غلامحسین ابراهیمی دینانی
غلامحسین ابراهیمی دینانی (زاده ۵ دی ۱۳۱۳ اصفهان) فیلسوف و نویسنده ایرانی است. بخشی از شهرت وی به علت پژوهش در فلسفه اشراق و سهروردی و احیای آن در سال‌های اخیر است. دینانی تسلط خاصی بر فلسفه ابن سینا، ابن رشد، سهروردی، ملاصدرا و به‌طور کلی نحله‌های فلسفه اسلامی و اندیشه‌های فیلسوفان مسلمان دارد. وی با بررسی تمامی آثار و نوشته‌های سهروردی تاکنون چندین کتاب مهم در رابطه با فلسفه و افکار او نگاشته‌است. هم‌اکنون استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است.[۲] او در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، مذاهب اسلامی، آزاد اسلامی و شهید مطهری به تدریس فلسفه پرداخته‌است. ابراهیمی دینانی همچنین عضو پیوسته فرهنگستان علوم است. او در سال ۱۳۸۴ با کتاب دفتر عقل و آیت عشق، در سال ۱۳۸۵ با کتاب درخشش ابن رشد در حکمت مشاء و در سال ۱۳۸۹ با کتاب فلسفه و ساحت سخن[۳] برنده جایزه کتاب سال شد. او چهره برتر فلسفه ایران در اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار است. تا به حال چندین مقاله و فیلم مستند نیز دربارهٔ این فیلسوف، نوشته و ساخته شده‌است.[۴]
غلامحسین ابراهیمی دینانی | |
|---|---|
.jpg) | |
| زاده | ۵ دی ۱۳۱۳ (۸۹ سال)[۱] دینان، اصفهان، ایران |
| محل زندگی | تهران |
| پیشه | فیلسوف |
| زمینه کاری | تدریس فلسفه |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | حوزه علمیه اصفهان و حوزه علمیه قم |
| دلیل سرشناسی | نویسنده و فیلسوف |
| تأثیرپذیرفته از | ابن سینا، شهاب‌الدین سهروردی، ملاصدرا، علامه طباطبایی |
| امضا |  |
| وبگاه | |
دینانی در مدرسه حجتیه قم به تحصیلات حوزوی پرداخته و در آن مدت سید محمد خامنه‌ای و سید علی خامنه‌ای[۵] از افراد هم بحث و هم خرج وی بودند. وی همچنین از شاگردان سید روح‌الله خمینی[۶] و سید محمدحسین طباطبایی بوده و نیز شاهد مباحث فلسفی هانری کربن و طباطبایی بوده‌است.[۷]
کلاسهای آزاد وی جهت دانشجویان فلسفه و محققان و علاقه‌مندان مطالعه آزاد فلسفه اسلامی در انجمن حکمت و فلسفه برقرار بوده است. به غیر از کلاسهای دانشگاهی و آزاد، دینانی سلسله درس‌هایی با عنوان معرفت در شبکه چهار تلویزیون ایران داشت.[۸]
زندگی و تحصیلات
ویرایشغلامحسین ابراهیمی دینانی در ۵ دی سال ۱۳۱۳ در دینان از توابع شهر درچه استان اصفهان به دنیا آمد. وی پس از تحصیل ابتدائی در روستای خود، در مدرسه علمیه نیماورد اصفهان به تحصیلات دینی مشغول شد. پس از گذراندن دوره سطح و مقدمات فلسفه، در سال ۱۳۳۳ وارد حوزه علمیه قم شد و ضمن تحصیل خارج فقه و اصول نزد مراجع بزرگ، به فراگیری فلسفه نیز در نزد علامه طباطبائی پرداخت؛ که شاهد مباحث فلسفی هانری کربن (فرانسوی) و سید محمد حسین طباطبایی نیز بود. منطق و فلسفه را در اصفهان نزد حکیم سید فضل‌الله ضیاء نور شروع کرد و در قم در سطح عالی با سید محمد حسین طباطبائی به پایان رساند و از شاگردان خاص او گردید. وی در سال ۱۳۴۵، و پنج سال پس از درگذشت سید حسین طباطبایی بروجردی به تهران مهاجرت کرد و وارد دوره کارشناسی دانشگاه تهران شده و پس از اخذ درجه کارشناسی، جهت گذراندن امورات زندگی به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. وی تا دریافت درجه دکتری ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۵۲ از رساله دکتری تخصصی فلسفه خود دفاع کرد. دینانی در سال ۱۳۵۳ ازدواج کرد که ثمره آن دو دختر است و در همان سال به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه فردوسی مشهد مشغول به تدریس شد. وی در سال ۱۳۶۲ به تهران منتقل شده و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شد و تاکنون استاد این دانشگاه است. وی صاحب تألیفات بسیاری در زمینه عرفان و فلسفه است. ایشان در آثار فلسفی خود به نقد آرای فلسفی فلاسفه بزرگ غرب و شرق پرداخته و در ذیل آن‌ها به ارائه نظرات خاص فلسفی خود نیز پرداخته‌است.[۱]
دینانی در سمینارها و همایش‌های متعدد داخلی و خارجی شرکت داشته و مقالات و آثار فراوانی در حوزه فلسفه و دین‌پژوهی به رشته تحریر درآورده که برخی از کتاب‌ها جایزه کتاب سال را دریافت کردند و در اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ با عنوان چهره برتر فلسفه تقدیر شد.
