ویکی‌پدیا

متوکلوپرامید

متوکلوپرامید (به انگلیسی: Metoclopramide) یا پلازیل، دارویی است که اغلب برای مشکلات معده و مری استفاده می‌شود.[۱] این دارو معمولاً برای درمان و جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ استفاده می‌شود. این دارو همچنین برای کمک به تخلیهٔ معده در افراد مبتلا به تأخیر در تخلیهٔ معده و همچنین افرادی با مشکل بازگشت اسید از معده به مری (ریفلاکس) استفاده می‌شود. متوکلوپرامید همچنین برای درمان سردردهای میگرنی استفاده می‌شود.[۲]

متوکلوپرامید
متوکلوپرامید
داده‌های بالینی
روش مصرف دارودهانی
گروه داروییداروهای گوارشی
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمیبیش از ۸۰ درصد
متابولیسمکبدی
نیمه‌عمر حذف۵ تا ۶ ساعت
دفعکلیوی
شناسه‌ها
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.006.058 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC14H22ClN3O۲
جرم مولی۲۹۹٫۸۰

اثرات جانبی رایج این دارو عبارت‌اند از احساس خستگی، اسهال و احساس بی‌قراری. عوارض جانبی جدی‌تر متوکلوپرامید عبارت‌اند از اختلالات حرکتی مانند دیسکینزی دیررس ، وضعیتی با نام نشانگان نورولپتیک بدخیم و افسردگی.[۳] بنابراین به‌ندرت توصیه می‌شود که افراد، این دارو را بیش از دوازده هفته مصرف کنند.[۳] هیچ مدرکی مبنی بر آسیب جنین پس از مصرف این دارو توسط تعداد زیادی از زنان باردار یافت نشده است.[۴][۳] این دارو متعلق به گروهی از داروهای شناخته‌شده با عنوان آنتاگونیست‌های گیرندهٔ دوپامین است و به‌عنوان یک پروکینتیک عمل می‌کند.[۳]

در سال ۲۰۱۲، متوکلوپرامید یکی از ۱۰۰ دارو با بیشترین تجویز در ایالات متحده بود.[۵] این دارو به‌عنوان یک داروی ژنریک در دسترس است.[۳] این دارو همچنین در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارد.[۶]

مکانیسم اثر و دفع

ویرایش

با مهار گیرنده های دوپامین در گیرنده های شیمیایی ناحیه ماشه ای عمل می کند و اثر ضد استفراغ اعمال می کند. دارو موجب افزایش تون اسفنکتر گاستروازوفاژیال و تحریک دستگاه گوارش فوقانی می شود. جذب گوارشی سریع و کامل است. انتشار وسیعی در سراسر بدن دارد. بخش کوچکی از دارو در کبد متابولیزه می شود. عمدتاً در ادرار و مدفوع دفع می شود.

موارد مصرف

ویرایش
 
قرص‌های ۵ میلی‌گرمی متوکلوپرامید

تهوع

ویرایش

متوکلوپرامید معمولاً در درمان تهوع و استفراغ مرتبط با شرایطی مانند اورمی، مسمومیت پرتوی، سرطان و اثرات شیمی‌درمانی، زایمان، عفونت و داروهای تهوع‌آور استفاده می شود.[۷][۳][۸][۹] برای درمان تهوع و استفراغ پس از بیهوشی و جراحی، دوز مؤثر متوکلوپرامید، معمولاً بیشتر از میزان معمول آن (۱۰ میلی‌گرم) است و تا میزان ۲۵-۵۰ میلی‌گرم، افزایش می‌یابد. این دارو همچنین هنگام جابه‌جایی برخی بیماران هشیار مستعد به تهوع یا استفراغ، به‌صورت پیشگیرانه توسط پرسنل اورژانس، تجویز می‌شود.[۱۰]

این دارو در زنان باردار به‌عنوان دومین گزینه برای درمان استفراغ تند بارداری (تهوع و استفراغ شدید بارداری‌) تجویز می‌شود.[۳]

