هماورد

با هماوردی یا ضدقهرمان اشتباه نشود.

«آنتاگونیست» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، آنتاگونیست (ابهام‌زدایی) را ببینید.

هماورد یا آنتاگونیست (برگرفته از واژه یونانی antagonistēs به معنیِ رقیب) (واژه‌گزینی: ضدقهرمان)، شخصیتی در نمایش است که بیش از همه می‌خواهد قهرمان را از رسیدن به اهداف و آرزویش بازدارد.

ساخت و وجود هماورد برای ایجاد، پرداخت و پیش بردن یک داستان از نوع حماسی لازم و ضروری است. هماورد ممکن است وجودش مانعی ذاتی بر سر راه قهرمان اصلی داستان باشد و لزوماً به‌طور عمدی با قهرمان داستان مخالفتی نکند.

شخصیت اصلی نمایش که با هماوردها در بطن کنش و کشمکش قرار دارد قهرمان اصلی نامیده می‌شود. برای نمونه‌ای از آنتاگونیست‌ها می‌توان سارومان در ارباب حلقه‌ها یا لرد ولدمورت در هری پاتر یا دیوی جونز در دزدان دریای کارائیب را نام برد.

در اصل مفهوم آنتاگونیست و پروتاگونیست به تراژدی‌های یونان باستان بازمی‌گردد؛ و تراژدی در اصل مختص به شهر آتن و دولتشهر دارد. کسی که طرف دولتشهر دارای یک آگون باشد، پروتاگونیست و کسی که در مقابل پروتاگونیست باشد، آنتاگونیست نام دارد.

روایت‌شناسی

اصطلاح آنتاگونیست در فارسی به اشتباه با ویلن (به انگلیسی: Villain) در نظر گرفته می شود. در علم روایت‌شناسی، واژه آنتاگونیست در برابر پروتاگونیست است و اشاره به شخصیتی (از لحاظ اخلاقی، خوبی یا بدی ملاک نیست) دارد که با پروتاگونیست (به انگلیسی: Protagonist) در تنش (به انگلیسی: Conflict) است و خط روایی داستان معمولا پروتاگونیست را از دیدگاه اول شخص یا سوم شخص روایی دنبال می‌کند.

در روایت‌شناسی، آنتاگونیست واژه‌ای است مخالف پروتاگونیست.

جستارهای وابسته

• حماسه
• داستان
• افسانه

منابع

• گذرآبادی، محمد (۱۳۹۳)، فرهنگ فیلم‌نامه، تهران: بنیاد سینمایی فارابی، ص. ۴۵۵، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۷۳۹-۳۲-۵
• گذرآبادی، محمد (۱۳۹۲)، عناصر فیلم‌نامه‌نویسی، تهران: هرمس، ص. ۷۴

• Joseph Campbell: Der Heros in tausend Gestalten. Frankfurt am Main und Leipzig 1999. S.79ff.