سمت‌ها و عنوان‌ها
ویرایش- مدیر گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹[۹]
- مدرس علوم حوزوی در حوزه علمیه قم تا سال ۱۳۴۵.
- اشتغال و استخدام در وزارت آموزش و پرورش به عنوان دبیر دبیرستانهای تهران سال ۱۳۵۱.
- استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد تا ۱۳۶۱.
- عضو هیت علمی دانشگاه تهران سال ۱۳۶۲ و بازنشسته در سال ۱۳۸۷.[۱۰]
- استاد دانشگاه تربیت مدرس.
- استاد مدرسه عالی شهید مطهری
- استاد دانشگاه مذاهب اسلامی.
- استاد دانشگاه امام صادق[۱۱]
- استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران و کرج.[۱۱]
- عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
- عضو ثابت انجمن حکمت و فلسفه ایران.
- عضو مؤسس، هیئت امناء و مدیربخش فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- تقدیر شده در اولین دوره چهره‌های ماندگار با عنوان چهره برتر رشته فلسفه در سال۱۳۸۰.
- تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۷۸ برای کتاب ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام.
- تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۸۴ برای کتاب دفتر عقل و آیت عشق.
- تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۸۵ برای کتاب درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء.
- تقدیر شده در جایزه کتاب سال ۱۳۸۷ برای کتاب نصیرالدین طوسی: فیلسوف گفتگو.
- عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- صاحب بیش از چهل عنوان کتاب در حوزه فلسفه.
- نویسنده چندین مقاله برگزیده فلسفی.
دیدگاه‌ها دربارهٔ او
ویرایشکتابهای خرد و خردورزی، سرشت و سرنوشت، گفتار حکیم، شعاع شمس و آینه‌های فیلسوف توسط استادان و نویسندگان فلسفی، دربارهٔ مقام علمی او به عنوان یک فیلسوف نوشته شده. «در صد و بیست و هفتمین شماره هفته‌نامه[۱۲] پنجره با آثار و گفتارهایی از احمد احمدی، رضا سلیمان حشمت، غلامرضا اعوانی، کریم فیضی، علی اوجبی، سعید انواری، حسن سید عرب، امیرمحمد اصواتی و اسماعیل منصوری لاریجانی به روش، منش و جایگاه فلسفی دینانی می‌پردازد».
دینانی، فیلسوفی است که آرای منحصر به خود و شناخت و تسلط ویژه‌ای در فلسفه شرق و غرب دارد،[۱۳] اما از پنجره یک فیلسوف اسلامی به جهان نگاه می‌کند. او نوع چینش فلاسفه غرب و شرق را نه به جغرافیای زمین یا نوع دین می‌داند، بلکه آن‌ها را در نهایت به دو دسته اشاعره و معتزله تقسیم می‌کند.[۱۴] هرچند به عنوان یک فیلسوف اسلامی، آرای او بسیار متأثر از ابن سینا، ملاصدرا و سهروردی است[۱۵] اما نظریات شخصی بسیاری به فلسفه اضافه نموده‌است. به اعتقاد علی اوجبی نویسنده خِرد و خِرد ورزی، انتشار کتاب‌هایی چون ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام و دفتر عقل و آیت عشق، مهم‌ترین آثار این فیلسوف ژرف‌اندیش است که او (دینانی) را از تمامی اندیشمندان معاصر ممتاز می‌سازد. او به فلسفه به مثابه موجود زنده واحد و نه اجزای جدای از هم و به منزله یک جریان سیال و پویا و نه رودهای مستقل و جدای از هم نگاه می‌کند.[۱۶] اما همکار و دوست قدیمی وی سید یحیی یثربی اخیراً در نقدی بر کتاب «درخشش ابن رشد در حکمت مشاء» بر آن است که دینانی کمتر از توان فلسفی خود بهره برده به نوعی روزمرگی دچار شده‌است.[۱۷]
آثار منتشره دربارهٔ اندیشه‌های دینانی
ویرایش- آینه‌های فیلسوف، به کوشش عبدالله نصری و نشر سروش، چاپ سوم ۱۳۸۹.
