فرزانه تأییدی
فرزانه تأییدی (۱۳۲۴ – ۴ فروردین ۱۳۹۹) هنرپیشه سینما و تئاتر ایران بود. وی در فیلم‌هایی چون بدون دخترم هرگز، فریاد زیر آب، سفر سنگ و خاک و مجموعه تلویزیونی طلاق، ساخته مسعود اسدالهی، ایفای نقش کرد.[۱][۲][۳] وی از بازیگران سرشناس و محبوب سینما و تئاتر پیش از انقلاب ۵۷ بود و اغلب او را به‌خاطر نقش‌آفرینی در فیلم «فریاد زیر آب» در کنار «داریوش اقبالی» به خاطر می‌آورند. فرزانه تأییدی پس از انقلاب نیز در فیلم «میراث من، جنون» ساخته مهدی فخیم‌زاده بازی کرد، اما از اوائل دهه ۶۰ دیگر اجازه فعالیت پیدا نکرد و از وزارت فرهنگ نیز که در استخدام رسمی آن بود، بدون ذکر دلیل اخراج شد.
فرزانه تأییدی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۳۲۴ |
| درگذشت | ۴ فروردین ۱۳۹۹ (۷۵ سال) |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | هنرپیشه |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۵۱–۱۳۷۰ |
| همسر | پرویز کاردان (طلاق)علی شاهیلانی(طلاق) |
| شریک زندگی | بهروز به‌نژاد (تا ۱۳۹۹) |
| فرزندان | کیوان |
| وبگاه | |
زندگی‌نامه
ویرایشکودکی
ویرایشفرزانه دوران کودکی و تحصیل را در اصفهان، کرمان، کرمانشاه و خوزستان گذراند. پدرش ارتشی بود[۴] و این نخستین بار بود که فرزانه شانس ایرانگردی را در دوران کودکی و نوجوانی داشت و دومین بار به خاطر حرفه اش به عنوان هنرپیشه تئاتر اداره هنرهای دراماتیک شانس سفر و بازی بر روی صحنه‌های گوناگون را داشت. او از کودکی عاشق رقص باله بود و مدتی هم کلاس باله رفت اگرچه بعدتر تئاتر به علاقهٔ حقیقی او به هنر تبدیل شد.[۱]
تئاتر و ازدواج
ویرایشبا شرکت در نخستین نمایش زندهٔ تلویزیونی در سال ۱۳۴۱، او کار در تئاتر را به‌طور رسمی در ادارهٔ هنرهای دراماتیک آغاز کرد. پس از یکسال و اندی با پرویز کاردان هنرپیشه و نویسنده و کارگردان تئاتر ادارهٔ هنرهای دراماتیک ازدواج کرد و حاصل این ازدواج کوتاه مدت پسرش کیوان بود. در طول پنج سال و نیم فعالیتش در ادارهٔ هنرهای دراماتیک تئاتر او در بیش از ۳۰ نمایشنامهٔ تلویزیونی و صحنه ای شرکت کرد.[۱]
سفر به آمریکا
ویرایشدر سال ۱۳۴۶ با پدرش به آمریکا رفت. در مدت اقامت ۵ ساله در آمریکا با شرکت در کلاس‌های شبانه کالج‌های معتبر کالیفرنیا که به کارگاه تئاتر معروف است او در این مدت دوره کوتاه آموزشی چند ساله در پیرامون تاریخ غرب و بازیگری در صحنه را آموخت. به عقیدهٔ او بیشترین تجربه‌هایش را از تماشای نمایش‌نامه‌های گوناگون بدست آورده‌است. او در زمان اقامتش در ایالت کالیفرنیا در لس آنجلس با حسین رجائیان (کارگردان) آشنا شد. او فرزانه را برای نقش اول فیلم خود به ایران دعوت کرد.[۱]
بازگشت به ایران
ویرایش
فرزانه تأییدی در اوایل سال ۱۹۷۲ میلادی با بازگشت به ایران، کار در سینمای ایران را با ادامهٔ کارش در تئاتر شروع نمود. او با بهروز به‌نژاد در بیش‌تر کارهای تلویزیونی و سینمائی به عنوان زوج هنری فعال بود و این همراهی تا زمان درگذشت وی ادامه یافت. او در این مدت در فیلم فریاد زیر آب بازی کرد.
