سید مجتبی خامنه‌ای

پسر دوم سید علی خامنه‌ای

سیّد مجتبی حسینی خامنه (زادهٔ ۱۷ شهریور ۱۳۴۸) پسر دوّم علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، است.[۲][۳] او تحصیلات دبیرستان خود را در مدرسه علوی گذراند. نخستین استادان دروس حوزوی او، سید محمود هاشمی شاهرودی و پدرش بودند. او در سال ۱۳۷۸ برای تحصیلات حوزوی وارد حوزه علمیه قم شد و در کلاس‌های درس مصباح یزدی، سید محسن خرازی و لطف‌الله صافی گلپایگانی حضور یافت.[۴] او داماد غلامعلی حداد عادل است.

سیّد مجتبی خامنه‌ای
خامنه‌ای در بهمن ۱۳۹۷
زادهٔ۱۷ شهریور ۱۳۴۸ ‏(۵۵ سال)[۱]
تحصیلاتحوزه علمیه قم
همسرزهرا حداد عادل (ا. ۱۳۷۸)
فرزندان۳
والدینسید علی خامنه‌ای (پدر)
منصوره خجسته باقرزاده (مادر)
خویشاوندان
خانوادهخامنه‌ای

باور بر این است که سید مجتبی خامنه‌ای نفوذ گسترده‌ای در دستگاه امنیتی ایران و بسیج دارد.[۵] گزارش شده است که خامنه‌ای کنترل شبه‌نظامیان بسیجی را که برای سرکوب اعتراضات به انتخابات ۱۳۸۸ مورد استفاده قرار گرفتند، به دست گرفته بود.[۶][۷] مهدی کروبی در سال ۱۳۸۴ او را به دخالت در انتخابات ریاست‌جمهوری متهم کرد. او از نظر منابع اروپایی یکی از کاندیداهای احتمالی جانشینی پدرش علی خامنه‌ای است که بیش از سه دهه بر ایران حکومت کرده است.[۸][۹][۱۰] در آبان ۱۳۹۸، وزارت خزانه‌داری آمریکا، مجتبی را به همراه هشت شخص حقیقی مرتبط با پدرش تحریم کرد.[۱۱]

زندگی شخصی

 
در راهپیمایی روز قدس ۱۳۹۳

مجتبی خامنه‌ای در سال ۱۳۷۸ با زهرا دومین دختر غلامعلی حداد عادل ازدواج کرد که ثمره این ازدواج دو فرزند پسر و یک دختر با نام‌های محمدباقر، محمد امین و فاطمه است.[۱۲][۱۳][۱۴] در خصوص نحوه تولد محمدباقر اظهارنظرهای مختلفی مطرح شده است. بر اساس اسناد منتشر شده ویکی‌لیکس، به‌خاطر اختلالات ناباروری مجتبی خامنه‌ای و همسرش، آنان در ۳ سفر مدت‌دار به لندن در بیمارستان‌های «ولینگتن» و «کرامول» تحت‌درمان قرار گرفتند و در سفر چهارم، پس از دو ماه اقامت در لندن همسرش باردار شد.[۱۵] در این سفرها مادر همسر، تعداد زیادی همراه، محافظ و سعید امامی، معاون امنیتی وزارت اطلاعات آنان را همراهی می‌کردند.[۱۶] بی‌بی‌سی، این پسر را متولد لندن می‌داند و عنوان کرده در زمان به دنیا آمدن وی، یک بیمارستان در کرایه خانواده خامنه‌ای قرار داشته است که هزینه این کرایه بالغ بر ۱ میلیون پوند می‌باشد. غلامعلی حداد عادل، پدر همسر مجتبی خامنه‌ای این سخن را رد کرده و عنوان کرده است که فرزند مجتبی در بیمارستانی در تهران به دنیا آمده و پزشک زهرا حداد عادل نیز مرضیه وحید دستجردی بوده است.[۱۷][۱۸] به گفته حداد عادل، اوقات مجتبی به مطالعه و فقاهت می‌گذرد.[۱۹]

