سِتّی‌النَّساء یا سِتّی‌النَّساء بیگم یا سِتّی نسا آملی یا ستی خانم متولد آمل قبل از ۱۵۸۰ - درگذشت ۲۳ ژانویه ۱۶۴۷ در لاهور) پزشک، ادیب و سخنور، خواهر طالب آملی بود[۱][۲] که سرودن منظومه سرگذشت برادرش به زبان مازندرانی، منسوب به اوست.[۳] عموی مادری وی نیز پزشک اصلی شاه تهماسب یکم بود. ستی النساء در سال ۱۰۳۴ ق به قصد دیدار برادر عازم هند شد اما دو سال بعد برادرش درگذشت و او پس از این واقعه سرپرستی دو دختر کوچک او را برعهده گرفت. ستی النساء به‌سبب کاردانی و آشنایی با زبان و رسوم خانه‌داری و فن طب و روش معالجات مورد حمایت ممتاز محل، همسر شاه‌جهان قرار گرفت و ممتاز محل او را به عنوان معلم دخترانش، جهان‌آرا بیگم و گوهرآرا بیگم برگزید. ستی النسا توسط شاه جهان به عنوان صدر نات، افسری منصوب و مسئول کمک‌های مالی به نیازمندان شد. به ویژه، وی مسئول پرداخت کمک به زنان بی بضاعت، به ویژه دختران مجردی بود که برای ازدواج به مهریه احتیاج داشتند. به درخواست‌های بیوه‌ها، دانشمندان و متکلمان پاسخ می‌داد. در روز ۱۳ ذوالحجه ۱۰۵۶ ق، برادرزادهٔ کوچک ستی النسا در اثنای وضع حمل درگذشت. وی به دلیل اندوه فراوان به مدت یازده روز در خانه‌ای بیرون از ارگ درالسلطنه لاهور سوگواری نمود.[۴] از این رو پس از چند روز شاه جهان به همراه دخترش جهان‌آرا بیگم برای عرض تسلیت به خانه وی رفتند و به او تسلی دادند و وی را به ارگ آوردند. ستی النساء چند روز بعد به دلیل تالمات وارده درگذشت. شاه جهان از مرگ او بسیار اندوهگین شد و برای تدارک کفن و دفن او ده هزار روپیه داد و موقتاً او را در لاهور دفن کردند. یکسال و اندی بعد جنازه‌اش را به اکبرآباد برده و در ضلع غربی مقبره همسرش در تاج محل دفن کردند. به دستور شاه جهان مرقدی برایش ساختند که سی هزار روپیه هزینه داشت.[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰]

مقبره و آرامگاه ستی النساء در تاج محل آگرا

منابع

ویرایش
  1. زندگینامه و کارنامه ادبی طالب آملی شاعر هنرمندی که شایسته این فراموشی نیست (شرحی پیرامون خواهر طالب
  2. چهره اقتصادی زنان در تاریخ ایران / روزنامه سرمایه
  3. نعمانی هندی، علامه شبلی، ۱۳۶۳، شعر العجم یا تاریخ شعر و ادبیات ایران، ترجمهٔ سید محمد تقی فخر داعی گیلانی، تهران، دنیای کتاب
  4. Lasky, Kathryn (2002). Jahanara, Princess of Princesses. Scholastic Inc. ISBN 978-0-439-22350-8.
  5. Grewal, Royina (2007). In the Shadow of the Taj: A Portrait of Agra. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-310265-6.
  6. زنان ایرانی دربار گورکانی هند و نقش آنان در مسائل سیاسی این دوره
  7. Sarkar, Jadunath (1917). Anecdotes of Aurangzib, and Historical Essays
  8. در بارۀ نامها و لقب‌های زنان
  9. جهان آرا بیگم و ستی النسا خانم
  10. گزیده رباعیات طالب آملی