳–۲۱۹.