میگرن

ویرایش

در سردردهای میگرنی، متوکلوپرامید ممکن است به‌صورت همراه با استامینوفن یا همراه با آسپرین تجویز شود.[۱۱]

مشکلات گوارشی

ویرایش

متوکلوپرامید برای درمان بیماری ریفلاکس معده استفاده می‌شود.[۳][۱۲] شواهد همچنین استفاده از متوکلوپرامید را برای بیماران مبتلا به فلج معده تأیید می‌کنند. تا سال ۲۰۱۰، این دارو تنها دارویی بود که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای این بیماری تأیید شده بود.[۱۳][۳]

افزایش شیردهی

ویرایش

با وجود این‌که متوکلوپرامید برای افزایش شیردهی مادران استفاده می‌شود، شواهد مبنی بر اثربخشی آن در این مورد، ضعیف است.[۱۴] ایمنی مصرف آن برای چنین استفاده‌ای نیز نامشخص است.[۱۵]

کاربرد تشخیصی

ویرایش

تزریق وریدی متوکلوپرامید در بررسی‌های رودهٔ کوچک، تنقیهٔ رودهٔ کوچک و تخلیهٔ رادیونوکلئید معده استفاده می‌‌شود تا مدت‌زمان لازم برای عبور باریم از روده‌ها را کاهش دهد، در نتیجه، کل زمان مورد نیاز برای این روش‌، کاهش می‌یابد. متوکلوپرامید همچنین از استفراغ پس از مصرف خوراکی باریم جلوگیری می کند.[۱۶]

در دامپزشکی

ویرایش

متوکلوپرامید معمولاً برای جلوگیری از استفراغ در گربه‌ها و سگ‌ها و همچنین به‌عنوان یک محرک روده در خرگوش‌ها مورد استفاده است.[۱۷]

عوارض جانبی

ویرایش

عوارض ناخواستهٔ دارویی رایج مرتبط با مصرف متوکلوپرامید شامل بی‌قراری حرکتی و دیستونی کانونی است. عوارض جانبی غیرمعمول آن شامل افزایش فشار خون، افت فشار خون، هایپرپرولاکتینمی منجر به شیرریزش، سردرد و برخی عوارض خارج هرمی است.[۷][۱۲]

متوکلوپرامید ممکن است شایع‌ترین علت اختلالات حرکتی ناشی از دارو باشد.[۱۸] خطر عوارض خارج هرمی در افراد زیر ۲۰ سال و با مصرف دوزهای بالا و مصرف طولانی‌مدت افزایش می‌یابد.[۷][۸] دیسکینزی دیررس ممکن است در برخی افراد، پایدار و غیرقابل‌برگشت باشد. بیشترِ موارد دیسکینزی دیررس در افرادی رخ می‌دهد که بیش از سه ماه از متوکلوپرامید استفاده کرده‌اند.[۱۸] در نتیجه، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) توصیه می‌کند که متوکلوپرامید برای درمان کوتاه‌مدت و ترجیحاً کمتر از ۱۲ هفته استفاده شود. این سازمان در سال ۲۰۰۹ از تمامی سازندگان متوکلوپرامید خواست تا هشداری را بر روی بسته‌بندی‌های این دارو در مورد خطر دیسکینزی دیررس به‌دنبال استفادهٔ مزمن یا با دوز بالا از این دارو درج کنند.[۱۸]

واکنش‌های دیستونیک ناشی از مصرف متوکلوپرامید ممکن است با استفاده از بنزاتروپین، دیفن‌هیدرامین، تری‌هگزی‌فنیدیل یا پروسیکلیدین درمان شوند. این‌گونه واکنش‌ها معمولاً با تزریق عضلانی دیفن‌هیدرامین کاهش می‌یابند.[۱۲] داروهای گروه بنزودیازپین نیز ممکن است در کاهش عوارض جانبی متوکلوپرامید، مفید باشند، اما فواید آن‌ها در این رابطه معمولاً کم است و آرام‌بخشی و سستی ناشی از مصرف آن‌ها می‌تواند به‌نوبهٔ خود، مشکل‌ساز باشد.[۱۹]

