صدیق کمانگر
صدیق کمانگر (۱۳۲۵ در آفریان، کامیاران – ۱۳ شهریور ۱۳۶۸ در رانیه)، فعال سیاسی کمونیست کرد، وکیل دادگستری، عضو بنیان‌گذار حزب کومله و حزب کمونیست ایران و عضو کمیتهٔ مرکزی این دو حزب، سخنگو و مسئول شورای انقلاب سنندج، و مسئول رادیو صدای انقلاب ایران در عراق بود. وی در روز ۱۳ شهریور سال ۱۳۶۸ به دست عوامل جمهوری اسلامی در عراق ترور شد.[۱]
صدیق کمانگر | |
|---|---|
 | |
| عضو بنیان‌گذار، و عضو کمیتهٔ مرکزی | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۳۲۵ آفریان، کامیاران، ایران |
| درگذشته | ۱۳ شهریور ۱۳۶۸ (۴۳ سال) رانیه، عراق، کردستان عراق |
| حزب سیاسی | کومله، حزب کمونیست ایران |
| همسر(ان) | اخترکمانگر |
| تحصیلات | کارشناس ارشد حقوق |
زندگی
ویرایشصدیق کمانگر در سال ۱۳۲۵ خورشیدی در روستای آفریان در شهرستان کامیاران در جنوب استان کردستان متولد شد. نام پدرش محمدصالح بود. کمانگر در سال ۱۳۴۴ وارد دانشگاه تهران شد و در دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی به تحصیل در رشتهٔ حقوق پرداخت. وی در سال ۱۳۵۰ با درجهٔ کارشناسی ارشد از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد و به عنوان وکیل دادگستری در سنندج مشغول به کار شد.
مبارزات سیاسی در کردستان
ویرایشدر سال‌های دهه ۵۰ خورشیدی، اختلاف میان دهقانان روستای دارسیران در مریوان، با مالکان و فئودال‌های کرد، به شکل مبارزهٔ توده‌ای میان دهقانان درآمده‌بود. صدیق کمانگر به عنوان یک وکیل به دفاع از حقوق دهقانان می‌پرداخت.
وی همچنین در تیرماه سال ۱۳۵۷ در پشتیبانی از اعتصاب غذای زندانیان سیاسی در زندان شهر سنندج، نخستین تحصن در ساختمان دادگستری این شهر را سازمان داد.[۲]
تأسیس کومله
ویرایشسازمان انقلابی زحمتکشان کردستان (کومله) به‌طور رسمی در سال ۱۳۵۷ تأسیس شد. صدیق کمانگر از نخستین روزهای شکل‌گیری کومله در سال ۱۳۴۸ در این حزب فعالیت کرده و با آن همراه بود. وی یکی از اعضای بنیان‌گذار این حزب بود و در کنگرهٔ مؤسس این حزب نیز شرکت داشت. کومله در سال ۱۳۶۲ با وحدت با یک گروه مارکسیستی به نام سهند (که بیشتر فعالیت تئوریک داشت) و چند گروه دیگر از اعضای سابق سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران، سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر و حزب مارکسیست-لنینیست شفق سرخ، حزب کمونیست ایران را بنیان نهاد و از این پس خود را سازمان کردستان حزب کمونیست ایران- کومله نامید. صدیق کمانگر در کنگرهٔ مؤسس این حزب نیز مشارکت فعال داشت و از بنیانگذاران آن به‌شمار می‌رود و در هر دو حزب عضو کمیتهٔ مرکزی به‌شمار می‌آمد.[۳]
پس از انقلاب
ویرایشدر جریان تسخیر رادیو و تلویزیون سنندج توسط کومله، در روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷، صدیق کمانگر از مرکز تلویزیون سنندج خطاب به مردم صحبت کرده و پیروزی انقلاب را به مردم تبریک گفت.[۲] صدیق کمانگر در جریان انقلاب بهمن ۱۳۵۷ به چهره‌ای شناخته شده در مبارزات سیاسی کردستان تبدیل شد. وی در سال ۱۳۵۷ به عضویت هیئت مرکزی کانون وکلا و جمعیت حقوق‌دانان ایران درآمد. پس از پیروزی انقلاب و تشکیل شورای انقلاب در سنندج، صدیق کمانگر به عنوان سخنگو و مسئول این شورا برگزیده‌شد.[۳] صدیق کمانگر از سوی حزب کومله به عنوان نامزد این حزب در نخستین دورهٔ انتخابات مجلس شورای ملی پس از انقلاب، در منطقهٔ کامیاران معرفی شده‌بود.[۴][۵] صدیق کمانگر علاوه بر این در تشکیل کانون معلمان سنندج نیز نقش فعالی داشت. وی همچنین یکی از اعضای بنیان‌گذار جمعیت دفاع از آزادی و انقلاب در شهر سنندج و سخنگو و مسئول آن به‌شمار می‌آمد.[۲]
