طغرایی

حسین بن علی بن عبدالصمد اصفهانی با کنیهٔ ابواسماعیل و لقب‌های فخرُ الکُتّاب و مؤیِّدّ الدین، شهرت‌یافته به طُغرایی (انتساب به طُرّه یا طغرا) (۱۰۶۱ - ۱۱۲۱) ، کیمیاگر، طبیعت‌شناس، شاعر، زبان‌شناس و ادیب عربی ایرانی بود که به وزارت سجلوقیان رسید و وزیر مسعود سلجوقی، امیر موصل شد.

طُغرایی حسین بن علی بن عبدالصمد اصفهانی
زادهٔ	۱۰۶۱/ ۴۵۳ق اصفهان
درگذشت	۱۱۲۱/ ۵۱۵ق در جنگی نزدیک همدان
پیشه(ها)	ادیب، شاعر، زبان‌شناس و شیمی‌دان (کیمیاگری)
آثار برجسته	منصب‌های گوناگون در دربار سلجوقی

آثار

لامیّة العجم

طغرایی بیشتر به‌خاطر قصیدهٔ معروفش، لامیّة العجم، که در ۱۱۱۱–۱۱۱۲ میلادی در بغداد سروده، مشهور است.

کتاب‌ها

کتاب‌های مختلفی در باب کیمیا به او منسوب است: کتاب الجوهر النّظیر فی صِناعة الإکسیر، جامع الاسرار و تراکیب الانوار، مفاتیح الرحمة و مصابیح الحکمة، حقایق الإستشهاد (فی الکیمیا) و غیره. وی عقاید تردیدآمیز ابن‌سینا را دربارهٔ کیمیا مورد مناقشه و طعن قرار داده‌است.

قتل

طغرایی در یک نزاع که دارای پیشینهٔ سعایت از وی توسط سیاستمدار سنی دربار سلجوقیان، کمال‌الملک علی سمیرمی بود، به قتل رسید. با توجه به مذهب شیعی طغرایی و برخی تنش‌های مذهبی آن عصر، علاوه بر اختلاف نظرهای سیاسی، جهات مذهبی نیز در قتل وی بی‌تأثیر نبوده است. سال کشته شدن وی را از ۵۱۳ تا ۵۱۶ گفته اند.

منابع

• گلشن ابرار، ج۱۲، مقالهٔ محمدعلی نجفی.
• سارتن، جرج. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمهٔ غلامحسین صدری افشار. انتشارات علمی و فرهنگی.