سیر حکمت در اروپا

کتابی از محمدعلی فروغی

سیر حکمت در اروپا کتابی است از محمّدعلی فروغی که جلد اول آن در سال ۱۳۱۰ منتشر شد. جلد دوم و سوم به ترتیب در سال‌های ۱۳۱۸ و ۱۳۲۰ انتشار یافت. این کتاب نخستین اثر دقیق و منظم از فلسفه غرب در ایران است.

سیر حکمت در اروپا
نویسنده(ها)محمّدعلی فروغی
کشورایران
زبانفارسی
موضوع(ها)حکمت و فلسفه
متنسیر حکمت در اروپا در ویکی‌نبشته

در مقدمه سیر حکمت در اروپا، فروغی انگیزه‌اش از تألیف این کتاب را اینگونه توضیح می‌دهد: «ملاحظه فرمایید که در مشرق‌زمین و ممالک اسلامی از چندین قرن به این‌طرف جریان امور معارفی کاملاً مانند اوضاع اسکولاستیک اروپا بوده‌است و این حالت بیشتر ازاین‌جهت شگفت‌آور است که شرع مقدس اسلام بنیاد احکام و کلیهٔ امور را بر عقل گذاشته و تعلیمات هیچ حکیم و فیلسوفی را ضروری دین نشمرده‌است. بااین‌همه، فضلای ما هم جمود و رکورد اصحاب اسکولاستیک را داشته‌اند و نتیجه یک‌سان بوده‌است و عجیب‌تر اینکه مردم کشور ما در علم و حکمت نسبت به اروپائیان پیش‌قدم بودند و مغربیان اسکولاستیک را برچیده، وارد مراحل جدید شده، هفت شهر علم را گشتند و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.» در همین مقدمه فروغی می‌گوید که «کوشیده‌ام تا افکار اروپایی را به شیوهٔ بیان ایرانی ارائه دهم و اصطلاحاتی را که در زبان و بیان ما سابقه نداشته‌است، از نو بسازم. اگر قصوری رفته ما را معذور دارند که در این راه پیش از ما کسی قدم نگذاشته و جاده کوبیده نشده بود.»[۱]

محتویات کتاب

ویرایش

بچه که بودم فکر می‌کردم کتاب سیر حکمت در اروپا، زندگینامهٔ شخصی به نام حکمت در اروپاست!

احمدرضا احمدی[۲]

این کتاب شامل سه جلد و یک ضمیمه‌است.[۳]

  • جلد اول
    • دیباچه
    • فصل اول / حکمای پیش از سقراط
    • فصل دوم / سقراط و افلاطون و ارسطو
    • فصل سوم / متأخرین از حکمای قدیم
    • فصل چهارم / حوزهٔ علمی اسکندریه و دورهٔ رومیان
    • فصل پنجم / علم و حکمت در اوایل قرون وسطی
    • فصل ششم / اسکولاستیک
    • فصل هفتم / تجدید حیات علم و ادب
    • فصل هشتم / فرنسیس بیکن
    • فصل نهم / دکارت
    • پیوست / گفتار در روش درست راه بردن عقل و طلب حقیقت در علوم (کلام دکارت)
  • جلد دوم
    • دیباچه
    • مقدمه
    • فصل اول / حکمای فرانسه در سدهٔ هفدهم
    • فصل دوم / اسپینوزا
    • فصل سوم / لایبنیتس
    • فصل چهارم / حکمای انگلیس در سدهٔ هفدهم
    • فصل پنجم / حکمای انگلیس در سدهٔ هیجدهم
    • فصل ششم / حکمای فرانسه در سدهٔ هیجدهم
    • فصل هفتم / کانت
  • جلد سوم
    • دیباچه
    • مقدمه
    • باب نخستین / حکمای اروپا در نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم
    • باب دوم / حکمای اروپا در نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم

نقد و نظر

ویرایش

فروغی فایدهٔ تألیف سیر حکمت در اروپا را دو چیز می‌داند که یکی آشنایی دانش‌اندوزان با افکار حکمای باختر است و «دیگر این‌که مفتاح و روش نگارش فلسفهٔ جدید را به زبان فارسی امروزی به دست» می‌دهد.[۴]

پانویس

ویرایش
  1. سیر حکمت در اروپا، مقدمه.
  2. مردی که شبیه شعر خود نیست. ص. ۱۱۷.
  3. فروغی، محمدعلی (۱۳۹۳). سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار. شابک ۹۶۴ - ۴۰۱ - ۰۰۶ - X.
  4. نصری ع. رویارویی با تجدد. تهران. نشرعلم. ۱۳۸۶ ج۲. ص ۲۱