حضور در جنگ

مجتبی خامنه‌ای در سال ۱۳۶۵ و زمانی که ۱۷ ساله بود به جبهه رفت و عضو گردان حبیب بن مظاهر شد که از معروف‌ترین گردان‌های لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله بود.[۲۰] او در چند عملیات از جمله «بیت‌المقدس ۲» «بیت‌المقدس ۳»، «بیت‌المقدس ۴»، «والفجر ۱۰» و «مرصاد» حضور داشته است.[۲۱] نورعلی شوشتری از فرماندهان جنگی ایران دربارهٔ حضور وی گفته است:[۲۲]

«... به دفعات در جبهه نبرد حاضر شدند و در عملیاتهای مختلف شرکت کردند؛ مثلاً یک شب در عملیات «بیت‌المقدس ۳» بود که دیدیم «آقا سید مجتبی» با پسر آقای هاشمی رفسنجانی، آن جا ظاهر شدند. اما در هنگامی که من مشغول صحبت با بی‌سیم و انجام کارهای دیگر بودم، با فرزند آقای هاشمی راه افتادند به طرف خط، من هر چه کردم نتوانستم آن‌ها را نگه دارم و رفتند. بعد با فرمانده لشگرشان تماس گرفتم و گفتم: اینها دارند می‌آیند مواظب باش که در خط شکنی شرکت نکنند. روز بعد که به منطقه رفتم، دیدم اینها روی ارتفاعات «قَشَن» جایی که در نوک نقطه دفاعی قرار داشت و در محلی که واقعاً هم تخلیه مجروح از آن جا سخت بود و هم رساندن مهمات و آذوقه خیلی مشکل بود.»

سیاست

 
مجتبی خامنه‌ای در مراسم خاک‌سپاری فرج‌الله سلحشور در ۱۳۹۴[۲۳]

مخالفان مجتبی خامنه‌ای بر این عقیده‌اند که او با تشکیل حلقه‌ای از نزدیکانش در دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی، بر مناسبات قدرت در ایران اثر می‌گذارد.[۲۰][۲۴] در سال‌های اخیر از مجتبی خامنه‌ای به‌عنوان یکی از گزینه‌های محتمل رهبری پس از پدرش نام برده می‌شود.[۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴] بر اساس گزارش ۲۰۱۸، دفتر خدمات پژوهشی کنگره آمریکا، مجتبی خامنه‌ای به همراه حسین شریعتمداری و علی اکبر ولایتی نفوذ زیادی در دفتر سید علی خامنه‌ای دارند.[۳۵][۳۶]

به گفته وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، با اینکه مجتبی خامنه‌ای رسماً مقام سیاسی ندارد ولی رهبر جمهوری اسلامی ایران، قسمتی از مسئولیت‌های خودش را به وی سپرده و مجتبی خامنه‌ای با «نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج همکاری تنگاتنگی دارد.».[۳۷]

در دی ۱۳۹۰، سید مصطفی تاج‌زاده، سیاستمدار اصلاح‌طلب ایرانی گفت که پرونده قضایی او و همسرش، فخرالسادات محتشمی پور، مستقیماً زیر نظر مجتبی خامنه‌ای قرار دارد و تمامی فشارهای وارد شده به او و خانواده‌اش خواست مستقیم مجتبی خامنه‌ای است.[۳۸][۳۹][۴۰]

در اسفند ۱۳۹۰، برخی منابع خبری از جمله وبسایت جرس و بی‌بی‌سی فارسی گزارش دادند که مجتبی خامنه ای به محل حصر خانگی میرحسین موسوی رفته و از او خواسته بخاطر «وضعیت بحرانی موجود در کشور از مواضع خود عدول کند» ولی موسوی حاضر به انجام آن نمی‌شود و بر مواضع خود تأکید می‌کند.[۴۱][۴۲]

