عباس سحاب
عبّاس سحاب (زادهٔ ۳ دی ۱۳۰۰ در روستای فم در شهرستان تفرش – درگذشته ۱۴ فروردین ۱۳۷۹ خورشیدی در تهران)، جغرافی‌دان و نقشه‌نگار (کارتوگراف) برجستهٔ ایرانی است. از او به عنوان بنیانگذار دانش نقشه‌نگاری به شیوهٔ نوین در ایران یاد می‌شود. عباس سحاب همچنین بنیانگذار مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب است.
عبّاس سحاب | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۳ دی ۱۳۰۰ |
| درگذشت | ۱۴ فروردین ۱۳۷۹ (۷۸ سال) |
| مدفن | قطعه هنرمندان بهشت زهرا |
| ملیت | ایرانی |
| سازمان | مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب |
| آثار برجسته | بنیان‌گذاری نقشه‌نگاری نوین در ایران |
| فرزندان | غلامرضا و محمدرضا |
| والدین | ابوالقاسم سحاب |
| وبگاه | |
زندگی
ویرایشعبّاس سحاب در ۳ دیِ ۱۳۰۰ در شهرستان تفرش متولد شد. او تنها پسر ابوالقاسم سحاب از دانشمندان عصر خود بود که شمار تألیفاتش به بیش از ۷۰ جلد می‌رسد. در هنگام تولد، پدرش ابوالقاسم سحاب، رئیسِ معارف ولایت ثلاث (ملایر، نهاوند، تویسرکان) و مقیم نهاوند بود. عباس سحاب نخستین فرزند پسر ابوالقاسم سحاب پس از نُه دختر بود.[۱]
عباس سحاب در چهارسالگی به تشویق پدرش به مکتب درس ملاحسین شاهمیری رفت و مدت سه سال شاگردی کرد. در هفت سالگی برای ادامهٔ تحصیل وارد مدرسه کمالیه شد. سپس برای ادامهٔ تحصیلات متوسطه به مدرسه‌های ابن سینا و علمیه رفت. در این مدارس ذوق و استعداد سرشار وی به جغرافیا نمایان شد و تحت راهنمایی‌های پدر و آموزگاران بیشتر اوقات خود را در تهیه نقشه‌های جغرافیایی گذراند. نمونه‌ای از کار نقشه‌نگاری وی در دوره دبیرستان «نقشه کشور فرانسه» است که در ۱۳ سالگی ترسیم کرده و اکنون در آرشیو مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب نگهداری می‌شود. در همین دوره دبیرستان، اولین نقشه تهران را بعد از شش ماه کار و تلاش به خط لاتین تهیه کرد.[۲]
سحاب به دلیل علاقهٔ وافر به دانش جغرافیا در سال ۱۳۱۵ به همراه پدر سنگ بنای نخستین مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی خصوصی ایران را گذاشت. وی برای تهیه نقشه‌های مناطق گوناگون ایران به بیش از سی هزار شهر و روستا سفر کرد. وی در سال ۱۳۳۴ با همکاری مؤسسهٔ کلمبوس آلمان، نخستین کره جغرافیایی را به خط و زبان فارسی تولید کرد.
عباس سحاب مؤلف، نقشه‌نگار و ناشر صدها اطلس و نقشهٔ جغرافیایی از شهرها و استان‌های ایران، کشورهای خاورمیانه، خلیج فارس و دودمان‌های تاریخی ایران است. او با ابداع سبکی نوین در طراحی و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی به عنوان یکی از نقشه‌نگاران صاحب سبک در دنیا مطرح شد.
عباس سحاب از کودکی عاشق هنر بود. خوب نقاشی می‌کرد و تابلوهای بسیاری از او به یادگار مانده‌است.[۱] از دیگر آثار ارزشمند او تألیف و تدوین اطلس چهارده قرن هنر اسلامی به دو زبان فارسی و انگلیسی در ۲۰ مجلد می‌باشد. تألیف این مجموعه با حمایت یونسکو در زمان حیات او در طول بیش از سی سال ادامه داشت و برای گردآوری منابع و تکمیل آن به ۳۲ کشور جهان سفر کرد، اما متأسفانه به انجام نرسید. تنها جلد دوم آن تحت عنوان «هنر خوشنویسی، از آغاز تا امروز» به دو زبان فارسی و انگلیسی در سال ۱۳۸۱ خورشیدی چاپ و منتشر شد.
مطالعه، پژوهش و گردآوری اسناد تاریخی و جغرافیائی خلیج فارس برای مقابله با سازندگان اسامی جعلی و اثبات حقانیت ایرانیان و اصالت نام این آبراه همیشه ایرانی از سال‌های دههٔ ۴۰ خورشیدی تا پایان حیات از دغدغه‌های سحاب بود. وی با تشکیل نخستین نمایشگاه اسناد تاریخی و جغرافیائی خلیج فارس در سال ۱۳۴۵ در محل کافهٔ شهرداری تهران و تدوین و انتشار چند مجلد اطلس به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی و شرکت در مجامع علمی داخل و خارج کشور و تشکیل نمایشگاه‌ها در این زمینه اهتمام کرد.
مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب که حاصل کار و تلاش سه نسل خاندان سحاب است، یادگار سحاب به عنوان نخستین مؤسسهٔ جغرافیائی بخش خصوصی در خاورمیانه است. پس از درگذشت وی، این نهاد بزرگ فرهنگی، با نزدیک به ۸۰ سال فعالیت در زمینهٔ نقشه نگاری، توسط فرزند ارشدش، محمدرضا سحاب (نسل سوم خاندان سحاب) با همکاری همسر و فرزندانش که نسل چهارم این خاندان می‌باشند اداره می‌شود و علی‌رغم سختی‌ها و مسائل و مشکلات مالی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
عباس سحاب افزون بر مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، کتابخانهٔ جغرافیایی سحاب را نیز به یادگار گذاشته‌است. بنیان این کتابخانه تخصصی را پدرش ابوالقاسم سحاب گذاشت اما او با گردآوری منابع فراوان از سراسر جهان در جهت هرچه غنی‌ترکردن آن کوشید. این کتابخانه تخصصی هم‌اکنون دارای چندین هزار جلد کتاب و تقریباً به همین اندازه نشریات ادواری در زمینهٔ جغرافیا و نیز بیش از ۸۰ هزار قطعه نقشه از ایران و جهان است. پس از درگذشت سحاب نیز علی‌رغم کمبود جا و فضای لازم، با تلاش مدیر و کارکنان مؤسسه همواره اطلس‌ها، نقشه‌ها و دیگر منابع جدید از سراسر جهان تهیه و به این کتابخانه تخصصی اضافه می‌شود.
عباس سحاب در ۱۴ فروردین ۱۳۷۹ درگذشت و در قطعه هنرمندان و دانشمندان ایران در گورستان بهشت‌زهرا (تهران) به خاک سپرده شد.[۳]
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ سارا میرزابیگی (۵ شهریور ۱۳۸۷). «استاد عباس سحاب». سایت مشاهیر و چهره‌های ماندگار. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۱۱.
- ↑ «مصاحبه با عباس سحاب، آرشیو کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۸.
- ↑ «زندگی‌نامه عباس سحاب، مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۸.
- علی اکبر محمودیان، زندگی‌نامه و خدمات فرهنگی استاد عباس سحاب، انجمن مفاخر فرهنگی، تهران ۱۳۸۰
- عباس سحاب، اطلس چهارده فرن هنر اسلامی، جلد دوم هنر خوشنویسی Atlas of 14 centuries of Islamic Arts, Vol. 2 Islamic Calligraphy ناشر مؤسسه جغرافیائی سحاب، تهران ۱۳۸۱، شابک شابک ۹۶۴-۶۵۵۶-۵۵-۸
- مجله رشدآموزش جغرافیا، ویژه نامه صدمین شماره، پائیز ۱۳۹۱، مقاله «چتر سحاب برفراز قله جغرافیای ایران» (صفحه 55-64).ISSN 1606-9137
- حسین شریفی - سعید فتح‌الهی راد «اراده‌های پولادین معاصر ایران» ، انتشارات وثقی، تهران، ۱۳۸۷، شابک ۹۷۸۹۶۴۹۰۵۷۳۷۸
- محمدرضا سحاب، «آگاهینامه و معرفی طرح اطلس چهارده قرن هنر اسلامی» انتشارات مؤسسه جغرافیائی و کارتوگرافی سحاب، تهران تیرماه ۱۳۸۱
- جهاد دانشگاهی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، «ویژه نامه بزرگداشت استاد عباس سحاب و تجلیل از مقام شامخ اساتید جغرافیای ایران»، ناشر: جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، مؤسسه جغرافیای دانشگاه تهران، مؤسسه جغرافیائی و کارتوگرافی سحاب، تهران، آذر ۱۳۷۹، شابک ۶-۵۶-۶۵۵۶-۹۶۴
- افشین نادری مزجین «مجموعه چهره‌های درخشان: سحاب» ، انتشارات کمک آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مدرسه، تهران ۱۳۸۸، شابک ۰-۰۲۰۹-۰۸-۹۶۴-۹۷۸
- خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) http://www.ibna.ir/fa/doc/report/189377/سحاب-بنیانگذار-بزرگترین-خانواده-جغرافیایی-کارتوگرافی-ایران
- محمد جواد احمدی نیا «مشاهیر نشر کتاب ایران / ۱۰» عباس سحاب، ناشر: خانه کتاب، تهران ۱۳۹۴، شابک ۰-۲۸۰-۲۲۲-۶۰۰-۹۷۸