محصول جانبی (به انگلیسی: By-product) فرآورده‌ای است که می‌تواند در کنار محصول اصلی به‌طور ناخواسته تولید شود. در صنایع شیمیایی در واکنش و دیگر پروسه‌های تولیدی محصول جانبی وجود دارد. این ماده ممکن است دارای ارزش افزودهٔ بالا باشد یا صرفاً به عنوان ماده‌ای بی‌مصرف باید از محصول اصلی جدا شود.[۱] از نمونه‌های معروف محصولات جانبی می‌توان به سرباره‌ها اشاره کرد که در کورهٔ تولید فلزات از سنگ معدن آن‌ها به وجود می‌آید. سرباره‌ها پس از سرد شدن به صورت پودر یا اشکال دیگر در صنایع مختلف کاربرد دارد.[۲]

بُرْزویه پزشک ایرانی زمان انوشیروان ساسانی، در مقدمهٔ کتاب کلیله و دمنه با اشارهٔ تمثیلی به محصول جانبی می‌نویسد: غرض کشاورز در پراکندن تخم، دانه باشد، اما کاه که علف ستور است به تبع حاصل آید.

منابع

ویرایش
  1. Wouters, Mark; Selto, Frank H. ; Hilton, Ronald W. ; Maher, Michael W. (2012): Cost Management: Strategies for Business Decisions, International Edition, McGraw-Hill, p. 535.
  2. «BIOMITRE Technical Manual, Horne, R. E. and Matthews, R. , November 2004» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲.