سریه

سَریِّه (به عربی: سَریَّة؛ ج: سَرايا) یا بَعْث، به جنگ‌هایی در دوره محمد گفته می‌شود که بدون حضور مستقیم او و به فرماندهی یکی از اصحاب صورت گرفته بوده‌ است.

معنای سریه

دربارهٔ وجه تسمیه سریه دو احتمال مطرح ساخته‌اند:

1. «سریه» به سپاهی گفته می‌شود که شمار افراد آن نهایت تا چهارصد نفر می‌رسد و به عبارتی این سپاه، گزیده یک سپاه و چیرگان آن‌است.
2. احتمال دیگر آن‌ که این گروه یا سپاه به‌طور مخفیانه و سرّی اعزام می‌شود.

البته گفته‌اند که احتمال دوم صحیح نیست، زیرا «سرّ» از لحاظ لغوی غیر از «سَرِی» است.

ترتیب تاریخی سریه‌ها

ابن اسحاق می‌گوید: بعث‌ها و سریه‌های رسول خدا سی و هشت بعث یا سریه بود. مسعودی از جمعی، سی و پنج بعث و سریه و از طبری چهل و هشت سریه و از بعضی شصت و شش سریه و بعث نقل می‌کند. طبرسی در اعلام الوری سی و شش سریه می‌نویسد.

شماره	نام	تاریخ	مکان یا دلیل	شماره	نام	تاریخ	مکان یا دلیل
۱	سریه «حمزه بن عبدالمطلب»	سال دوم بعد از غزوه ابواء	به ساحل دریا، در ناحیه «عیص»	۴۲	سریه «غالب بن عبد اللّه لیثی»	رمضان سال هفتم	به «میفعه» بر سر «بنی ثعلبه» و «بنی عوال»
۲	سریه «عبیده بن حارث بن مطّلب»	سال دوم بعد از غزوه أبواء یا ودان *[۱]	به پایین‌تر از «ثنیه المرّه»	۴۳	سریه «بشیر بن سعد»		به «یمن» و «جبار» در ناحیه خیبر
۳	سریه «سعد بن ابی وقاص»	بعد از سریه حمزه، سال دوم	به «خرّار» آبگاهی در «جحفه»	۴۴	سریه «ابن أبی العوجاء»	ذی الحجه سال هفتم	بر سر «بنی سلیم»
۴	سریه «عبد اللّه بن جحش»	در ماه رجب، بعد از بدر اولی	به «نخله»	۴۵	سریه «عبد اللّه بن أبی حدرد أسلمی»	ذی حجّه سال هفتم	به «غابه»
۵	سریه «عمیر بن عدی» *[۲]	رمضان سال دوم		۴۶	سریه «محیصه بن مسعود»	ذی حجّه سال هفتم	به ناحیه فدک
۶	سریه «سالم بن عمیر» برای کشتن أبی عفک	ماه شوّال سال دوم		۴۷	سریه «عبد اللّه بن أبی حدرد»	ذی حجّه سال هفتم	به «إضم»
۷	سریه «محمّد بن مسلمه» برای کشتن کعب بن أشرف	ربیع‌الاول سال سوم		۴۸	سریه «غالب بن عبد اللّه لیثی»	صفر سال هشتم	به «کدید» بر سر «بنی ملوّح»
۸	سریه «زید بن حارثه»	جمادی الآخر سال سوم	به «قرده»	۴۹	سریه «غالب بن عبد اللّه لیثی»	صفر سال هشتم	به «فدک» بر سر «بنی مرّه»
۹	سریه «مرثد بن ابی مرثد غنوی»: «سریه رجیع»	صفر سال چهارم		۵۰	سریه «کعب بن عمیر غفاری»	ربیع الأوّل سال هشتم	به «ذات أطلاح» از سرزمین شام
۱۰	سریه «منذر بن عمرو»: سریه «بئر معونه»	صفر سال چهارم		۵۱	سریه «شجاع بن وهب أسدی»	ربیع الأوّل سال هشتم	به «سی»: آبی از «ذات عرق»
۱۱	سریه «ابو سلمه بن عبد الاسد»	محرّم سال چهارم	به سرزمین «قطن»	۵۲	سریه «عیینه بن حصن فزاری»		بر سر «بنی العنبر»
۱۲	سریه «عبد اللّه بن انیس» جهنی برای کشتن «سفیان بن خالد بن نبیح هذلی لحیانی»	محرّم سال چهارم		۵۳	سریه «قطبه بن عامر بن حدیده»	بعد از سریه شجاع بن وهب	به «تباله» بر سر قبیله «خشعم»
۱۳	سریه «عمرو بن أمیه ضمری» و «سلمه بن أسلم بن حریش»	سال چهارم	به مکه بر سر ابوسفیان	۵۴	سریه «مؤته»	جمادی‌الاولی سال هشتم
۱۴	سریه «أبو عبیده بن جرّاح»	ذی الحجّه سال پنجم	به «سیف البحر»	۵۵	سریه «عمرو بن عاص»: سریه «ذات السلاسل»	جمادی الآخره سال هشتم	آبی در آن طرف وادی القری بر سر «بلی» و «قضاعه»
۱۵	سریه «عبد اللّه بن عتیک» برای کشتن «أبو رافع سلّام بن أبی الحقیق»	رمضان سال ششم		۵۶	سریه «أبو عبیده بن جرّاح»: سریه «خبط»	رجب سال هشتم	بر سر «جهینه»
۱۶	سریه «محمّد بن مسلمه»	محرّم سال ششم	به سمت «قرطاء» بر سر «بنی بکر بن کلاب»	۵۷	سریه «أبو قتاده بن ربعی أنصاری»	شعبان سال هشتم	به «خضره» از سرزمین نجد، مسکن محارب بر سر «غطفان»
۱۷	سریه «عمر بن خطاب»	ربیع‌الاول سال ششم	از غزوه لحیان بر سر قاره	۵۸	سریه أبو قتاده	رمضان سال هشتم	به «بطن إضم»
۱۸	سریه «هلال بن حارث مزنی»	ربیع الأوّل سال ششم	از غزوه لحیان بر سر «بنی مالک بن فهر»	۵۹	سریه «خالد بن ولید»		برای ویران کردن بتخانه «عزّی»
۱۹	سریه «بشر بن سویید جهنی»	ربیع الأوّل سال ششم	از غزوه لحیان بر سر «بنی حارث بن کنانه»	۶۰	سریه «أبو عامر أشعری»	بعد از حنین	به «أوطاس»
۲۰	سریه «سعد بن عباده جهنی»	ربیع الأوّل سال ششم	به غمیم	۶۱	سریه «عمرو بن عاص»	رمضان سال هشتم	به «رهاط» برای ویران کردن بتخانه «سواع»
