صحیفی جوهری
صحیفی جوهری شیرازی (درگذشت ۱۰۲۲ ه. ق) مشهور به جوهری و صحیفی ذوالقدر، شاعر و خوشنویس اواخر سده دهم و اوایل یازدهم است.
صحیفی شعر فارسی و ترکی را خوب می‌سرود و اشعارش بیشتر در مدح ائمه بوده است. او از کتیبه‌نویسان زبردست دوره صفوی است که در تذهیب، صحافی و وصالی نیز سررشته داشت.[۱]
وی که از بازماندگان صوفی خلیل ذوالقدر و از بزرگان این طایفه بود، در اسیر از توابع شیراز به دنیا آمد و در اصفهان رشد کرد و به شهرت رسید و بیشتر در اصفهان می‌زیست.[۱]
گفته‌اند در کتابخانه ساختن یکتا بود[۱] و کتابخانه بسیار خوبی در سه‌تنان مسجد جامع اصفهان ترتیب داد. از آنجایی که خط ثلث را خوب می‌نوشت و کتیبه‌نگاری توانا بود، بیشتر کتیبه‌های مساجد و سنگ‌های قبر به خط او بود.[۲]
صادقی کتابدار در مجمع‌الخواص درباره او نوشته است: «وی از مردم شیراز و شخصی مصاحب و هم زبان است. آنقدر شاعروضع و بلندپرواز است که شاعری بسیار دلیر باید تا از وضع وی نترسیده در معرض سؤال و جواب او برآید. اغلب بزرگ‌زادگان احمق را پیدا کرده برای آنان بالبدیهه قصیده‌های بی‌معنی می‌گفت و جایزه می‌گرفت. در آن موقع بسیار بی‌قید و لوند بود ولی اکنون تائب و پرهیزکار شده است.»[۳]
صحیفی عمر طولانی داشته و گفته‌اند که بیش از هشتاد سال[۲] یا در حدود نود سال[۴] عمر کرد. تقی‌الدین کاشانی، (۹۴۶–۱۰۱۶ ه. ق) از مشاهیر بزرگ ادبی عصر صفوی، در سال ۹۸۷ در اصفهان او را ملاقات کرده است.[۱] به هر حال معاصرینش او را به همدلی و همزبانی و شوخ‌طبعی و شکفتگی خاطر ستوده‌اند و در هشتاد سالگی مردی بزله‌گو و رند و هم‌فطرت و هم‌خوی جوانان معرفی کرده‌اند.[۴] او هنوز زنده بود که فرزندش اسیری شیرازی از شاعران پارسی‌گوی هند درگذشت.[۲] آرامگاه او گفته‌اند در سه‌تنان در نزدیکی مسجد جامع اصفهان بوده است.[۴]
آثار
ویرایش- دیوان اشعار
از آثار خوشنویسی وی این موارد را می‌توان اشاره کرد:[۱][۴][۵]
- کتیبه‌ای در مدخل ایوان شمالی مسجد جامع اصفهان به صورت گچ‌بری، به قلم سه‌دانگ کتیبه ثلث عالی و نستلعیق متوسط، با رقم: «السلطان شاه عباس الصفوی… وفق بتعمیر هذا البعقه… رقم صحیفی… ۹۹۶»
- کتیبه در مسجد جامع اصفهان که بر دو لنگه چپ و راست در شمالی مسجد در جنب آرامگاه مجلسی به خط ثلث برجسته که از آثار خوب اوست با رقم: «رقم صحیفی الجوهری»
- کتیبهٔ سردر مسجد جارچی اصفهان، به خط ثلث برجسته نقر شده بر سنگ که چنین رقم دارد: «تیمنا و تبرکا… سنه تسع عشر و الف، رقم صحیفی جوهری»
- کتیبه سردر مسجد کوچک جورجیر اصفهان، با: «رقم فقیر صحیفی جوهری فی سنه ثمان عشر و الف»
- کتیبه داخل آرامگاه شهشهان اصفهان، به خط ثلث و با رقم: «فی… سنه ثلاث عشر و الف من الهجره النبویه خط صحیفی الفارسی».
- کتیبه‌ای در آرامگاه امام‌زاده شاه‌زید در قسمت شرقی محله تروسکان اصفهان بر لنگه چپ در بنا که چنین رقم دارد: «رقم صحیفی جوهری»
پانویس
ویرایشمنابع
ویرایش- قدسی، منوچهر. صحیفی شیرازی خوشنویس هنرمند عهد صفویه. هنر و مردم سال ۱۳۵۱ شماره ۱۱۴ [۱] ص ۳۵–۳۸
- بیانی، مهدی. احوال و آثار خوشنویسان. انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش
- «صحیفی جوهری شیرازی». وب‌گاه آفتاب. دریافت‌شده در ۱۴ دی ۱۳۸۹.
- «صحیفی». لغت‌نامه دهخدا. دریافت‌شده در ۱۴ دی ۱۳۸۹.
- فضایلی، حبیب‌الله. اطلس خط. انتشارات مشعل اصفهان. چاپ دوم، اصفهان۱۳۶۲ش
پیوند به بیرون
ویرایش- قدسی، منوچهر. صحیفی شیرازی خوشنویس هنرمند عهد صفویه. هنر و مردم سال ۱۳۵۱ شماره ۱۱۴ [۲] ص ۳۵–۳۸