محمد سرافراز، رئیس سابق سازمان صداوسیما در کتاب روایت یک استعفا به نفوذ مجتبی خامنه‌ای در این سازمان و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران اشاره می‌کند و تأکید می‌کند که حسین طائب (رئیس سازمان اطلاعات سپاه پاسدارانحسین محمدی (معاون فرهنگی دفتر علی خامنه‌ای) و مجتبی خامنه‌ای زمینه استعفاء او را فراهم کردند. شهرزاد میرقلی‌خان در کتاب «قدرت قلم در برابر سلاح‌های مرگبار»، دیدار با او را روایت می‌کند که مجتبی خامنه ای «چگونه نظرات خود دربارهٔ سیاست خارجی، گفت‌گوهای برجام و موضوعات مرتبط با سپاه را به عنوان سیاست رسمی جمهوری اسلامی معرفی می‌کرده است.»[۴۳][۴۴][۴۵]

در آذر ۱۳۹۹، یک کاربر تأیید شده از سوی توییتر با حدود ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده به اسم «محمد مجید» (با نام کاربری محمد اهوازی) نوشت که حال خامنه‌ای رو به وخامت است و به این علت، دیدار او با حسن روحانی در روز جمعه لغو شده و مسئولیت بیت رهبری به مجتبی خامنه‌ای منتقل شده است. او نوشت که اطرافیان وی این دفعه نگران شده‌اند و پزشکان ارشد بیمارستان دکتر مسیح دانشوری برای معاینه حضور یافتند.[۴۶] این خبر در وبگاه خارجی نیوزویک و د سان بازتاب یافت.[۴۷][۴۸] مهدی فضائلی، از چهره‌های اصولگرا و از اعضای بیت رهبری، این موضوع را تکذیب کرد.[۴۹]

انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴

در انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۴، مهدی کروبی در نامه به علی خامنه‌ای، مجتبی خامنه‌ای و سپاه پاسداران را به تلاش برای تغییر رای مردم و دخالت در انتخابات متهم کرد.[۵۰][۵۱] خامنه‌ای در پاسخی کوتاه به کروبی گفت: «اگر به نتیجهٔ انتخابات اعتراضی دارد، باید به شورای نگهبان شکایت ببرد و تأکید کرد که اجازهٔ بحران‌سازی را به هیچ‌کس نمی‌دهد.»[۵۲]

انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸

پس از تنش‌های انتخابات ریاست جمهوری دهم و مواضع علی خامنه‌ای در برابر معترضان و اصلاح طلبان، مجدداً نام فرزند خامنه‌ای بعنوان یکی از حامیان جدی محمود احمدی‌نژاد مطرح شد. با این حال از آن جهت که او پست دولتی نداشته و هیچ‌گاه در رسانه‌ها ظاهر نشده‌بود، اطلاعی از مواضعش موجود نبود.[۵۳] گاردین در تحلیلی همزمان با اعتراضات گسترده به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ و اعلام پیروزی احمدی‌نژاد، نوشت که مجتبی خامنه‌ای در مجاب کردن علی خامنه‌ای به نفع احمدی‌نژاد درسال ۱۳۸۴ که شهردار تهران بود، نقش داشته است.[۵۴] این روزنامه در مقالهٔ دیگری به نقل از یک «منبع بلندپایه سیاسی» در ایران گزارش داد که کنترل نیروی شبه نظامی بسیج به مجتبی خامنه‌ای، سپرده شده و او نقشی اساسی در سازمان دادن پیروزی احمدی‌نژاد در انتخابات ۲۲ خرداد بازی کرده است.[۵۵][۵۶] و به نوشته روزنامه گاردین، مجتبی خامنه ای «یکی از عوامل اصلی سرکوب مردم معترض به نتیجه انتخابات است».[۵۷] در جریان اعتراضات پس از آن انتخابات، معترضان علی خامنه‌ای را به زمینه‌سازی برای موروثی کردن رهبری در نظام جمهوری اسلامی و مهیا کردن زمینهٔ جانشینی مجتبی خامنه‌ای متهم کردند.[۵۸] در پی این مطالب، شعار «مجتبی بمیری، رهبری رو نبینی» یا «مجتبی بمیری، رهبری رو نگیری» در اعتراضات روز ۵ شنبه ۱۸ تیر ۱۳۸۸ در تهران، از سوی معترضان بیان شد.[۵۹][۶۰][۶۱] شعارهای مردم علیه فرزند خامنه‌ای در رسانه‌های بین‌المللی نیز بازتاب داشت.[۶۲]

