سادات افغانستان
سادات به گروهی از افراد می‌گویند که نسب‌شان به پیامبر اسلام می‌رسد. این گروه از دیر زمان یکی از اقوام به رسمیت شناخته شده در افغانستان بوده است.[۱][۲] ولی بعد از جنگ‌های داخلی دهه هفتاد در افغانستان دیگر نامی از این مجموعه منحیث یک قوم در قوانین اساسی حکومت‌ها به شمول حکومت کرزی ذکر نگردید.[۳][۴] اما بعد از دادخواهی‌های گسترده این قوم، در روز ۲۴ حوت/اسفند ۱۳۹۷ مصادف با ۱۵ مارس ۲۰۱۹ رئیس‌جمهوری افغانستان (اشرف غنی) حکمی صادر کرد و سادات را به عنوان یک قوم مستقل به رسمیت شناخت تا سادات بتوانند قومیت خود را در تذکره یا شناسنامه‌های الکترونیکی ثبت کنند.[۵][۶][۷]
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
|---|---|
| سادات در تمام ولایات افغانستان به صورت پراکنده حضور دارند، اما مناطق قابل توجه عبارت اند از: کابل، بامیان، تخار، کنر، بلخ، پروان، هرات، غزنی، میدان وردک، لوگر، پکتیا، سرپل، بدخشان، ننگرهار و فاریاب. | |
| زبان‌ها | |
| فارسی دری و پشتو و ازبکی | |
| دین | |
| اسلام مذاهب شیعه و سنی | |
چگونگی به رسمیت شناخته شدن قوم سادات در افغانستان
ویرایشدر پی درخواست کمیسیون تثبیت هویت اقوام همسو مبنی بر به رسمیت شناخته شدن سادات در افغانستان و پیگیری آن توسط رئیس‌جمهور افغانستان، مجلس نمایندگان افغانستان در ۸ عقرب/آبان سال ۱۳۹۶ درخواست رئیس‌جمهور افغانستان را با ۸۵ رای مخالف و ۴۴ رای موافق رد کرد[۸] اما در ۲۷ قوس/آذر ۱۳۹۶ مجلس سنا رای مثبت به آن داد در نتیجه کمیته مشترک ۱۶ نفره ای از مجلس سنا و مجلس نمایندگان تشکیل شد که با آراء ۸ عضو مجلس سنا و ۴ عضو مجلس نمایندگان فرمان رئیس‌جمهور اسلامی افغانستان تأیید شد تا سادات به عنوان قوم مستقل افغانستان ثبت گردد،[۹] در ۲۱ حوت/اسفند ۱۳۹۷ سرور دانش موافقت خود را دربارهٔ به رسمیت شناخته شدن سادات اعلام کرد، بعد از سخنرانی سرور دانش،[۱۰][۱۱][۱۲] رئیس‌جمهور افغانستان گفت من فردا (۲۲ حوت/اسفند ۱۳۹۷) دستور می‌دهم تا قوم سادات به رسمیت شناخته شود[۱۳][۱۴] و نهایتاً در روز ۲۴ حوت/اسفند ۱۳۹۷ مصادف با ۱۵ مارس ۲۰۱۹ حکم رئیس‌جمهوری افغانستان صادر شد تا سادات بتوانند قومیت خود را در تذکره یا شناسنامه‌های الکترونیکی ثبت کنند.[۱۵][۱۶][۱۷]
- یکی از مخالفان طرح ثبت قوم سادات خانم رولا غنی همسر رئیس‌جمهور افغانستان بود. وی اظهار داشت که هرکس می‌گوید سادات یک قوم است؛ دروغ می‌گوید؛ سادات یک طبقه است نه قوم و هر قوم، سادات مخصوص به خود را دارد.[۱۸] در واکنش به اظهارات رولا غنی هزاران تن از شهروندان ولایت بامیان در مرکز افغانستان روز جمعه ۱ جون ۲۰۱۸ با راه اندازی تظاهرات مسالمت آمیز سخنان اخیر خانم رئیس‌جمهوری افغانستان را محکوم کردند و عکس او را آتش زدند تظاهرات کنندگان اظهارات رولاغنی را نفی اقوام، قوم ستیزی و غیر مسئولانه خوانده و از خانم رئیس‌جمهور خواستند تا اظهاراتش را پس گرفته و از قوم سادات رسماً معذرت خواهی کند و اگر رولا غنی از سادات افغانستان معذرت نخواهد آنها حرکت‌های جدی را در مخالفت با این اظهارات در سراسر کشور برگزار خواهند کرد. این دومین بار است که هزاران تن از شهروندان سادات ولایت بامیان به تظاهرات مسالمت آمیز دست می‌زنند و خواهان ذکر نام این قوم در تذکره‌های برقی و قانون اساسی این کشور می‌باشند.[۱۹][۲۰][۲۱]
زبان‌ها و گویش‌ها
ویرایشسادات به زبان‌های فارسی دری، پشتو و ازبکی صحبت می‌کنند آنها گویش‌های مختلفی دارند.[۲۲]
مذهب
ویرایشقوم سادات مسلمان و اکثراً پیرو مذهب تشیع و اقلیتاً پیرو مذهب تسنن هستند که در مناطق مختلف افغانستان زندگی می‌کنند.[۲۳]
چهره‌های سرشناس و مشهور سادات افغانستان
ویرایشاز چهره‌های سرشناس و مشهور سادات افغانستان می‌توان به
- پوهاند داکتر سید الف شاه غضنفر[۲۴]
- سید محمدحسین مصباح
- سید حاجی حسین مبارز
- سید مجتبی الفت کابلی
- حضرت آیت الله‌العظمی‌سیدشاه‌محمدحسین اوجی،
- حضرت آیت الله‌سیدنادر بحرالعلوم
- سید برهان‌الدین بلخی
- علامه‌سیدمحمد کاظم بلبل
- سید اسماعیل بلخی
- حضرت آیت‌الله سید علی بهشتی
- سیداحمدرضوی‌مشهور به ادیب پیشاوری
- حضرت آیت‌الله حاج سید جواد عارفی بهسودی کوه بیرون[۲۵]
- حضرت آیت‌الله‌العظمی‌سیدمیر احمدحجت کابلی،
- سترجنرال‌سیدحسن‌مشهوربه‌سیدجگرن
- سیدمیرزاحسین حسینی
- حضرت آیت‌الله‌سیدعبدالمجیدشمس‌الدین‌حسینی
- حجت الاسلام‌ولمسلمین‌سیداسماعیل‌حسینی
- حضرت‌آیت‌الله‌العظمی‌سیدمحمدحسین‌ریس‌یکاولنگی،
- شهیدسیدمحمدحسین حسینی،
- مولانا سید جعفر خلالی‌رستاقی
- سید [[قاسم رشتیار]♧
- شهیدمیرعلی‌اصغرشعاع،
- علامه شهید سید انور شاه صدر،
- آیت الله سیدحسین‌عالم‌بلخابی،
- آیت الله سید میر علی احمد عالم،
- شهید سید محمد ابراهیم عالمشاهی،
- سید عیسی علوی شهرستانی
- سید میر غلام محمد غبار،
- آیت الله سید محمد غزنوی،
- سید حسن غزنوی،
- آیت الله سید ابولحسن فاضل،
- آیت الله سید محمد حسین فاضل،
- میرفخر الدین‌اغا
- سید میر محمد صدیق فرهنگ،
- آیت الله امیر شاه فصیحی،
- شهید سید میرزا شاه فضیلت،
- شیخ سلیمان قندوزی بلخی،
- جنرال حاج‌سیداحمدشاه‌گردیزی،
- آیت الله سیدعباس‌مبلغ دایکندی،
- میر بچه خان کوهدامنی،
- میر محمد آزاد کابلی،
- سیدعلی‌شفاکابلی،
- سیدعلیخان‌طبیب کابلی،
- آیت الله سید محمد علی کابلی،