دستگیری و تبعید اعضای خانواده
ویرایشدر سال ۱۳۶۱، دختر سه سالهٔ صدیق کمانگر به نام سوما کمانگر، به همراه دو خواهر صدیق، و شوهر و پسر چهار سالهٔ یکی از آن‌ها در کرج در منزل خواهر صدیق کمانگر دستگیر شدند. گویا اتهام آن‌ها پناه دادن به همسر صدیق کمانگر که وی نیز از فعالان سیاسی کومله بوده، در منزل خود بوده‌است. بنا بر شهادتنامهٔ سوماً کمانگر، وی در سه سالگی ۹ ماه در بازداشت بوده‌است. خواهران و شوهر خواهر صدیق کمانگر پس از آزادی مدت یک سال را در شهر تفت در استان یزد در تبعید به سر بردند.[۶]
ترور و مرگ
ویرایشصدیق کمانگر ساعت ۲ بامداد روز ۱۳ شهریور ۱۳۶۸، در اردوگاه مرکزی کومله، واقع در دره‌ای به نام بردانگاه در اطراف شهر رانیه در کردستان عراق، دو روز پس از سخنرانی پرشورش در سالگرد تأسیس کومله (۱۳۴۸/۰۶/۱۱) و در حالی که مشغول تهیهٔ مطلب برای رادیو صدای انقلاب ایران بود، ترور و پس از یک ساعت در بیمارستان کومله درگذشت. بنا بر گزارش حزب، عامل ترور وی یکی از عناصر نفوذی رژیم جمهوری اسلامی در کومله[۳] به نام توفیق گرژالی بوده‌است.[۷] نزدیک به یک هفته پیش از این قتل، غلام کشاورز یکی دیگر از رهبران حزب کمونیست ایران نیز در شهر لارناکا در قبرس ترور و کشته شده‌بود.[۸]
منابع
ویرایش- ↑ «بنیاد عبدالرحمن برومند :: صدیق کمانگر: یک سرگذشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۴ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ پایگاه اینترنتی یادی هاوڕیان؛ زندگینامۀ کوتاه صدیق کمانگر؛ بایگانی‌شده در ۲۰ آوریل ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۷ اوت ۲۰۱۵.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ پایگاه اینترنتی بنیاد برومند: حقوق بشر و دموکراسی برای ایران؛ یک سرگذشت: صدیق کمانگر؛ بایگانی‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۷ اوت ۲۰۱۵.
- ↑ کتابخانۀ ملی ایران: چرا پیشمرگه صدیق کمانگر را برای مجلس انتخاب می‌کنیم؟؛[پیوند مرده] بازدید در ۲۷ اوت ۲۰۱۵.
- ↑ کتابخانۀ ملی ایران: پیشمرگه کومله صدیق کمانگر، بنکه‌ی ده‌ره‌به‌یان؛ بایگانی‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۷ اوت ۲۰۱۵.
- ↑ مرکز اسناد حقوق بشر ایران: شهادتنامۀ سوماً کمانگر؛ تاریخ مصاحبه: ۲۵ بهمن ۱۳۸۹؛ بایگانی‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۷ اوت ۲۰۱۵.
- ↑ ایرج فرزاد: زندگی، و زندگانی من – بخش ۶، نوشته‌شده در ۲ شهریور ۱۳۸۶؛ بازدید در ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ پایگاه اینترنتی آشتی؛ گرامی باد یاد سه رهبر جنبش کمونیستی ایران و کردستان، رفقا فؤاد مصطفی سلطانی، صدیق کمانگر و غلام کشاورز، نوشتۀ ستار فتحی (آویهنگ)؛ بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine بازدید در ۲۷ اوت ۲۰۱۵.