فریاپت

فریاپت (فریاپتوس یا فریاپتس؛ پارتی: 𐭐𐭓𐭉𐭐𐭕 فریاپَت) سومین شاه سلسله اشکانی است که از سال ۱۹۱ پ.م تا ۱۷۶ پ.م حکومت کرد. او جانشین پسر عموی پدر خود، ارشک دوم شد. مانند بسیاری از شاهان اشکانی، از وقایع سلطنت او اطلاعات دقیقی در دست نیست. سکه های مستقل وی نشان میدهد که او در طول سلطنتش توانست از نفوذ شاهان سلوکی خلاص شود و دولت اشکانی را دوباره مستقل کند. پس از او پسرش فرهاد یکم جانشینش میشود.

فریاپت 𐭐𐭓𐭉𐭐𐭕
سکه فریاپت
شاه اشکانی
سلطنت	۱۹۱ – ۱۷۶ پ.م
پیشین	ارشک دوم
جانشین	فرهاد یکم
درگذشته	۱۷۶ پ.م
فرزند(ان)	فرهاد یکم مهرداد یکم اردوان یکم باگاسیس
دودمان	اشکانیان
پدر	برادرزاده ارشک یکم

اصل و نسب

به گفته مهرداد کیا، مورخ، فریاپت به احتمال زیاد فرزند شاه قبلی، ارشک دوم و نوه بنیان‌گذار دولت اشکانی یعنی ارشک یکم بود.(حک. ۲۱۷ – ۱۹۱ پ.م) این نظریه بعید است زیرا با توجه به استراکون تازه‌کشف‌شده پارتی، فریاپت برادرزاده ارشک یکم نامیده شده است. مورخان متعددی تلاش کرده‌اند شجره‌نامه نخستین شاهان اشکانی را بازسازی کنند، و در آثار عده‌ای از آنها، فریاپت به عنوان نوه تیرداد، و برادر ارشک معرفی شده است. با این حال، عده دیگری از مورخان بر اساس داده‌های سکه‌شناختی و با تجزیه و تحلیل منابع به این نتیجه رسیده‌اند که شخصیت تیرداد ساختگی است.

سلطنت

صرف نظر از اصل و نسب دقیق فریاپت، او در سال ۱۹۱ پ. م جانشین ارشک دوم شد. از دوران فرمانروایی او اطلاعات زیادی در دست نیست. سکه‌های ضرب‌شده در دوران او از سبک سکه‌های ضرب‌شده در دوران دو پادشاه پیشین پیروی می‌کند. روی سکه، تصویر فریاپت بدون ریش و با سرپوش نمایش داده شده و پشت سکه تصویر یک کماندار، نشسته، با کمان نقش بسته است. با این حال، عناوین به‌کاررفته در کنار نام فریاپت روی این سکه‌ها، با دو پادشاه پیشین تفاوت دارد: عناوین یونانی باسیلئوس (به معنی پادشاه) (BAΣΙΛΕΩΣ) و مگالوس (به معنی بزرگ) (ΜΕΓΑΛΟΥ) برای اولین بار در کنار نام فریاپت روی سکه‌های اشکانی مشاهده می‌شود و پس از آن به‌طور منظم بر سکه‌های اشکانی ضرب شده است.

به احتمال زیاد، اشکانیان بعد از بازپس‌گیری سرزمین‌هایی که پیشتر در نبرد با پادشاه سلوکی، آنتیوخوس سوم، در ۲۱۰ پ. م، از دست داده بودند، اقدام به استفاده از این عناوین یونانی کردند. اشکانیان در پی شکست از آنتیوخوس، برای مدتی مجبور به تبعیت از سلوکیان شدند. آنتیوخوس احتمالاً ارشک دوم را وادار کرد از حق خود برای ضرب آزادی سکه صرف نظر کند. اما پس از مدتی، ضعف و آسیب‌پذیری امپراتوری سلوکی این فرصت را به ارشک دوم، و پس از او به فریاپت داد تا آزادانه به نام خود سکه ضرب کنند. فریاپت مانند سایر شاهان اشکانی از عنوان ارشک، نام نخستین پادشاه و بنیانگذار اشکانیان، در ضرب سکه استفاده کرد. شاهان اشکانی از لقب ارشک برای زنده نگه داشتن یاد ارشک اول و بزرگداشت دستاوردهای او، خود را اشک نام می‌دادند.

فریاپت پدر سه تن از شاهان اشکانی به نام‌های فرهاد اول (حک. ۱۷۶–۱۷۱ پ. م)، مهرداد اول (حک. ۱۷۱ – ۱۳۲ پ. م) و اردوان اول (حک. ۱۲۷ – ۱۲۴ پ. م) بود.

جستارهای وابسته

• فهرست شاهان اشکانی

منابع

• Dąbrowa, Edward (2012). "The Arsacid Empire". In Daryaee, Touraj (ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. pp. 1–432. ISBN 978-0-19-987575-7.
• Frye, Richard Nelson (1984). The History of Ancient Iran. C.H.Beck. pp. 1–411. ISBN 9783406093975. false.
• Kia, Mehrdad (2016). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]. ABC-CLIO. ISBN 978-1610693912.
• Potts, Daniel T., ed. (2017). The Oxford Handbook of Ancient Iran. Oxford University Press. pp. 1–1021. ISBN 9780190668662.

فریاپت اشکانیان درگذشتهٔ: ۱۷۶ پ.م
عنوان سلطنتی
پیشین: ارشک دوم	شاهنشاه ایران‌ ۱۹۱ پ.م – ۱۷۶ پ.م	پسین: فرهاد یکم