- میر سید محمد علی کابلی،
- سیدعلم‌الهدی‌نقوی‌کابلی،
- آیت الله سیدمحمدحسین‌حسینی لعلی،
- سید بها الدین مجروح،
- سید شمس الدین مجروح،
- آیت الله سیدمحمدشاه‌اکبرمحسنی
- سید جمال الدین ثانی
- شهیدسیدحیدرمحمودی
- حجت الاسلام شاه معصوم علی کربلایی
- آیت‌الله سیدمحمدحسین‌معصومی،
- محمدحسین‌مصباح
- سید حافظ مظفر (غزنی)
- حجت الاسلام دکتر سید علی ضیا حسینی
- آیت الله العظمی سید محمد حسین مقدس،
- سید ابوالحسن موسوی مزاری،
- سید عبد الحمید ناصر
- شهید سید محمد ابراهیم شاه حسینی
- شهید سید مصطفی کاظمی
- جنرال مرحوم سید حسین انوری
- سید محمد علی جاوید،
- سید احمد گیلانی، حجت الاسلام حاج سید کاظم علوی حاج سید حیات الله عالمی،
- سید اسحاق گیلانی،
- حسین عالمی بلخی، حاج سید کاظم علوی حاج سید محمدهادی
- سید جعفر عادلی حسینی
- جنرال سید امیر شاه سادات بدخشان
- جنرال سید معراج الدین سادات قمندان امنیه هرات
- سید ابوطالب مظفری،
- سید منصور نادری،
- سید عسکر موسوی،
- پروفیسور سید امیر شاه حسنیار
- عبدالقیوم سجادی
- سید محمد اقبال منیب،
- میر سید علی ولی،
- سید انور سادات،
- انور سادات
- سیدمحمدآقاهاشمی‌پروانی
- پوهندوی سید خلیل کوهی
- سید هاشم جواد بلخابی
- سید محمد جمال فکوری بهشتی،
- سید انور آزاد،
- سید عبدالحمید سجادی،
- میر سید آغا قیومی
- سامعه عزیزی سادات،
- فهیمه سادات،
- حبیبه سادات
- صدیقه بلخی،
- رؤیا سادات
- داوود نادری،
- مولانا [سید اسحاق علوی] مرشد و پیر طریقت و اهل تصوف.
- مولانا سید علی احمد علوی فرزند مولانا سید اسحاق ] منجم و ستاره‌شناس.
- سید کمال سادات،
- سید عبدالوحید قتالی،
- سید بابر جمال
- سید انوری رحمتی
- سید پادشاه حسینی (شورای صلح سادات افغانستان)
احزاب افغانستان به ریاست سادات
ویرایشرئیس حزب: سید کمال سادات
رئیس حزب: سید امیر تحسین
رئیس حزب: سید علی کاظمی
رئیس حزب: سید نورالله
رئیس حزب: سید منصور نادری، رئیس فرقه شیعیان اسماعیلیه افغانستان
رئیس حزب: سید جواد حسینی
رئیس حزب: سید ظاهر قائد ام البلادی
رئیس حزب: سید احمد گیلانی
رئیس حزب: سید اسحق گیلانی
رئیس حزب: سید حسین انوری[۲۶]
رئیس حزب: سید مهدی انوری
رئیس حزب: سید ابراهیم کامل
رئیس حزب: سید احمد شکیب منتظری
رئیس حزب: سید مخدوم رهین
رئیس حزب: سید محمدعلی جاوید
رئیس حزب: سید حسن صفایی
رئیس حزب: سید محمدهادی
رئیس حزب: سید خلیل‌الله انوری
رئیس حزب: سید علی‌اکبر
رئیس حزب: سید مهدی انوری
رئیس حزب: سید نورالله
رئیس حزب: سید ابراهیم کامل[۲۷]
تاریخچه ورود سادات به افغانستان
ویرایشورود سادات به افغانستان به دو دوره تعلق دارد. انفرادی و جمعی.
