علی دریابیگی
علی دریابیگی (زاده ۱۲۸۲ – درگذشته ۱ فروردین ۱۳۷۰) کارگردان فیلم و تئاتر اهل ایران بود. فیلم‌های طوفان زندگی و شکار خانگی ساخته‌های او در سینمای قبل از انقلاب ایران بودند.[۱] فیلم طوفان زندگی او به همراه فیلم زندانی امیر ساخته اسماعیل کوشان جزء اولین فیلم‌های ساخته‌شده در سینمای ایران بعد از دوره فترت بین سال‌های ۱۳۱۶–۱۳۲۷ ناشی از جنگ جهانی دوم بودند؛ چرا که طی یک دهه به واسطهٔ جنگ جهانی دوم[۲] و پیامدهای اشغال ایران، فیلمی ساخته نشد.[۳][۴] او به جز این دو فیلم، فیلم دیگری نساخته‌است. فیلم طوفان زندگی او در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۲۷ در سینما رکس تهران به نمایش درآمد و با فروش ۸۰۰٬۰۰۰ ریال پرفروش‌ترین فیلم سال ایران شد.[۵]
| علی دریابیگی | |
|---|---|
 | |
| نام اصلی | میرمحمدعلی دریابیگی |
| تولد | ۱۲۸۲ |
| مرگ | ۱ فروردین ۱۳۷۰ (۸۸ سال) |
| ملیت | ایرانی |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۲۷–۱۳۳۰ |
گرچه دختر لر اولین فیلم ناطق به زبان فارسی است، اما این فیلم با عوامل ایرانی در خارج از کشور ساخته شد. نخستین فیلم ناطق ایرانی که در داخل کشور ساخته شد، فیلم طوفان زندگی به کارگردانی علی دریابیگی است.[۶]
علی دریابیگی پسر میرابوطالب دریابیگی و طلعت‌السلطنه مُعزی بود. پدربزرگ مادری او بهرام میرزا معزالدوله از شاهزادگان قاجار بوده است.[۷]
فعالیت‌های هنری
ویرایشاو بازی در تئاتر را به‌صورت تجربی آغاز کرد و سپس به آلمان رفت و در «مدرسهٔ آرتیستی تئاتر آلمان» و «مدرسهٔ رایمان برلین» در رشته بازیگری آموزش دید و در سال ۱۹۳۴ از هر دو گواهینامه پایان دوره بازیگری دریافت کرد.[۸] وی سپس به وین می‌رود و مدتی در آنجا زندگی می‌کند.[۸] رضاشاه که در ۱۳۱۳ از سفر ترکیه بازگشته بود، اندیشهٔ ساخت اپرا را در سر داشت. کلاس‌های تئاتر شهرداری به سرپرستی علی دریابیگی که تازه از آلمان برگشته، در محل ساختمان ناتمام اپرا تشکیل می‌شود، دریابیگی آموزش تئاتر، و مادام ساتو پری آقابابوف رقص و باله را به‌عهده داشتند. او هنرستان هنرپیشگی را در خیابان فردوسی بنیان نهاد که در آن ابوالحسن صبا موسیقی و نُت، مادام کرنلی ورزش‌های پلاستیک، آقای صفوی آکروبات و ورزش و خود دریابیگی بازیگری درس می‌داد.[۸] چند ماه بعد از افتتاح کلاس تئاتر، دریابیگی و شاگردانش نمایش «یحیی نبی» را در محل اپرا روی صحنه می آورند. از دیگر نمایش‌هایی که توسط گروه دریابیگی به روی صحنه رفت سالومه نوشته اسکار وایلد و جشن پانزده‌سالگی اثر آنتون چخوف بود.[۹] سید علی نصر طی نامه‌ای به تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۱۷ وی را به عضویت کمیسیون نمایش سازمان پرورش افکار انتخاب می‌کند و چند ماه بعد در ۴ فروردین ۱۳۱۸ به سمت استاد رشتهٔ نمایش منصوب می شود.[۸] وزرات کار و تبلیغات طی مجوزی در ۲۱ بهمن ۱۳۲۵ به او اجازهٔ دایر کردن کلاس‌های تئاتر جهت تربیت هنرپیشه را اعطا می‌کند.[۸] وی در سال ۱۳۴۴ ریاست ادارهٔ فرهنگ و هنر استان گیلان را عهده‌دار شد. علاوه بر اینها وی مدتی مدیر شیر و خورشید سرخ گیلان (هلا احمر فعلی)، رئیس هیئت مشورتی روزنامهٔ اطلاعات بندر انزلی و عضو کمیسیون نمایش و تئاتر هم بود.[۸] زمین هلال احمر انزلی از اهداهای او به شهر انزلی بود و علاوه بر آن، مدرسهٔ دریابیگی (پروین اعتصامی) این شهر را نیز او ساخت.[۸]
در سال ۱۳۲۵ با تأسیس جامعه باربد که به همت اسماعیل مهرتاش کار خود را شروع کرد، اکثر هنرمندان تئاتر و موسیقی تا سال ۱۳۵۷ به کار و فعالیت در آن مشغول بودند. دریابیگی نیز فعالانه در برنامه‌های جامعهٔ باربد شرکت داشت. [۱۰]
آثار
ویرایشتئاتر
ویرایش- اسکندر و دارا
- میشل استروگف (با بازی هوشنگ سارنگ)[۸]
- امیر الجزیره
- فاجعهٔ رمضان
- سالومه
- ستاره و فروغ
- جشن پانزده‌سالگی
سینما
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «علی دریابیگی». وبگاه سوره سینما.
- ↑ سید احمد حسینی (۱۳۹۶). «تأثیر اوضاع سیاسی بر سینمای ایران (۴۲–۱۳۳۲)» (PDF). فصل نامه اختصاصی مطالعات فرهنگی (هفتم).
- ↑ «یک شمایل پرسوءتفاهم در پیشگاه تاریخ». وبگاه نشریه سینما و ادبیات.
- ↑ «سینمای پیش از انقلاب، فرار از تله*». وبگاه جدید آنلاین.
- ↑ ریاحی‌پور، نسرین. «روزشمار سینمای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۸.
- ↑ «سرگذشت «دختر لر» از تولد تا مرگ». وبگاه سینماپرس.
- ↑ «شجره‌نامهٔ خاندان مُعزی». دانشگاه هاروارد. ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۱۰ تیر ۱۴۰۳.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ ۸٫۶ ۸٫۷ غاروریانی، علیرضا (اردیبهشت ۱۳۷۰). «سندهای زندهٔ سینمای ایران - ۶: گفتگو با علی دریابیگی - طوفان فراموشی». ماهنامهٔ سینمایی فیلم. ج. ۹ ش. ۱۰۵. صص. ۲۸-۲۶ و ۹۷.
- ↑ فلاح‌زاده، مجید (۱۳۸۴). «فصل چهارم: دیکتاتوری و سرخوردگی». تاریخ اجتماعی-سیاسی تئاتر در ایران (PDF). پژواک کیوان، مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها. ص. ۱۰. شابک ۹۶۴۹۴۹۰۵۷۴. دریافت‌شده در ۱۰ تیر ۱۴۰۳.
- ↑ علی اوحدی. «اشاره ای به تیاترهای لاله‌زار همراه چند نمایش نامه ی "لاله‌زاری"» (PDF).