او که بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در استخدام رسمی ادارهٔ برنامه‌های تئاتر وزارت فرهنگ و هنر بود، مدعی است که در سال ۱۳۵۹ با صدور حکم حسن حبیبی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از کار برکنار شد. در حکم رسمی وزارت ارشاد اسلامی، اینگونه نوشته شده، که برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی، شما مازاد بر احتیاج می‌باشید و بدیهی است که از این تاریخ تمام حقوق و مزایای شما قطع می‌شود.[۱]
در این مورد فرزانه تأییدی می‌گوید:
«تا امروز که بیش از بیست و شش سال از انقلاب اسلامی می‌گذرد، این را می‌دانم که من اولین و تنها کارمند رسمی اداره برنامه‌های تئاتر بودم که بدین گونه از کار برکنار شدم. بهر حال بر اساس قانون رسمی استخدام کشوری، من هم می‌بایست یا بازنشسته می‌شدم یا بازخرید. تمام سال‌هایی که کارمند رسمی وزارتخانه بودم، حق بازنشستگی و حق بیمه می‌پرداختم و می‌بایست همه این مزایا در نظر گرفته می‌شد که نشد. من تا امروز هم نمی‌دانم که جرمم چه بوده‌است.»
تأییدی به مدت هفت سال و چند ماه در ایران زندگی کرد و تا سال ۱۳۶۰، کار در تئاترهای لاله زار را ادامه داد و در آخرین فیلم سینمائی‌اش «میراث من جنون»، بدون حجاب اسلامی به ایفای نقش پرداخت. فیلم مذکور در اکران عمومی با استقبال تماشاگران روبرو شد، اما به علت همزمانی با تعطیلات مذهبی از اکران برداشته شد.[۱]
خروج از ایران
ویرایشبالاخره در اوایل سال ۱۳۶۵ به انگلستان رفت و تا زمان مرگ به همراه بهروز به نژاد در لندن کار و زندگی کرد.[۱]
گریز ناگزیر
ویرایش
گریز ناگزیر نام کتابی است که در بخشی از آن، شرح خاطرات فرزانه تأییدی از مشکلات پیروان آئین بهایی در دههٔ ۱۳۶۰ خورشیدی و همچنین مشکلاتی که گریبانگیر او به عنوان یک بازیگر قدیمی شده بود آورده شده‌است.[۵]
شرکت در فیلم بدون دخترم هرگز
ویرایشفرزانه تأییدی یکی از بازیگران فیلم بدون دخترم هرگز بود، که نقش «خانم شهین» را ایفا کرد.[۶] این فیلم به عقیدهٔ بعضی از صاحب‌نظران مانند راجر ایبرت[۷] و کرین جیمز[۸] نمایشی مغرضانه و متعصبانه از ایرانیان مسلمان دارد.[۹]
درگذشت
ویرایشفرزانه تأییدی در عصر روز ۵ فروردین‌ماه ۱۳۹۹[۱۰] پس از تحمل سال‌ها بیماری سرطان ریه در ۷۵ سالگی در لندن درگذشت.[۱۱][۱۲]
آثار
ویرایشسینمایی
ویرایش
| ردیف | نام فیلم | نقش | سال |
|---|---|---|---|
| ۱ | بدون دخترم هرگز | خانم شهین | ۱۳۷۰ |
| ۲ | میراث من جنون | گلی | ۱۳۶۰ |
| ۳ | سفر سنگ | آسیه | ۱۳۵۶ |
| ۴ | فریاد زیر آب | آذر | ۱۳۵۶ |
| ۵ | واسطه‌ها | محترم | ۱۳۵۶ |
| ۶ | صلات ظهر | سوری | ۱۳۵۳ |
| ۷ | خاک | شوکت | ۱۳۵۲ |
| ۸ | هشتمین روز هفته | لیلی | ۱۳۵۲ |
| ۹ | جهنم + من | زری | ۱۳۵۱ |
مجموعه تلویزیونی
ویرایشبرنامههای سرگرمی تلویزیونی
ویرایش- شو تلویزیونی رنگارنگ (۱۳۵۵)
- مسابقه زود، تند، سریع (۱۳۵۷)
نمایش‌ها
ویرایش
|
|
جستارهای وابسته
ویرایشجوایز
ویرایش- برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر نقش اول زن از ششمین جشنوارهٔ فیلم سپاس برای بازی در فیلم هشتمین روز هفته در سال۱۳۵۲
- برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر نقش اول زن از هفتمین جشنواره فیلم سپاس برای بازی در فیلم خاک در سال ۱۳۵۳
پانویس
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ «Farzaneh Taidi - فرزانه تائیدی». farzanehtaidi.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
- ↑ «از «بدون دخترم هرگز» تا «۳۰۰» شانزده سال می‌گذرد». سایت سی نت. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژانویه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۱.
