سرخرگ ریوی

سرخرگ ریوی یا شریان پولموناری (انگلیسی: Pulmonary artery) شریان مهمی است که خون کم اکسیژن را از بطن راست قلب به ریه می‌برد تا در آنجا تبادل گاز انجام شود. این شریان و شریان بند ناف در واقع تنها شریان هایی هستند که حاوی خون کم اکسیژن هستند.

سرخرگ ریوی
نمای قدامی (فرونتال) از قلب بازشده. فلش‌های سفید جهت جریان طبیعی خون را نشان می‌دهد. (شریان پولمونری در بالا و راست نام‌گذاری شده‌است.)
جزئیات
ساخته از	truncus arteriosus
دستگاه	Cardiovascular, Respiratory
سرچشمه از	بطن راست
شناسه‌ها
لاتین	truncus pulmonalis, arteria pulmonalis
MeSH	D011651
TA2	4074
FMA	66326

این شریان از دریچه ریوی آغاز و پس از چند سانتی‌متر (در زیر قوس آئورت) به دو شریان ریوی راست و چپ تقسم می‌شود. هر کدام از این دو شریان خون را به یکی از ریه‌ها منتقل می‌کند؛ پس از انجام تبادلات گازی در ریه خون غنی از اکسیژن را از طریق سیاهرگ های ریوی به دهلیز چپ منتقل می‌شود.

رونگاره و شمای قلب

طول تنه شریان پولمونر ۵۰ میلیمتر و قطر آن کمتر از ۳۰ میلیمتر می باشد.

آناتومی

شریان های ریوی رگ های خونی هستند که خون بدون اکسیژن را از بطن راست قلب به میکروسیرکولاسیون ریه ها منتقل می کنند. سرخرگ‌های ریوی اصلی از سمت راست قلب منشأ می‌گیرند و سپس به شریان‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند که در نهایت به شریان‌ها و سپس مویرگ‌ها تبدیل می‌شوند و تبادل گاز در ریه‌ها را تسهیل می‌کنند.

تنه ریوی

شریان های ریوی از تنه ریوی منشاء می گیرند که پریکارد فیبری مجرای خروجی بطن بطن راست را ترک می کند. مسیر خروجی به سمت بالا و به سمت چپ و در خلف دریچه ریوی حرکت می کند. سپس تنه ریوی به شریان‌های ریوی راست و چپ در زیر قوس آئورت و جلوی برونش اصلی چپ تقسیم می‌شود. طول تنه ریوی تقریباً 5 سانتی متر و قطر آن 2-3 سانتی متر است.

تنه ریوی به شریان های ریوی اصلی راست و چپ منشعب می شود. شریان ریوی اصلی سمت چپ کوتاه تر از راست است و مسیرهایی در پشت و زیر آئورت نزولی دارد و از بالای برونش اصلی چپ عبور می کند و از طریق لیگامنتوم شریان به مقعر آئورت نزولی پروگزیمال متصل می شود. در مقابل، شریان ریوی راست از خط وسط بدن عبور می کند و از زیر کارینای نای و از جلوی برونش اصلی سمت راست عبور می کند.

شاخه ها

شریان ریوی اصلی چپ به دو شریان لوبار تقسیم می شود که هر کدام یکی از دو لوب ریه چپ را تامین می کند. علاوه بر این، شریان ریوی اصلی سمت راست به دو شاخه تقسیم می شود: یک شریان که لوب فوقانی راست ریه را تامین می کند و یک شریان بین لوبار که لوب میانی و تحتانی ریه را تامین می کند.

شریان های ریوی اصلی (راست و چپ) به شریان های لوبار منشعب می شوند که بیشتر به شریان های سگمنتال منشعب می شوند. هر بخش توسط یک شریان سگمنتال منفرد که در امتداد سطح خلفی جانبی برونش های مربوطه قرار دارد، خدمت می کند. سپس این شریان های سگمنتال به شریان های ریوی ساب سگمنتال منشعب می شوند که در نهایت شریان های داخل لوبولار را تشکیل می دهند که آلوئول های ریه ها را تامین می کنند. در مقابل، شریان های برونش که منشأ متفاوتی دارند، نایژه های ریه را تامین می کنند.

توسعه

شریان های ریوی از تنه شریانی و قوس ششم حلقی منشأ می گیرند که در طول رشد قلب به عنوان جانشین مخروط شریانی شکل می گیرند. در هفته سوم رشد، لوله‌های اندوکارد در نزدیک‌ترین قسمت به قلب تورم ایجاد می‌کنند که به عنوان bulbus cordis شناخته می‌شود و قسمت بالایی این تورم به سمت تنه شریانی توسعه می‌یابد. ساختار در نهایت منشأ مزودرمی دارد.