- سرشت و سرنوشت، به کوشش کریم فیضی و نشر اطلاعات، ۱۳۸۸.
- شعاع شمس، به کوشش کریم فیضی و نشر اطلاعات، ۱۳۸۹.
- گفتار حکیم، به کوشش محمدجعفر محمدزاده و نشر امرود، ۱۳۹۰.
- خرد و خردورزی، به کوشش علی اوجبی و نشر مؤسسه خانه کتاب، ۱۳۸۸.
- دُر سخن - هزار نکته قصار فلسفی و عرفانی از گفتار دینانی به کوشش امیر اسماعیلی، چاپ دوم، نور سخن ۱۳۹۴
- روش تدریس فلسفه بر اساس کلاسهای دینانی، پویان پروین اردبیلی، نشر نور سخن، ۱۳۹۶.
- کلمات طاهر، شرح مصطفی دینانی بر کلمات قصار و عرفانی باباطاهر عریان، همکاران تألیف: پویان پروین اردبیلی، امیر اسماعیلی و حسین کریم آبادی، نشر نور سخن، ۱۳۹۷.
- نصیرالدین طوسی:فیلسوف گفتگو، ناشر هرمس، ۱۳۹۱.
- نشریه پنجره، شماره۱۲۷، بهمن ماه۱۳۹۰، پاسداشت سال‌ها خردورزی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی.[۱۸]
کتابشناسی
ویرایشبرخی از کتابهای به چاپ رسیده غلامحسین دینانی عبارتند از:
- قواعد کلی فلسفی در فلسفهٔ اسلامی(در سه مجلد)، چاپ و نشر انجمن حکمت و فلسفه، تهران، ۱۳۵۷و مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۵.
- دفتر عقل و آیت عشق، سه جلد، انتشارات طرح نو، ۱۳۸۰.
- ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، سه جلد، انتشارات طرح نو، ۱۳۷۶.
- وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۲. و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۴.
- اسماء و صفات حق، انتشارات اهل قلم، ۱۳۷۵و سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶.
- نیایش فیلسوف، دانشگاه رضوی آستان قدس، مشهد، ۱۳۷۷.
- شبهه آکل و ماکول، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا). بازبینی‌شده در خرداد ۱۳۸۷.
- درخشش ابن رشد در حکمت مشاء، ناشر طرح نو، ۱۳۸۴.
- فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ، ناشر هرمس، ۱۳۸۹.
- هستی و مستی، حکیم عمر خیام نیشابوری، ناشر اطلاعات، ۱۳۹۰.
- فلسفه و ساحت سخن، ناشر هرمس، ۱۳۸۹.
- مقدمه‌ای بر شرح فصوص جندی، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی.
- ع‍ق‍لان‍ی‍ت و م‍ع‍ن‍وی‍ت، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
- دُر سخن (هزار نکته قصار فلسفی و عرفانی)، ناشر نور سخن ۱۳۹۴ سایت کتاب
- معمای زمان و حدوث جهان، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۳
- سخن ابن سینا و بیان بهمنیار، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۲
- خرد گفتگو (درسگفتارهای فلسفی)، ناشر هرمس ۱۳۹۳ خبر انتشارمقدمه کتاب
- از محسوس تا معقول، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۴
- «من» و «جزمن»، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۴
- معاد، انتشارات حکمت ایران ۱۳۹۱[۱۹]
- پرسش از هستی یا هستیِ پرسش، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۵
- فراز و فرود فکر فلسفی، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۵
- اختیار در ضرورت هستی[۲۰]
- اندیشیدن باور یا باور به یک اندیشه. نشر نور سخن ۱۳۹۷
- کلمات طاهر، شرح کلمات قصار باباطاهر عریان، نشر نور سخن ۱۳۹۷.