در سال ۱۳۹۱ فریدالدین حداد عادل (برادر زن مجتبی خامنه‌ای) در گفتگو با سالنامهٔ مثلث و در رد این ادعاها گفت که مجتبی خامنه‌ای به این شکل فعالیت سیاسی ندارد، او زندگی‌ای ساده‌تر از یک کارمند متوسط شهرستانی دارد و اوقاتش را به تدریس درس خارج در قم، مطالعهٔ فقه یا عبادت می‌گذراند.[۶۳]

انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰

در بهمن ۱۳۹۹، ایندیپندنت فارسی ادعا کرد که احمدی‌نژاد با مجتبی خامنه‌ای دیدار کرده و مجتبی خامنه‌ای علاوه بر حمایت از دیدگاه‌های وی، از نامزدی احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نیز حمایت کرده است.[۶۴] مهدی فضائلی، عضو دفتر سید علی خامنه ای، این دیدار را تکذیب کرد.[۶۵][۶۶]

تهدید یکی از خویشاوندان منتقد به قتل

بر پایه برخی منابع رسمی (و به گفته فروزان‌فر)، سید مجتبی خامنه‌ای و سید محمد خامنه‌ای در خطاب به سیده فاطمه‌سلطان حسینی خامنه (خواهر بزرگ سید علی خامنه‌ای)، نوه‌اش یعنی حمیدرضا فروزان‌فر را به دلیل کنشگری‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی، تهدید به مرگ کردند.[۶۷]

گزینه رهبری

حکومت ایران رسماً جانشینی برای رهبر فعلی معرفی نکرده ولی گمانه زنی‌ها در مورد گزینه‌های رهبری بعدی در جریان بوده است. گمان می‌رود سید مجتبی خامنه‌ای، از گزینه‌های اصلی احتمالی برای جانشینی پدرش به عنوان رهبر آینده جمهوری اسلامی ایران باشد.[۶۸] جان باختن سید ابراهیم رئیسی دیگر گزینه پیشتاز رهبری در یک سانحه هوایی در سال ۱۴۰۳، توجهات بیشتری را معطوف سید مجتبی خامنه ای کرد.[۶۹][۷۰] رسیدن سید مجتبی خامنه ای به رهبری با موانعی رو به روست، از جمله نفی و مذمت جانشینی موروثی از سوی سید روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و نیز سید علی خامنه‌ای[۷۱] و شرط داشتن تجربه سیاسی برای رهبری.[۷۲]

تحریم

در ۱۳ آبان ۱۳۹۸، وزارت خزانه‌داری آمریکا، یک نهاد و ۹ شخص حقیقی مرتبط با علی خامنه‌ای از جمله مجتبی خامنه‌ای را تحریم کرد.[۷۳] به گفتهٔ مقامات آمریکایی، این تحریم‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که محدودیت‌های بیشتری را به حلقهٔ اطرافیان علی خامنه‌ای تحمیل کنند.[۷۴]طبق بیانیه وزارت خزانه‌داری این افراد در «سرکوب‌های داخل و خارج از ایران» نقش داشته‌اند.[۷۵] در این بیانیه آمده است: «این اقدام با هدف جلوگیری از تأمین مالی شبکه مشاوران نظامی و خارجی علی خامنه‌ای که سال‌ها است به مردم ایران ظلم کرده و به صدور تروریسم و توسعه سیاست‌های بی‌ثبات کننده در سراسر جهان ادامه می‌دهد، انجام می‌شود.»[۱۱]

