مسجد شاه بروجرد

(تغییرمسیر از مسجد سلطانی بروجرد)

مسجد شاه اسماعیل بروجرد که به‌اختصار مسجد شاه نامیده می‌شود و نام رسمی آن بعد از انقلاب اسلامی به مسجد امام خمینی تغییر کرد، یکی از بناهای تاریخی دیدنی شهر بروجرد است که در مرکز شهر و در کنار راسته بازار بروجرد بنا نهاده شده‌است. این مسجد در زمان شاه اسماعیل صفوی بر روی ویرانه‌های یک مسجد بسیار قدیمی ساخته شد و یکی از بزرگ‌ترین مسجدهای تاریخی کشور می‌باشد. دو نمونه نسبتاً مشابه در همان زمان در شهرهای قزوین و اصفهان ساخته شدند که هر سه این مسجدها تا قبل از انقلاب اسلامی تحت نام مسجد شاه شناخته می‌شدند. معماری مسجد شاه بروجرد برگرفته از معماری مسجد جامع اصفهان است.[۱] مسجد شاه بروجرد به لحاظ فرم معماری از نوع مساجد چهار ایوانی است و پلان آن همانند مسجد امام تهران و مسجد النبی قزوین است اما از آنها بزرگتر و قدیمی‌تر است.[۲] مسجد شاه بروجرد با بیش از ۷۰۰۰ متر مربع وسعت، بزرگترین مسجد تاریخی غرب ایران است[۳]

مسجد شاه بروجرد
Map
ناممسجد شاه بروجرد
کشورایران
استاناستان لرستان
شهرستانبروجرد
اطلاعات اثر
نام محلیمچد شاه، مچد امام
نام‌های قدیمیمسجد سلطانی مسجد شاه مسجد امام خمینی ره
نوع بناآجری
کاربریمذهبی
دیرینگیدوره صفویه
دورهٔ ساخت اثردوره صفوی
اطلاعات ثبتی
تاریخ ثبت ملی۱۵ دی ۱۳۱۰
اطلاعات بازدید
امکان بازدیدوجود دارد
مسجد شاه بروجرد بر ایران واقع شده‌است
مسجد شاه بروجرد
روی نقشه ایران
۳۳°۴۸′شمالی ۴۸°۳۰′شرقی / ۳۳٫۸۰°شمالی ۴۸٫۵۰°شرقی / 33.80; 48.50
نقاشی اوایل قاجار
گچبری و کاشیکاری‌های ایوان شمالی مسجد شاه بروجرد
کتیبه ایوان غربی مسجد شاه بروجرد

تاریخچه

ویرایش

بروجرد بر اساس کتاب‌های تاریخی دارای دو مسجد جامع عتیق و حدیث بوده‌است. یکی از آن‌ها (جامع عتیق) مسجد جامع فعلی است که تاریخی طولانی دارد و پیش از اسلام آتشکده بوده‌است. مسجد جامع حدیث نیز به احتمال زیاد در محل مسجد سلطانی قرار داشته‌است. در دوره صفوی بنای مسجد جامع حدیث تخریب و مسجد جدیدی بر روی آن پایه‌گذاری شد که نهایتاً این مسجد در زمان شاه عباس به پایان رسید و به همین دلیل نام سلطانی بر آن نهاده شد و در دوره حکومت پهلوی به مسجد شاه نامگذاری گردید و بعد از انقلاب اسلامی نیز به مسجد امام خمینی ره نامگذاری شد. بنابر کتیبه ایوان غربی، دو ایوان غربی و شرقی مسجد در سال ۱۲۰۹ قمری تکمیل شده‌اند.[۴]

مشخصات مسجد

ویرایش

مسجد شاه بروجرد متشکل از بخش‌های متعددی است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: گنبدخانه، شبستان جنوب غربی، شبستان جنوب شرقی، شبستان شمال غربی، شبستان شمال شرقی، شبستان زمستانی در زیر شبستان جنوب غربی، حجره‌های فوقانی محل اسکان و تحصیل طلاب علوم دینی، برف‌انداز، قاضی شرف و شبستان جدید غربی که با عنوان مصللای بروجرد ساخته شده‌است و دارای دو طبقه است[۴] مسجد شاه دارای چهار طاق و ایوان بزرگ در چهارگوشه است. صحن بزرگ مسجد دارای ابعاد ۶۱ در ۴۷ متر است و حوض بزرگی در وسط آن صحن قرار دارد. مسجد دارای سه درب است که درب غربی به خیابان صفا، درب شمالی به خیابان جعفری و درب شرقی به بازار دواتگرها باز می‌شود. در اطراف صحن، حجره‌هایی برای طلاب علوم دینی ساخته شده‌است که تعداد آن‌ها به ۶۱ حجره می‌رسد. مسجد شاه از مدرسه‌های و حوزه‌های معتبر دینی است و به‌ویژه در زمان سکونت آیت‌الله بروجردی در این شهر از رونق بسیاری برخوردار بوده‌است.[۵]

کتیبه‌ها

ویرایش
 
ماده تاریخ درب شمالی مسجد که ۱۲۹۱ هجری را نشان می دهد.

مسجد شاه بروجرد دارای کتبیه‌های متعدد گچی، سنگی و چوبی است. در ایوان غربی این مسجد کتیبه‌ای قرار دارد که بیان می‌دارد فتحعلی شاه این مسجد را وقف و دوباره بازسازی کرده‌است. درب شمالی مسجد از جنس چوب است و تاریخ ۱۲۹۱ هجری روی آن حک شده است.

تخریب

ویرایش

مسجد شاه در زمین‌لرزۀ فروردین ۱۳۸۵ خسارت زیادی دید و بخش‌های زیادی از ایوانهای جنوبی و شمالی آن فرو ریخت.

نگارخانه

ویرایش

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. مسجد امام بروجرد. وبگاه تبیان لرستان بایگانی‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، بازدید ۲۶/۳/۱۳۸۷.
  2. «مسجد امام خمینی (ره) (سلطانی) بروجرد». اداره میراث فرهنگی بروجرد. دریافت‌شده در 2 آذر 1391.. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده]
  3. «گزارش تصویری از خرابی‌های مسجد امام خمینی بروجرد». خبرگزاری مهر. ۳۰ خرداد ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۳۹۱/۰۹/۱۳. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ «مسجد امام (ره) بروجرد بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور». خبرگزاری ایسنا. ۲۸ مرداد ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۹۱.
  5. «boroujerd.info - de beste bron van informatie over boroujerd. Deze website is te koop!». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ مه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۰۷.

پیوند به بیرون

ویرایش
  • گزارش تصویری/ ترک‌ها امان مسجد تاریخی امام (ره) بروجرد را بریدند! خبرگزاری مهر۱۳۹۱/۰۳/۳۰، تاریخ بازبینی ۱۳۹۱/۰۹/۱۳