در برخی موارد، بی‌قراری حرکتی ناشی از مصرف متوکلوپرامید، مستقیماً با سرعت انفوزیون در هنگام تجویز وریدی مرتبط است. عوارض جانبی معمولاً در ۱۵ دقیقهٔ اول پس از تزریق متوکلوپرامید، نمایان می‌شوند.[۲۰][۱]

عوارض جانبی نادر

ویرایش

دیابت، سن بالا و جنسیت مؤنث، عوامل خطری هستند که احتمال تجربهٔ یک عارضهٔ جانبی عصبی یا روانی متوکلوپرامید را افزایش می‌دهند.[۲۱]

این عوارض، عبارت‌اند از:

در زنان باردار

ویرایش

متوکلوپرامید برای مدت طولانی در تمام مراحل بارداری بدون وجود هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر آسیب به مادر یا جنین استفاده می‌شود.[۲۳] در یک مطالعهٔ هم‌گروهی بزرگ روی نوزادان متولدشده از زنان اسرائیلی که در دوران بارداری در معرض متوکلوپرامید قرار گرفتند، هیچ مدرکی مبنی بر افزایش خطر ناهنجاری‌های مادرزادی، وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس یا مرگ پیرازایشی پیدا نشد.[۲۴]

در یک مطالعهٔ هم‌گروهی بزرگ دیگر در دانمارک هیچ ارتباطی میان استفاده از متوکلوپرامید و سقط جنین پیدا نشد.[۲۵] متوکلوپرامید از طریق شیر مادر نیز، از بدن دفع می‌شود.[۲۳]

در نوزادان

ویرایش

در یک بررسی سیستماتیک، طیف وسیعی از پیامدهای گزارش‌شده پس از تجویز متوکلوپرامید برای درمان بیماری ریفلاکس معده (GERD) در نوزادان بررسی شد. شواهد برای تأیید اثربخشی این دارو در نوزادان، "ضعیف" و ایمنی استفاده از آن در نوزادان، "غیرقطعی" ارزیابی شد.[۲۶]

مکانیسم اثر

ویرایش

به‌نظر می‌رسد متوکلوپرامید به گیرنده های دوپامین دی۲ با میل ترکیبی نانومولاری متصل می‌شود[۲۷] که در آن یک آنتاگونیست گیرنده است و همچنین آنتاگونیست گیرندهٔ ۳ سروتونین و به‌طور توأمان، آگونیستی برای گیرندهٔ ۴ سروتونین است.[۲۱] اثر ضدتهوع متوکلوپرامید به‌دلیل فعالیت آنتاگونیستی آن بر گیرنده‌های دی۲ در ناحیهٔ تحریک گیرندهٔ شیمیایی در دستگاه عصبی مرکزی است. این سازوکار، از حالت تهوع و استفراغ ناشی از بیشتر محرک‌ها، جلوگیری می‌کند.[۲۸] در دوزهای بالاتر، فعالیت آنتاگونیستی متوکلوپرامید بر گیرندهٔ ۳ سروتونین نیز ممکن است به اثر ضداستفراغ آن، کمک کند.[۲۹]

تداخل دارویی

ویرایش
 
شکل فضایی متوکلوپرامید

متوکلوپرامید در مبتلایان به فئوکروموسیتوما منع مصرف دارد. در بیماری پارکینسون باید با احتیاط مصرف شود زیرا به‌عنوان آنتاگونیست دوپامین ممکن است علائم پارکینسون را تشدید کند. در افراد مبتلا به افسردگی بالینی باید از مصرف طولانی‌مدت آن اجتناب شود، زیرا ممکن است وضعیت روانی فرد را بدتر کند.[۷] برای افراد مشکوک به انسداد روده، افراد مبتلا به صرع، در مواردی که جراحی معده در سه یا چهار روز پیش انجام شده باشد و در افرادی که سابقهٔ خون‌ریزی، سوراخ یا انسداد معده داشته باشند و همچنین برای نوزادان، منع مصرف دارد.[۸][۳]

در سال ۲۰۱۱ ایمنی مصرف متوکلوپرامید توسط آژانس دارویی اروپا مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که این دارو نباید در دوزهای بالا، برای دوره‌های بیش از پنج روز تجویز شود یا به کودکان زیر یک سال داده شود. پیشنهاد شد که استفاده از آن در کودکان بزرگ‌تر، باید تنها به درمان تهوع و استفراغ پس از شیمی‌درمانی یا پس از جراحی، محدود شود و تنها برای بیمارانی تجویز شود که سایر درمان‌ها در آن‌ها با شکست روبه‌رو شده است. برای بزرگسالان، توصیه می‌شود که تجویز آن تنها به درمان افراد مبتلا به میگرن و بیماران مبتلا به تهوع پس از شیمی‌درمانی یا جراحی، محدود شود.[۳۰][۳۱]

منابع

ویرایش
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Metoclopramide". MedlinePlus. Retrieved 22 November 2020.
  2. ↑ Becker WJ (June 2015). "Acute Migraine Treatment in Adults". Headache. 55 (6): 778–793. doi:10.1111/head.12550. PMID 25877672. S2CID 23327034.
  3. ↑ ۳٫۰۰ ۳٫۰۱ ۳٫۰۲ ۳٫۰۳ ۳٫۰۴ ۳٫۰۵ ۳٫۰۶ ۳٫۰۷ ۳٫۰۸ ۳٫۰۹ "Metoclopramide hydrochloride". Monograph. The American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 2014-09-27.
  4. ↑ "Prescribing medicines in pregnancy database". Australian Government. 3 March 2014. Retrieved 22 April 2014.
  5. ↑ "Top 200 Drugs of 2012". Pharmacy Times. Archived from the original on 17 May 2014. Retrieved 22 April 2014.
  6. ↑ World Health Organization (2021). "World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021)" (به انگلیسی). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ Rossi S., ed. (2006). Australian Medicines Handbook. Adelaide: Australian Medicines Handbook. ISBN 978-0-9757919-2-9.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ "Maxolon (Australian Approved Product Information)". Valeant Pharmaceuticals. 2000. Archived from the original on 2011-11-07.
  9. ↑ "Metoclopramide Hydrochloride 5mg/5ml Oral Solution - - (eMC)". xpil.medicines.org.uk. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 22 July 2013.
  10. ↑ "Ambulance Victoria Clinical Guideline A0701""Oxygen Therapy" (PDF). Ambulance Victoria. 2013. Archived from the original (PDF) on 2015-03-12. Retrieved 2014-12-05.
  11. ↑ Derry S, Moore RA (April 2013). "Paracetamol (acetaminophen) with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD008040. doi:10.1002/14651858.CD008040.pub3. PMC 4161111. PMID 23633349.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ "Reglan- metoclopramide hydrochloride tablet". DailyMed. 19 June 2020. Retrieved 22 November 2020.
  13. ↑ Rao AS, Camilleri M (January 2010). "Review article: metoclopramide and tardive dyskinesia". Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 31 (1): 11–19. doi:10.1111/j.1365-2036.2009.04189.x. PMID 19886950.
  14. ↑ Bazzano AN, Hofer R, Thibeau S, Gillispie V, Jacobs M, Theall KP (2016). "A Review of Herbal and Pharmaceutical Galactagogues for Breast-Feeding". The Ochsner Journal. 16 (4): 511–524. PMC 5158159. PMID 27999511.
  15. ↑ Forinash AB, Yancey AM, Barnes KN, Myles TD (October 2012). "The use of galactogogues in the breastfeeding mother". The Annals of Pharmacotherapy. 46 (10): 1392–1404. doi:10.1345/aph.1R167. PMID 23012383.
  16. ↑ Watson N, Jones H (2018). Chapman and Nakielny's Guide to Radiological Procedures. Elsevier. pp. 48, 55, 87. ISBN 9780702071669.
