عبدالکریم ابن ابی‌العوجاء
عبدالکریم ابن ابی العوجا از زندیق‌های سرشناس دورهٔ مهدی، خلیفه عباسی، بود.
نام و نسب
ویرایشنام او در بیش‌ترِ منابع «عبدالکریم» ذکر شده، ولی برخی از منابع او را به نام‌های دیگر ذکر کرده‌اند: در البدایة و النهایة[۱] نام او «محمّد» و در الفهرست [۲] «نعمان» آمده که احتمالا هر دو اشتباه است. بلاذری نام پدر او را نُوَیره آورده است[۳] که از بنی عمرو بن ثعلبة بن عامر بن ذُهْل بن ثعلبه بوده‌است.[۴] منابع موجود از زمان تولد و اوایل زندگی او سخن نگفته‌اند، ولی می‌توان گفت که او به خانوده‌ای بزرگ تعلق داشته و دایی مَعْن بن زائده شیبانی بوده‌است.[۵]
زندگی
ویرایشاز زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. وی مدتی شاگرد حسن بصری بود، اما پس از چندی از وی جدا شد.[۶]
او از آزادی نسبی در دوران خود استفاده کرد و به ترویج اندیشه‌هایش پرداخت، گفته شده‌است که مریدانی داشته‌است.
برخی وی را دهری دانسته‌اند و برخی مانوی. به اعتقاد عبدالحسین زرینکوب، [۷]عبدالکریم ابن ابی العوجا آیین مانی داشت و در نشر آن اهتمام می‌ورزید و در اثبات آیین خویش با مخالفان آشکارا مناظره می‌کرد. بعضی از مناظره‌هایی را که او با ابولهذیل علاف از معتزله بغداد داشته‌است در کتاب‌ها نقل شده‌است.[۸] بلاذری توهین به قرآن و نماز را علت قتل وی بر شمرده‌است.[نیازمند منبع]
منابع
ویرایش- ↑ ابن کثیر، ج۱۰، ص۱۱۳.
- ↑ ابن ندیم، ص۴۰۱.
- ↑ بلاذری، ج۳، ص۹۵.
- ↑ ابن حزم، ص۳۱۶.
- ↑ طبری، ج۸، ص۴۷، ۴۸؛ بیرونی، آثار الباقیة، ص۶۷؛ اسفراینی، ص۸۱.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی،مسعود جلالی مقدم
- ↑ «ابن ابی العوجا و امام صادق(ع)». وبگاه تاریخ اسلام. دریافت‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲.
- ↑ اقتباس از دو قرن سکوت؛دکتر عبدالحسین زرینکوب، چاپ دوم،1336،انتشارات امیرکبیر صفحات 259و260
- دو قرن سکوت؛دکتر عبدالحسین زرینکوب، چاپ دوم،۱۳۳۶، انتشارات امیرکبیر صفحات ۲۵۹و۲۶۰