منابع

  1. Dickey, ‎Christopher (۲۰۰۹-۰۶-۲۹), "The Supreme Leader", Newsweek (به انگلیسی) (U.S. ed.), vol. ۱۵۳, p. ۴۱{{citation}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  2. ««خواستگاری» داستان ازدواج پسر مقام معظم رهبری با دختر دکتر حداد عادل». وبگاه ایرانیان آتلانتا (‎AtlantaPersians.com). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ خرداد ۱۳۸۸. نشریه «اشراق اندیشه» به نقل از حجت السلام پاینده، از اعضای دفتر مقام معظم رهبری
  3. آشنایی با فرزندان رهبری بایگانی‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine
  4. The Man in the Shadow: Mojtaba Khamenei بایگانی‌شده در ۷ اکتبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine Mohammad Sahimi, Tehran Bureau PBS, 16 July 2009
  5. Rasmussen، Sune Engel. «After Raisi's Death, Iran Wrestles With Two Succession Challenges» (به انگلیسی). WSJ. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۲.
  6. "Khamenei's son takes control of Iran's anti-protest militia". the Guardian (به انگلیسی). 2009-07-08. Retrieved 2021-04-25.
  7. "Nepotism & the Larijani Dynasty". FRONTLINE - Tehran Bureau (به انگلیسی). Retrieved 2021-04-25.
  8. Facebook؛ Twitter؛ options، Show more sharing؛ Facebook؛ Twitter؛ LinkedIn؛ Email؛ URLCopied!، Copy Link؛ Print (۲۰۰۹-۰۶-۲۵). «Iran supreme leader's son seen as power broker with big ambitions». Los Angeles Times (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۵.
  9. «IRAN: EXPAT SOURCE'S INFORMATION AND VIEWS ON MOJTABA KHAMENEI, AND THIS SOURCE'S PITCH FOR USG FUNDS». www.telegraph.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۵.
  10. "Mojtaba Khamenei: gatekeeper to Iran's supreme leader". the Guardian (به انگلیسی). 2009-06-22. Retrieved 2021-04-25.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «اعمال تحریم‌های جدید بر علیه ایران از سوی آمریکا | TRT Persian». www.trt.net.tr. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۸.
  12. «پسر رهبری با فرزندانش در راهپیمایی روز قدس/ تصاویر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۴.
  13. Tait, Robert (26 February 2008). "Ahmadinejad favours his relatives". The Guardian. Retrieved 24 June 2009.
  14. Bazoobandi, Sara (11 January 2013). "The 2013 presidential election in Iran" (PDF). MEI Insight. 88. Archived from the original (PDF) on 25 September 2015. Retrieved 18 February 2013.
  15. Cable: 08LONDON2169_a. (2022). Wikileaks.org. Retrieved 21 April 2022, from https://wikileaks.org/plusd/cables/08LONDON2169_a.html
  16. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «فرمان کرونایی خامنه‌ای و قبله درمانی نزدیکان رهبر | DW | 11.01.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  17. حدادعادل:شایعات در مورد آقا مجتبی خامنه‌ای کذب است پارسینه
  18. «فرزندان رهبر انقلاب این روزها چه می‌کنند؟». www.tabnak.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  19. didban (۲۰۰۰-۰۱-۰۱). «پایگاه تبیینی و تحلیلی جریان‌شناسی دیدبان». دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۷-۰۶.
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ویسی، مراد. «حلقه گردان حبیب؛ تیم مجتبی خامنه‌ای». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  21. ««مجتبی خامنه‌ای» و «مهدی هاشمی» همرزمان دوران دفاع مقدس». تابناک. ۱۲ آبان ۱۳۸۶.
  22. ««مجتبی خامنه‌ای» و «مهدی هاشمی» همرزمان دوران دفاع مقدس». تابناک. ۱۲ آبان ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۸.
  23. «عکس/ حضور فرزند رهبر انقلاب در مراسم تشییع سلحشور». ۹ اسفند ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ نوامبر ۲۰۱۶.
