شبستر
شَبِستَر (به ترکی آذربایجانی:گۆنئی)[۲] [۳]چهاردهمین شهر از لحاظ جمعیت در استان آذربایجان شرقی و یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان شبستر است. این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شده‌است.[۴] شبستر به دلیل همجواری با تبریز دومین شهرستان صنعتی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.[۵] و به دلیل فعالیت چندین دانشگاه در سطح این شهرستان، شبستر به شهر دانشگاهی استان معروف است.شهرستان شبستر ۱۱ شهر دارد که در هیچکدام از شهرستان‌های کشور شهرستانی نداریم که خود به تنهایی ۱۱ شهر داشته باشد. [۶]
| شبستر | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| شهرستان | شبستر |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | چیچستر (چیچست نام تاریخی دریاچه ارومیه است) |
| سال شهرشدن | ۱۳۰۸ |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۹٬۱۸۱ نفر[۱][یادداشت ۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۵۰۰ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۲۵۰_۳۰۰میلیمتر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | میکائیل توحیدی |
| ره‌آورد | گردو، بادام، آلبالو، زردآلو، گیلاس و هلو |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۱ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۵ ن |
| کد آماری | ۱۲۱۰ |
  شبستر | |
شبستر با ارتفاع ۱,۴۰۰ متر. در منطقۀ کوهپایۀ جنوبی میشوداغ در ۵۷۵ کیلومتری شمال غربی تهران و ۵۴ کیلومتری غرب شمالی تبریز، سر راه تبریز به خوی و سلماس و ارومیه و اشنویه و پیرانشهر، قرار دارد. خط آهن تبریز به ترکیه از کنار این شهر می‌گذرد.
نام
ویرایشبرخی بر این باورند که نام شبستر عربی شده چوستر يا چَوسِتَر يا چيستر و يا چي چستر است و چی چست (چیچست)در زبان پهلوی به معنای کوه و کوهسار است و تر پسوند آن است و روی هم رفته معنی کوهپایه می‌دهد. در زبان های ایرانی به شب شو میگویند .روایت دیگر این واژه از دو کلمه ی شو و استر یا استار تشکیل شده به معنای شب پر ستاره.[۷]
پیشینه
ویرایش
برپایهٔ اسناد و آثار تاریخی همچون تپهٔ حسنلو در روستای دیزج‌خلیل و مکان‌های باستانی روستای تیل و شهر کوزه کنان «شهری است در حدود ده فرسخی تبریز» با جمعیتی در حدود ۱۰۰۰۰ نفر. این شهر در قسمت غربی شهرستان شبستر و در بخش موسوم به گونئی مرکزی قرار دارد. گونئی به معنای آرانک و در نهایت ارونق می‌باشد.
یاقوت حمدی در معجم البلدان آورده‌است که در کوزه کنان ۷۵۰۰۰ خانوار زندگی می‌کنند. و کول‌تپه در قره‌تپه ثابت شده که منطقهٔ شبستر پیش از ورود آریایی‌ها به فلات ایران مسکونی بوده و حکومت‌های محلی اورارتو و ماننا بر این منطقه تسلط داشته‌اند. همچنین آرامگاه شیخ محمود شبستری درگذشتهٔ سال ۷۲۰ هجری در شبستر قرار دارد و نیز تیمور لنگ پس از فتح تبریز در سال ۷۷۸ هجری وارد شبستر شده و در این باره می‌نویسد:[۸]
در روزهای آخر جنگ تبریز، شیخ مسعود نوهٔ شیخ محمود شبستری از شبستر نزد من آمد و مثل دیگران شفاعت سکنهٔ تبریز را کرد و از من خواهش نمود که بعد از غلبه بر تبریز، شهر را مورد قتل‌عام و تاراج قرار ندهم و چون قسمتی از سکنهٔ شهر یعنی اهالی محلهٔ شام بر سلطان احمد شوریدند، دورهٔ جنگ کوتاه شد. من از این‌که تبریز را گشودم و از قتل‌عام و تاراج صرف‌نظر نمودم، قبل از این‌که وارد آذربایجان شوم، میل داشتم که اگر روزی قدم به آن سرزمین گشودم، به شبستر بروم و بر سر مزار شیخ محمود شبستری فاتحه بخوانم و برای وی طلب آمرزش کنم؛ چون آن مرد نیکوکار بر گردن من حق داشت؛ زیرا من از خواندن کتاب او به‌نام گلشن راز خیلی چیزها آموختم و شیخ محمود شبستری در آن کتاب مرا با اسرار ازلی و ابدی آشنا کرد. کتاب او با این‌که کوچک است، اما چون گوهر می‌باشد و با وجود کوچکی قیمت بسیار دارد.