- ↑ «نگاهی به زندگی و دستاوردهای هنری «فرزانه تأییدی» بازیگر فقید ایرانی». صدای آمریکا. ۶ فروردین ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
- ↑ پور، یوسف لطیف (۲۰۲۰-۰۳-۲۵). «درگذشت فرزانه تأییدی، ستارهٔ 'فریاد زیر آب'». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
- ↑ نازنین پایدار (۱۴ شهریور ۱۳۸۷). «'گریز ناگزیر'، سی روایت از سی سال پیش». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
- ↑ Not Without My Daughter (1991) - IMDb, retrieved 2020-03-26
- ↑ Ebert, Roger. "Not Without My Daughter movie review (1991) | Roger Ebert". www.rogerebert.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-25.
- ↑ James، Caryn (۱۹۹۱-۰۱-۲۷). «Embrace the Stereotype; Kiss the Movie Goodbye» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
- ↑ "Iran tried to hire IRA hit-men: Provos turned down offer of guns,". The Independent (به انگلیسی). 1994-05-03. Retrieved 2020-03-25.
- ↑ https://www.radiofarda.com/a/30508272.html
- ↑ «فرزانه تأییدی، بازیگر سرشناس پیش از انقلاب، درگذشت». رادیو فردا. ۶ فروردین ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
- ↑ «تصاویر؛ فرزانه تأییدی درگذشت». ۶ فروردین ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۵ مارس ۲۰۲۰.
منابع
ویرایش- گفتگو با فرزانه تأییدی هنرمند قدیمی تئاتر ایران
- ما خرد و درهم شکسته بودیم خاطرات گریز فرزانه تأییدی از ایران
- بهروز به‌نژاد: فرزانه تأییدی در تلاش برای ارائه تصویر درست زن لطمه خورد
- «مرگ بازیگر فریاد زیر آب به خاطر ابتلا». سینماژورنال.
- «فرزانه تأییدی، بازیگر سرشناس پیش از انقلاب، درگذشت». رادیو فردا. ۶ فروردین ۱۳۹۹.
- یوسف لطیف پور (۶ فروردین ۱۳۹۹). «فرزانه تأییدی؛'فریاد زیر آب'». بی‌بی‌سی فارسی.
- «فرزانه تأییدی درگذشت». بانی فیلم. ۶ فروردین ۱۳۹۹.
- «فرزانه تأییدی بازیگر فریاد زیرآب درگذشت». انصاف نیوز.
- «فرزانه تأییدی بازیگر زن سینما درگذشت». شمانیوز.
- «تصاویر فرزانه تأییدی بازیگر سینمای قبل از انقلاب درگذشت شایعه ابتلای فرزانه تأییدی به کرونا». فرارو.
- «تصاویر فرزانه تأییدی درگذشت - آفتاب نیوز». آفتاب نیوز.
- «Iranian Movie DataBase فرزانه تأییدی - سوره سینما».
- «فرزانه تأییدی درگذشت». ایلنا.
- «بیاد فرزانه تاییدی؛ بانویی که دیگر خسته نیست». ایران پرس نیوز.
- «فرزانه تأییدی درگذشت».
- «فرزانه تأییدی، بازیگر سینما و تئاتر در تبعید درگذشت». رادیو زمانه.
- «فرزانه تأییدی بازیگر فیلم فریاد زیر آب درگذشت». اسپوتنیک.
- «فرزانه تأییدی بازیگر سینمای ایران درگذشت». ایران امروز.
- «فرزانه تأییدی بازیگر سینما و تئاتر در». کیهان لندن.
- ««نگاهی به زندگی و آثار فرزانه تأییدی»». رادیوکوچه.
- «درگذشت"چهره‌های مانده گار" فرزانه تأییدی، بازیگر سرشناس پیشکسوت سینما و تئاتر، پیش از انقلاب، درگذشت" "عباسقلی دانشور، ملقب به "پدر جراحی قلب نوین ایران" پس از یک دوره طولانی بیماری در ایران چشم از جهان فروبست. یادشان را گرامی می‌داریم».
- «تأییدی،_فرزانه_(تهران_۱۳۲۴ش)». ویکیجو.
- «ما خُرد و در هم شکسته بودیم – فرزانه تأئیدی گفت‌وگو با ناصر مهاجر». سینمای آزاد.
- «فرزانه تأییدی (; Iranact.Com - Cinema - Artists».
- «طبیعت، آخرین دلبر به‌نژاد». جدید آنلاین.
- «فرزانه تأییدی: نام اول تماشاخانه سنگلج، «25 شهریور» بود».
پیوند به بیرون
ویرایش