  24. «آمریکا، مجتبی خامنه‌ای و تعدادی از نزدیکان رهبر ایران را تحریم کرد». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  25. FLEISHMAN، JEFFREY (۲۰۰۹-۰۶-۲۵). «Iran supreme leader's son seen as power broker with big ambitions». latimes.com. لس‌آنجلس تایمز. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  26. Javedanfar، Meir (۲۰۱۳-۰۴-۰۵). «Khamenei's Criteria for Next Iranian President». al-monitor.com. المانیتور. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  27. نت، العربیة (۲۰۲۱-۰۱-۱۵). «مجتبی خامنه‌ای مردی پرقدرت که با پشتیبانی پدرش به سوی رهبری گام برمی‌دارد». العربیة نت. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  28. «مجتبی خامنه‌ای؛ نگران از سرنوشت احمد خمینی و هاشمی رفسنجانی». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۱-۰۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  29. «مجتبی خامنه‌ای و روال رهبرسازی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  30. «مجتبی خامنه‌ای و «آن» کرسی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  31. «سفر آیت الله خامنه ای به قم و بازاریابی برای «آقا مجتبی»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  32. «چه کسانی بخت رهبری آینده جمهوری اسلامی را دارند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  33. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «نهاد ولایت فقیه هراس‌آفرین است یا رهبری مجتبی خامنه‌ای؟ | DW | 18.01.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  34. «"مثلث هَخَلْ" نامزدهای احتمالی جانشینی آیت‌الله خامنه‌ای». رادیو زمانه. ۲۰۱۶-۰۴-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  35. رادیو فردا. «ایران: سیاست، حقوق بشر، و سیاست آمریکا – گزارش به کنگره آمریکا».
  36. «قدرتمندترین فرد در بیت آیت‌الله خامنه‌ای کیست؟». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  37. ایندیپندنت فارسی (۱۳ آبان ۱۳۹۸). «آمریکا مجتبی خامنه‌ای و سایر افراد نزدیک به رهبر را تحریم کرد».
  38. رادیو فردا (۱۸ دی ۱۳۹۰). «مصطفی تاج زاده، مجتبی خامنه ای را مسول پرونده قضایی خود و همسرش معرفی کرد».
  39. «تاجزاده: پرونده من و خانواده ام در دست مجتبی خامنه ای است». BBC News فارسی. ۲۰۱۲-۰۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  40. «تاج‌زاده: پرونده من و همسرم در دست مجتبی خامنه‌ای است». رادیو زمانه. ۲۰۱۲-۱۱-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  41. «گزارش منابع مخالفان دولت ایران از دیدار مجتبی خامنه‌ای و میرحسین موسوی». BBC News فارسی. ۲۰۱۲-۰۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  42. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «"درخواست" مجتبی خامنه‌ای از میرحسین موسوی | DW | 25.02.2012». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  43. مجتبی دهقانی (۱۵ بهمن ۱۳۹۹). «مجتبی خامنه‌ای؛ نگران از سرنوشت احمد خمینی و هاشمی رفسنجانی». independentpersian.com.
  44. رادیو فردا (۷ شهریور ۱۳۹۸). ««از مجتبی تشکر کن»؛ روایت سرافراز از نقش دفتر رهبر در اداره صداوسیما».
  45. ایران اینترنشنال (۲۳ شهریور ۱۳۹۸). «هشدار روزنامه نزدیک به سپاه پاسداران: نقد اعضای دفتر رهبر امکان‌پذیر نیست».[پیوند مرده]
  46. «ماجرای گزارش‌ها دربارهٔ 'بیماری و وخامت حال' آیت‌الله خامنه‌ای چه بود؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۸ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱ فروردین ۱۴۰۰.
  47. ROCHE, DARRAGH (۵ دسامبر ۲۰۲۰). "Journalist Claims Iran's Supreme Leader Transfers Power to Son as Health Deteriorates". نیوزویک (به انگلیسی). Retrieved 20 March 2021.
  48. Keane, Dan (۶ دسامبر ۲۰۲۰). "POWER STRUGGLE Iran's supreme leader 'handing power to son as health deteriorates' & tensions rise over scientist's assassination". د سان (به انگلیسی). Retrieved 20 March 2021.
  49. «عضو دفتر نشر آثار خامنه‌ای اخبار «وخیم شدن» وضعیت سلامتی رهبر جمهوری اسلامی را تکذیب کرد». رادیو فردا. ۱۷ آذر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۵ اسفند ۱۳۹۹.
  50. «مهدی کروبی فرزند رهبر جمهوری اسلامی را به اعمال نفوذ در انتخابات متهم کرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۵ خرداد ۱۳۸۸.