  17. ↑ Mikota SK, Plumb DC (June 2003). "Metoclopramide HCl". The Elephant Formulary. Elephant Care International. Archived from the original on 2003-12-29.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ "FDA requires boxed warning and risk mitigation strategy for metoclopramide-containing drugs" (Press release). U.S. Food and Drug Administration. 2009-02-26. Retrieved 2009-06-11. "Lay Summary – WebMD".
  19. ↑ Olanow C, Schapira AV (2012). "Chapter 372. Parkinson's Disease and Other Movement Disorders.". In Longo DL, Fauci AS, Kasper DL, Hauser SL, Jameson J, Loscalzo J (eds.). Harrison's Principles of Internal Medicine (18th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
  20. ↑ Dobbs MR (2009). Clinical Neurotoxicology E-Book: Syndromes, Substances, Environments. Elsevier Health Sciences. p. 393. ISBN 978-0-323-07099-7.
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ Surawski RJ, Quinn DK (2011). "Metoclopramide and homicidal ideation: a case report and literature review". Psychosomatics. 52 (5): 403–409. doi:10.1016/j.psym.2011.02.001. PMID 21907057.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ Isola S, Adams N (2020). "Metoclopramide". Statpearls. PMID 30137802.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Briggs GG, Freeman RK, Yaffe SJ (2008). Drugs in Pregnancy and Lactation (8th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. pp. 1197–1200. ISBN 978-0-7817-7876-3. Retrieved 2009-06-11.
  24. ↑ Matok I, Gorodischer R, Koren G, Sheiner E, Wiznitzer A, Levy A (June 2009). "The safety of metoclopramide use in the first trimester of pregnancy". The New England Journal of Medicine. 360 (24): 2528–2535. doi:10.1056/NEJMoa0807154. PMID 19516033.
  25. ↑ Pasternak B, Svanström H, Mølgaard-Nielsen D, Melbye M, Hviid A (October 2013). "Metoclopramide in pregnancy and risk of major congenital malformations and fetal death". JAMA. 310 (15): 1601–1611. doi:10.1001/jama.2013.278343. PMID 24129464.
  26. ↑ Hibbs AM, Lorch SA (August 2006). "Metoclopramide for the treatment of gastroesophageal reflux disease in infants: a systematic review". Pediatrics. 118 (2): 746–752. doi:10.1542/peds.2005-2664. PMID 16882832.
  27. ↑ Matsui A, Matsuo H, Takanaga H, Sasaki S, Maeda M, Sawada Y (November 1998). "Prediction of catalepsies induced by amiodarone, aprindine and procaine: similarity in conformation of diethylaminoethyl side chain" (PDF). The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 287 (2): 725–732. PMID 9808703. Retrieved 21 January 2018.
  28. ↑ Rang HP, Dale MM, Ritter JM, Moore PK (2003). Pharmacology (5th ed.). Edinburgh: Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-07145-4.
  29. ↑ Fischer J, Gere A (2006). "Timing of Analog Research in Medicinal Chemistry. Chapter 6". In Chorghade MS (ed.). Drug Discovery and Development. Drug Discovery. Vol. 1. John Wiley & Sons. pp. 203–205. ISBN 9780471780090.
  30. ↑ "Metoclopramide-containing medicines". European Medicines Agency. Archived from the original on 20 June 2018. Retrieved 23 July 2022.
  31. ↑ "Metoclopramide only containing medicinal products" (PDF). EMA/753989/2013 Assessment report. European Medicines Agency. 20 December 2013. Archived from the original (PDF) on 26 August 2016. Retrieved 23 July 2022.
برگرفته از «https://fa.wiki.x.io/w/index.php?title=متوکلوپرامید&oldid=40433153»