در طول رشد قلب جنینی، بافت‌های قلب تا می‌شوند و تنه شریانی در معرض هر دو بطن چپ و راست قرار می‌گیرد، زیرا سپتوم بین بطن‌ها تشکیل می‌شود. با توسعه سپتوم، برآمدگی هایی در دو طرف تنه شریانی ایجاد می شود که در نهایت به آئورت و شریان های ریوی تقسیم می شود. در مراحل اولیه رشد، مجرای شریانی تنه ریوی و قوس آئورت را به هم متصل می کند و اجازه می دهد خون از ریه ها عبور کند.

عملکرد

شریان ریوی خون بدون اکسیژن را از بطن راست به ریه ها می برد، جایی که از مویرگ های مجاور آلوئول ها عبور می کند و از طریق فرآیند تنفس به اکسیژن می رسد. در مقابل، شریان های برونش، تغذیه ریه ها را تامین می کنند.

فشار

فشار شریان ریوی اندازه گیری فشار خون در شریان ریوی اصلی است که با قرار دادن کاتتر در شریان اصلی ریوی به دست می آید. فشار متوسط ​​طبیعی بین 9-18 میلی متر جیوه است، در حالی که فشار گوه در دهلیز چپ ممکن است بین 6-12 میلی متر جیوه باشد. افزایش فشار گوه ممکن است در شرایطی مانند نارسایی قلب چپ، تنگی دریچه میترال و بیماری سلول داسی شکل مشاهده شود.

اهمیت بالینی

شریان ریوی یک شاخص بالینی قابل توجه در شرایط مختلف است. فشار خون ریوی به عنوان افزایش فشار در شریان ریوی، معمولاً بالای 25 میلی متر جیوه، همانطور که در سی تی اسکن اندازه گیری می شود، تعریف می شود. قطر شریان ریوی بیش از 29 میلی متر یا قطر شریان ریوی نزولی راست بیش از 16 میلی متر در عکس قفسه سینه نیز می تواند نشان دهنده فشار خون ریوی باشد. این شاخص ها ممکن است از شرایط زمینه ای مانند نارسایی قلبی، بیماری ریه یا راه هوایی از جمله بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و اسکلرودرمی، یا بیماری ترومبوآمبولیک (مانند آمبولی ریه یا آمبولی در کم خونی سلول داسی شکل) ناشی شوند. اخیراً، ابزارهای محاسباتی غیرتهاجمی مبتنی بر مایعات از نظر دقت با آزمایش‌های بالینی فعلی برای تشخیص فشار خون ریوی قابل مقایسه هستند.

آمبولی ریه زمانی اتفاق می‌افتد که آمبولی در گردش خون ریوی قرار می‌گیرد، که ممکن است از ترومبوز وریدی عمقی به‌ویژه پس از یک دوره بی‌حرکتی ناشی شود. آمبولی ریه یکی از علل مهم مرگ در بیماران مبتلا به سرطان و سکته است. علاوه بر این، آمبولی ریوی بزرگ که در دو شاخه شدن تنه ریوی با امتداد در شریان‌های اصلی ریوی چپ و راست قرار می‌گیرد، به عنوان آمبولی زینی شناخته می‌شود.

مدل‌های حیوانی، مانند مدل خوکی شریان ریوی، در تحقیقات برای بررسی پاتولوژی‌های مرتبط با شریان ریوی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، با یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که خواص مکانیکی شریان ریوی با هر انشعاب بعدی در این مدل متفاوت است.

جستارهای وابسته

• بیماری مزمن انسدادی ریه
• هایپرتنسیون ریوی

نگارخانه

• 
  Image showing main pulmonary artery coursing ventrally to the aortic root and trachea, and the right pulmonary artery passes dorsally to the ascending aorta, while the left pulmonary artery passes ventrally to the descending aorta.
• 
  Bronchi, bronchial tree, and lungs
• 
  Pulmonary circuit
• 
  Transverse section of thorax, showing relations of pulmonary artery.
• 
  The position and relation of the esophagus in the cervical region and in the posterior mediastinum. Seen from behind.Crystal.
• 
  Pulmonary artery
• 
  Pulmonary artery.Deep dissection.Anterior view.

منابع

• https://radiopaedia.org/articles/pulmonary-trunk?lang=us
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Pulmonary artery». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۵.