- شرح کلمات مکنونه ملا محسن فیض کاشانی. نشر نور سخن ۱۳۹۷
- شرح رسائل: «الزورا» و «تهلیلیه» علامه جلال الدین دوانی. نشر نور سخن ۱۳۹۸
- شرح المشاعر صدرالمتألهین شیرازی. نشر نور سخن. ۱۳۹۸
- عرفان شرقی، شرح رساله «مقصد اقصی» عزیز الدین نسفی، نشر نور سخن، ۱۳۹۹
- آفاق تفکر. نشر نور سخن. ۱۳۹۹
- گزینش فکر در فلسفه. نشر نور سخن.[۲۱] ۱۳۹۹
- انسان با اندیشه انسان است. نشر نور اشراق. ۱۴۰۲
- تجلی معنی: در فکر و سخن، نشر نور اشراق. ۱۴۰۲
- جستارهای فلسفی در تفسیر معنی، نشر نوراشراق. ۱۴۰۱
- پنجره‌های روشن اندیشه، نور اشراق. ۱۴۰۲.
رسانه‌ها
ویرایش- مصاحبه‌های دینانی در جراید و وب‌سایت‌های خبری و کتاب درآمده‌اند.[۲۲]
- دینانی در برنامه معرفت به بیان اندیشه‌های فلسفی و عرفانی پرداخته‌است. موضوع‌ها حاوی مطالبی با ریشه فلسفه اسلامی از آبان سال ۱۳۸۷ از شبکه چهار سیما پخش می‌شد.[۲۳]
- مستند (سالک فکرت) ساخته صداوسیما، روایت زندگی دینانی به روایت خودش است که در پاییز ۱۳۹۶ در اصفهان، محله دینان، مدرسه نیماورد و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران فیلمبرداری شده‌است.
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «زندگینامه: غلامحسین ابراهیمی دینانی (۱۳۱۳-)». همشهری آنلاین. ۲۰۰۸-۰۱-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
- ↑ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، [۱] بایگانی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine، استاد گروه فلسفه.
- ↑ کتاب معاصر، [۲] بایگانی‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، فهرست برگزیدگان سیزدهمین دوره جایزه کتاب فصل / مهر۸۹.
- ↑ «روایت زندگی دکتر دینانی در مستند "فیلسوف از نمای نزدیک"». خبرآنلاین. ۲۰۱۰-۱۱-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
- ↑ «مثل عمار؛ مروری بر خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین ناطق نوری از مبارزات رهبر انقلاب». ایسنا. ۱۳ بهمن ۱۳۸۸.
- ↑ مردم سالاری، [۳] بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، خاطرات دینانی.
- ↑ زندگینامه غلامحسین ابراهیمی دینانی بایگانی‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine وبگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- ↑ آپارات، [۴]، سلسله درس‌های معرفت به بیان استاد دینانی.
- ↑ «گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی». دانشگاه علوم اسلامی رضوی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
- ↑ «اعضای هیئت علمی بازنشسته». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۲۱.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «زندگینامه استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی – علماوعرفا». دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۳.
- ↑ تریبون، [۵] بایگانی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine، پرونده‌ای دربارهٔ دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در «پنجره».
- ↑ روزنامه ایران، [۶]، گفتگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی: پست مدرنیسم دست خالی، جیغ بنفش.
- ↑ دینانی، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، اول.
- ↑ خردوخردورزی.[۷] بایگانی‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
- ↑ خردوخردورزی، متن سخنان نویسنده.[۸] بایگانی‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
- ↑ تریبون، [۹] بایگانی‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine، کدام در خشش؟ «وب سایت یثربی».
- ↑ تریبون، [۱۰] بایگانی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine، پرونده‌ای دربارهٔ دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در «پنجره».
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۶.
- ↑ «استاد غلامحسین دینانی کیست؟ /رابطه استاد با شاگردانش چگونه بوده و هست؟». پایگاه خبری جماران. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۵.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:1وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ فلسفه و زندگی: گفتگو با استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی.
- ↑ آپارات، [۱۱]، سلسله درس‌های معرفت به بیان استاد دینانی.