سوسیالیسم محمدرضا پهلوی
این صفحه مطابق سیاست حذف ویکیپدیا برای حذف در نظر گرفته شده است. لطفاً اندیشههای خود را دربارهٔ این موضوع در نظرخواهی مربوط به این صفحه، که در صفحهٔ نظرخواهیهای برای حذف، قرار دارد، به اشتراک بگذارید. در ویرایش آزاد هستید، ولی صفحه نباید خالی شود و این آگاهسازی تا زمانی که بحث بسته شود نباید حذف شود. برای اطلاعات بیشتر، به ویژه دربارهٔ ادغام یا انتقال صفحه در مدت بحث، راهنمای حذف را بخوانید. |
سوسیالیسم محمدرضا پهلوی[۱][۲] یا سوسیالیسم انقلاب سفید،[۳] که برخی از منابع و رسانه ها به آن پرداخته اند،[۴] [۵]نسخهای ابداعی از سوسیالیسم بود که محمدرضا پهلوی، مدعی خلق و بهکارگیری آن در اقتصاد ایران بود و آنرا اولین و تنها نسخه موفق از سوسیالیسم میدانست. او این مفهوم را برای توصیف سیاستهای اقتصادی حکومت خود، به ویژه پس از انقلاب سفید استفاده میکرد. با توجه به آن که در آن دوره، مکاتب مختلف چپگرا یا سوسیالیستی، عموماً رویکرد حمایتی از تقویت بخش عمومی داشتند و به توسعه بخشهای عمومی اقتصاد از طریق تملک دولتی یا شورایی و کنترل بیشتر بر اقتصاد، با هدف ایجاد توازن اجتماعی و افزایش عدالت اجتماعی میپرداختند، به نظر میرسد که هدف از استفاده از این مفهوم، اشاره به برخی از رویکردها و تصمیمات اقتصادی حکومت پهلوی است که به بنا بود به منظور تقویت بخش عمومی و ایجاد توازن اجتماعی بیشتر صورت بگیرند. مواردی مانند ملّی کردن جنگلها و مراتع،[۶] سهیم کردن کارگران در سود کارخانهها،[۷][۸] ترویج و تقویت تحصیلات رایگان،[۹] تغذیه رایگان در مدرسهها، تغذیه رایگان شیرخوارگان تا دو سالگی با مادران[۹][۱۰] و پوشش بیمههای اجتماعی[۱۱] برای همه ایرانیان، از جمله مثال های قابل ذکر، برای این موضوع هستند. بنابراین، با توجه به اطلاعات موجود از این موضوع، میتوان چنین برداشت کرد که محمدرضاشاه،ضمن آنکه خود را ابداع کننده نسخه جدیدی از سوسیالیسم میدانست که به گفته او، تنها نسخه اصیل و نوین سوسیالیسم بود، سوسیالیسم را به عنوان مجموعهای از سیاست های اقتصادی و اجتماعی تفسیر میکرد که اصول تعادل اجتماعی، توزیع منصفانه ثروت و تقویت بخش عمومی را دنبال میکند.[۳]
ریشه عبارت سوسیالیسم انقلاب سفید
ویرایششاه علیرغم تقابلهایش با جریانات چپ،در چند موقعیت مختلف، به گرایش های سوسیالیستی و چپگرایانهی خود اشاره کرده بود. به عنوان مثال، یک بار اعلام کرد که خود را «چپگرا تر از چپیها» میدانست.[۱۲] همچنین، در مصاحبه ای با روزنامهنگار معروف، تأکید کرده بود که با انقلاب سفید او، نسخه جدیدی از سوسیالیسم با نام «سوسیالیسم انقلاب سفید» ایجاد شده که بهتر از سایر نسخههای سوسیالیسم است.
در بخشی از مصاحبه، اوریانا فالاچی از شاه پرسیده بود:
«آیا منظورتان این است که شما به نوعی، سوسیالیست هستید و سوسیالیسم شما مدرنتر و پیشرفتهتر از نوع اسکاندیناوی است؟.» [۱۳]
شاه پاسخش را چنین داد:
«البته! چرا که آن سوسیالیسم به معنای یک سیستم امنیت اجتماعی برای کسانی است که کار نمیکنند و با این حال در پایان ماه حقوق دریافت میکنند. اما سوسیالیسم انقلاب سفید من، به عنوان یک انگیزه برای کار، متفاوت است. این سوسیالیسم اصلی و نوین است.»[۱۳]
منابع
ویرایش- ↑ Fallaci, Oriana. "Interview With History" (به انگلیسی). p. 277. Retrieved 2023-08-05.
- ↑ «روزنامه اطلاعات روز سهشنبه ۳ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ - مشروطه». mashruteh.org. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۸-۰۳.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Fallaci, Oriana. "Interview With History" (به انگلیسی). p. 277. Retrieved 2023-08-05.
- ↑ «پیامدهای انقلاب سوسیالیستی محمدرضا پهلوی بر اقتصاد امروز – دنیای تحلیل». دریافتشده در ۲۰۲۴-۰۹-۱۲.
- ↑ «شاه کاپیتالیست نبود عقاید سوسیالیستی داشت». تاریخ شفاهی. دریافتشده در ۲۰۲۴-۰۹-۱۲.
- ↑ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ، چاپ سوم، کتاب و انتشارات پارس، لس آنجلس، ۲۰۰۷ ص ۱۰۷–۱۰۸
- ↑ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ، کتاب و انتشارات پارس، لس آنجلس، ۲۰۰۷، ص. ۱۱۵–۱۱۸
- ↑ ایران و انقلاب شاه و ملت، ۱۳۵۶، صفحهٔ ۶۹
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ، کتاب و انتشارات پارس، چاپ سوم، لس آنجلس، ۲۰۰۷، ص ۱۳۶–۱۳۷
- ↑ محمد رضا پهلوی: پاسخ به تاریخ، انتشارات مرد امروز، ۱۳۶۴، ص ۱۵۰–۱۵۲
- ↑ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ، کتاب وانتشارات پارس، چاپ سوم، لس آنجلس، ۲۰۰۷، ص. ۱۷۵–۱۸۰
- ↑ «روزنامه اطلاعات روز سهشنبه ۳ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ - مشروطه». mashruteh.org. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۸-۰۳.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Fallaci, Oriana. "Interview With History" (به انگلیسی). p. 277. Retrieved 2023-08-05.