فرهنگ
ویرایششبستر زادگاه شاعران و عارفان بسیاری نظیر محمد خیابانی و میرزا علی معجز شبستری شاعر طنز سرای برجسته آذربایجان است.[۹][۱۰] شیخ محمود شبستری صاحب آثاری همچون حق‌الیقین، سعادت‌نامه و مثنوی گلشن راز از مهم‌ترین مشاهیر این شهر محسوب می‌گردد؛ به گونه‌ای که مرتضی مطهری در کتاب اسلام‌شناسی راجع به وی می‌نویسد:[۸]
شیخ محمود شبستری آفرینندهٔ منظومهٔ عرفانی بسیار عالی موسوم به گلشن راز بوده که این اثر یکی از کتب بسیار عالی به‌شمار می‌آید و نام سرایندهٔ خویش را جاوید ساخته‌است.
مردم
ویرایشجمعیت
ویرایشبراساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان شبستر در حدود ۱۲۴۴۹۹ نفر (۳٫۳ درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان ۱۵۶۶۳ نفر برآورد شده‌است. جمعیت شهری این شهرستان ۶۰۳۹۳ نفر و جمعیت روستایی آن ۶۴۱۰۶ نفر و تعداد خانوار آن ۳۷۳۸۶ خانوار است.[۱۱]
زبان
ویرایشمردم شبستر به زبان ترکی آذربایجانی یا ترکی آذری سخن میگویند.
جاذبه‌های گردشگری
ویرایشدریاچه ارومیه و جزایر و بنادر آن، آبشار عیش‌آباد و ارتفاعات منطقه از جاذبه‌های طبیعی شهرستان شبستر محسوب می‌شوند. بناهای تاریخی و دیدنی متعدد حکایت از قدمت تاریخی منطقه دارند. مساجد شبستر در ردیف مکان‌های دیدنی به‌شمار می‌آیند. در تسوج مسجد زیبایی وجود دارد که مسجد یادگار شاه نامیده می‌شود. هم چنین قبور عارفان و مشاهیر مانند: مقبره شیخ محمود شبستری و مزار پیررجب در کنار شهر تاریخی سیس و مقبره شیخ اسماعیل سیسی از مکان‌های دیدنی منطقه به‌شمار می‌آیند.
آبشارعیش آباد شبستر: این آبشار در قسمت کوهستانی میشو غربی در نزدیکی روستای عیش‌آباد واقع شده‌است. بخشی از جاده منتهی به محوطه آبشار اتومبیل رو وبخشی دیگر خاکی است. آبشار عیش‌آباد حدود ۱۵ متر ارتفاع دارد. محوطه پیرامون آبشار را کوه و دره زیبایی دربر گرفته‌است.[۸]
جستارهای وابسته
ویرایشیادداشتها
ویرایش- ↑ آمار بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ است و بر همین اساس، جمعیت شهر شبستر ۲۲٬۱۸۱ تن و استان آذربایجان شرقی ۳٬۹۰۹٬۶۵۲ تن بوده‌است.
مجله‌های علمی
ویرایشمجله International Journal of Forest, Soil and Erosion از آبان ماه ۱۳۹۰ در شبستر به صورت فصلنامه منتشر می‌شود.
پیوند به بیرون
ویرایش
سایت گروه زیست‌محیطی یاشیل میشو درگاه اینترنتی شهرستان شبستر
منابع
ویرایش- ↑ نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بایگانی‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine وبگاه مرکز آمار ایران
- ↑ نمایشگاه برگزیدگان ورکشاپ «گونئی در قاب عکس» شهرستان شبستر برگزار شد
- ↑ رجوع کنید به معنی نام گۆنئی در فرهنگ ترکی فارسی شاهمرسی صفحه 941
- ↑ «شهرستان شبستر - پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری آذربایجان شرقی». www.ostan-as.gov.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۸.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «شهرستان شبستر دومین شهر صنعتی استان آذربایجان شرقی». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۲.
- ↑ "شبستر، شهر دانشگاهی آذربایجان شرقی" (به انگلیسی). Retrieved 18-12-1400.
{{cite news}}: Check date values in:|تاریخ بازبینی=(help) - ↑ «معرفی شهرستان شبستر». شبستر مهد زیبایی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اكتبر ۲۰۲۳. دریافت‌شده در 1401/01/11. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ «موقعیت تاریخی و فرهنگی شبستر». سازمان بازرگانی استان آذربایجان شرقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۹.
- ↑ «معرفی شهرستان شبستر | درگاه الکترونیکی شهرداری شبستر». www.shabestar.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اكتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در 2018-11-22. تاریخ وارد شده در
|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «شبستر زادگاه گلشن راز+ تصاویر- اخبار ویژه نامه‌ها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۲.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۳.