۲۱	سریه «عکاشه بن محصن أسدی»	ربیع الأوّل سال ششم	تا «غمر» آبگاهی از بنی أسد	۶۲	سریه «سعد بن زید أشهلی»	رمضان سال هشتم	به «مثلّل» برای ویران کردن بتخانه «مناه»
۲۲	سریه «محمّد بن مسلمه»	ربیع الآخر	به «ذی القصّه» بر سر «بنی ثعلبه» و «بنی- عوال»	۶۳	سریه «خالد بن سعید بن عاص»	رمضان سال هشتم	به «عرنه»
۲۳	سریه «أبو عبیده بن جرّاح»	ربیع الآخر سال ششم	به «ذی القصّه» بر سر بنی ثعلبه و بنی‌عوال	۶۴	سریه «هشام بن عاص»	رمضان سال هشتم	به «یلملم»
۲۴	سریه «أبو عبیده بن جرّاح»		به «ذی القصّه» در راه عراق.	۶۵	سریه «طفیل بن عمرو دوسی»	شوّال سال هشتم	برای خراب کردن بتخانه «ذی- الکفّین» بت «عمرو بن حممه دوسی»
۲۵	سریه «زید بن حارثه»		به «جموم»: سرزمین «بنی سلیم»	۶۶	سریه «غالب بن عبد اللّه»	بعد از فتح مکه	بر سر «بنی مدلج»
۲۶	سریه «زید بن حارثه»	جمادی‌الاولی سال ششم	به عیص	۶۷	سریه «عمرو بن أمیه»	بعد از فتح مکه	بر سر «بنی الهذیل»
۲۷	سریه «زید بن حارثه»	جمادی الآخره سال ششم	به «طرف»	۶۸	سریه «عبد اللّه بن سهیل بن عمرو»	بعد از فتح مکه	بر سر «بنی معیص» و «محارب بن فهر»
۲۸	سریه «زید بن حارثه»	جمادی الآخره سال ششم	به «حسمی» بر سر جذام	۶۹	سریه «خالد بن ولید»		بر سر «بنی جذیمه»
۲۹	سریه «زید بن حارثه»		به «مدین»	۷۰	سریه «ضحّاک بن سفیان کلابی»	ربیع الأوّل سال نهم	بر سر «بنی کلاب»
۳۰	سریه «زید بن حارثه»	رجب سال ششم	به «وادی القری» بر سر «أمّ قرفه»	۷۱	سریه‌ای که «ثمامه بن أثال حنفی» را اسیر کرد.
۳۱	سریه «علی بن ابی طالب»	شعبان سال ششم	به «فدک» بر سر «سعد بن بکر»	۷۲	سریه «علقمه بن مجزّز مدلجی»	ربیع الآخر سال نهم	به بندر «شعیبه»
۳۲	سریه «عبدالرحمن بن عوف»	شعبان سال ششم	به «دومه الجندل» بر سر «بنی کلب»	۷۳	سریه «عکاشه بن محصن أسدی»	ربیع الآخر سال نهم	به جناب: سرزمین عذره و بلی
۳۳	سریه «ابو عبیده بن جراح»		به دو کوه «أجأ» و «سلمی»	۷۴	سریه «علی بن أبی طالب»	ربیع الآخر سال نهم	برای خراب کردن بتخانه «فلس» از «بنی طیئ»
۳۴	سریه «زید بن حارثه»	رمضان سال ششم	به «وادی القری»	۷۵	سریه «خالد بن ولید»	ربیع الآخر سال نهم	به «دومه الجندل» بر سر «أکید بن عبد الملک»
۳۵	سریه «عبد اللّه بن رواحه»		به «خیبر»	۷۶	سریه «خالد بن ولید»	ربیع الآخر یا جمادی‌الاولی سال دهم	بر سر بنی حارث بن کعب
۳۶	سریه «عبد اللّه بن رواحه»	شوّال سال ششم	به «خیبر» بر سر «یسیر بن رزام» یهودی	۷۷	سریه «أسامه بن زید»	صفر سال دهم	به «أبنی» از ناحیه «بلقاء»
۳۷	سریه «کرز بن جابر فهری»	شوّال سال ششم	به «ذی الجدر»	۷۸	سریه «خالد بن ولید»	ربیع الأوّل سال دهم	بر سر «بنی عبد المدان» در نجران
۳۸	سریه «عمر بن خطّاب»	شعبان سال هفتم	به «تربه»	۷۹	سریه «علی بن أبی طالب»	رمضان سال دهم	به یمن
۳۹	سریه «أبو بکر»	شعبان سال هفتم	به «نجد» بر سر «بنی کلاب»	۸۰	سریه «خالد بن ولید»		به یمن
۴۰	سریه «بشیر بن سعد»	شعبان سال هفتم	به «فدک» بر سر «بنی مرّه»	۸۱	سریه «اسامة بن زید»	به سرزمین «بلقاء» و «أذرعات» و «مؤته»	صفر سال یازدهم
۴۱	سریه «زبیر بن عوام»		به «فدک» بر سر «بنی مرّه»	۸۲	سریه «بنی عبس»

جستارهای وابسته

• غزوه

پانویس

^  در تقدیم و تأخیر و مصادف بودن این دو سریه اختلاف است: بعضی سریه «عبیده» را مقدّم و بعضی هر دو را در یک زمان نوشته‌اند.

^  جوامع السیره عمرو بن عدی (ص ۲۱، چاپ دارالمعارف مصر) م. برای کشتن «عصماء» دختر «مروان»

منابع

• ویکی شیعه، سریه (آخرین ویرایش ۱۹ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۳:۰۸)