  51. "The Islamic Monarchy of Iran" (به انگلیسی). Archived from the original on 8 July 2009. Retrieved 6 June 2009.
  52. شرف‌الدین، بزرگمهر (۲۶ شهریور ۱۳۹۰). «خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند». bbc.com/persian. بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  53. «Mojtaba Khamenei: gatekeeper to Iran's supreme leader». Guardian. ۲۲ ژوئن ۲۰۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۰.
  54. «گاردین: پسر دوم خامنه‌ای، از عوامل اصلی سرکوب مردم». رادیو فردا به نقل از گاردین. ۳ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۰.
  55. «گاردین: 'بسیج در کنترل پسر خامنه‌ای است'.». بی‌بی‌سی فارسی به نقل از گاردین. ۱۷ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۰.
  56. Arthur، Bright (۲۰۰۹-۰۷-۱۰). «Is Khamenei's son leading Iran crackdowns?». csmonitor.com. کریسچن ساینس مانیتور. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  57. «گاردین: پسر دوم خامنه‌ای، از عوامل اصلی سرکوب مردم». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  58. «"درخواست" مجتبی خامنه‌ای از میرحسین موسوی». dw.com. دویچه وله. ۲۰۱۲-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  59. «۲ فیلم: تظاهران امروز - مجتبی بمیری، رهبری را نبینی». پیک ایران. ۱۸ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۹ ژانویه ۲۰۲۱.
  60. «گاردین: 'بسیج در کنترل پسر خامنه‌ای است'». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ تیر ۱۳۸۸.
  61. «Khamenei's son takes control of Iran's anti-protest militia». guardian.
  62. Thousands rally in Tehran with bitter new cry - World AP - MiamiHerald.com[پیوند مرده]
  63. «دیده‌بان: چرا از سید مجتبی خامنه‌ای می‌ترسند؟'.». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۶ ژوئیه ۲۰۱۶.
  64. «اختصاصی ایندیپندنت فارسی: دیدار سه‌ساعته مخفیانه احمدی‌نژاد با مجتبی خامنه‌ای». ایندیپندنت فارسی. ۱۲ بهمن ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۲ بهمن ۱۳۹۹.
  65. «تکذیب دیدار حجت الاسلام مجتبی خامنه ای و احمدی‌نژاد». www.entekhab.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  66. «تکذیب شد: دیدار احمدی‌نژاد با مجتبی خامنه‌ای و یکی از فقهای شورای نگهبان». www.radiozamaneh.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
  67. «نوه خواهر خامنه‌ای: پسر و برادر علی خامنه‌ای مرا به قتل تهدید کرده‌اند». دویچه وله آلمان.
  68. "The looming battle for succession in Iran". Engelsberg ideas (به سوئدی). Retrieved 2024-05-22.
  69. Rasmussen، Sune Engel. «After Raisi's Death, Iran Wrestles With Two Succession Challenges» (به انگلیسی). WSJ. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۲.
  70. STR, Raisi was seen as a possible successor to Khamenei- (2024-05-21). "Raisi death reshapes Iran succession, puts focus on Khamenei son - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East". www.al-monitor.com (به انگلیسی). Retrieved 2024-05-22.
  71. Matamis، Joaquin (۲۰۲۴-۰۵-۰۷). «Who Will Be Iran's Next Leader? Not Khamenei's Son • Stimson Center». Stimson Center (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۲.
  72. "Why Khamenei is unlikely to pick his son to succeed him as Iran's supreme leader". Middle East Institute (به انگلیسی). Retrieved 2024-05-22.
  73. «آمریکا مجتبی خامنه‌ای و حلقه اطراف رهبر ایران را تحریم کرد». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  74. Gibson، Ginger (۲۰۱۹-۱۱-۰۴). «U.S. targets Iranian top leader's inner circle with new sanctions». financialpost.com. فایننشال پست. دریافت‌شده در ۱۳ آبان ۱۳۹۸.
  75. «خزانه داری حلقه نزدیکان رهبر ایران را هدف می‌گیرد». وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا. ۱۳ آبان ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۸.

پیوند به بیرون