دورهٔ اول آن از همان اوایل فتح سرزمین‌های جدید به دست مسلمانان شروع شد. که به‌طور مثال می‌توان به مهاجرت یکی از نوادگان محمد نفس زکیه و یحیی بن زید نوه امام سجاد اشاره کرد. یحیی بن زید از اولین ساداتی است که وارد افغانستان و شهر بلخ شد. او در شهر جوزجان توسط حکام اموی شهید شد.[۲۸][۲۹]
ورود سادات افغانستان به‌طور گسترده به زمان سرکوب قیام سربداران در بیهق یا همان سبزوار (۷۳۷–۷۸۸ ق) بازمی‌گردد. هنگامی که آن قیام سرکوب شد، به شیعیان بیهق فشار بسیاری وارد آمد. پس از آن عده ای از بزرگان سادات سبزوار در جستجوی محلی امن برای زندگی خود و نزدیکان شان شدند. به مناطق مرکزی افغانستان مهاجرت کردند و در آنجا به تبلیغ دین اسلام و مذهب تشییع پرداختند. از میان بزرگان ساداتی که به افغانستان مهاجرت کردند، می‌توان به این بزرگواران اشاره کرد:
- میر سید علی یخسوز و خانواده اش در بامیان.
- سلطان سید احمد کبیر ملقب به شاه برهنه که در سرقول یکاولنگ مستقر شد.
- سیدشاه قباد ولی و خانواده اش در سنگلاخ.
- شاه سید بابا در شرق هزاره جات، ما بین جلریز و تکانه.
- سید یحیی شاه قلندر و برادرش در منطقه وردک.
- سید بابا حسن ابدال در جنوب هزاره جات، نزدیک به قندهار.
سید شاه قباد ولی و سید احمد کبیر (شاه برهنه) و میر سید علی سبزواری (یخ سوز)، مریدان فراوانی در میدان وردک و بامیان پیدا کردند و هم‌اکنون نیز مزار آنان همچون زیارتگاهی برای اهالی منطقه به‌شمار می‌رود. سید دیگری که قبر وی اکنون به صورت زیارتگاهی در بلخاب می‌باشد، سید مراد علی، از نوادگان یحیی بن زید است، وی از اجداد شهید سید اسماعیل بلخی است.[۳۰]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «برای مشاهده به سیستم وارد شوید یا نام‌نویسی کنید». m.facebook.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۶.
- ↑ «برای مشاهده به سیستم وارد شوید یا نام‌نویسی کنید». m.facebook.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۶.
- ↑ «برای مشاهده به سیستم وارد شوید یا نام‌نویسی کنید». m.facebook.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۶.
- ↑ «برای مشاهده به سیستم وارد شوید یا نام‌نویسی کنید». m.facebook.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۶.
- ↑ https://af.sputniknews.com/world/201903163212451-تذکره-سادات-قوم-درج/
- ↑ https://pajhwok.com/fa/2019/03/15/رئیس-جمهور-فرمان-درج-اسم-قوم-سادات-در-تذ/
- ↑ https://af.shafaqna.com/FA/319840
- ↑ https://www.bbc.com/persian/afghanistan-41803316
- ↑ «'سادات' به اقوام افغانستان اضافه می‌شود». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۷.
- ↑ https://president.gov.af/da/?p=21550
- ↑ https://www.vpo.gov.af/بیانیه-استاد-سرور-دانش-معاون-دوم-رئیس-60/[پیوند مرده]
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۱.
- ↑ https://www.bbc.com/persian/afghanistan-47551657
- ↑ https://president.gov.af/da/news-99833
- ↑ https://af.sputniknews.com/world/201903163212451-تذکره-سادات-قوم-درج/
- ↑ https://pajhwok.com/fa/2019/03/15/رئیس-جمهور-فرمان-درج-اسم-قوم-سادات-در-تذ/
- ↑ https://af.shafaqna.com/FA/319840
- ↑ https://af.sputniknews.com/world/201805282351665-غنی-خانم-سادات-واکنش/
- ↑ «Hagar/Hajar; An Old South Arabian Name | Arabian Prophets» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
- ↑ «آیا واقعاً سادات یک قوم هستند؟». www.afghanpaper.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
- ↑ «هزاره ورلد - سادات هزاره، از نظر ژنتیکی و فرهنگی هزاره‌اند». هزاره ورلد. ۲۰۲۰-۱۰-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۵.
- ↑ "Hazara | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com (به انگلیسی). Retrieved 2018-08-27.
- ↑ https://nps.edu/web/ccs/ethnic-genealogies
- ↑ «Shahmama – Afghan Social Development Foundation, The Netherlands». www.shahmama.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۰.
- ↑ «بر مدار مرجعیت امام/ بررسی زندگی و زمانه وکلای امام خمینی در افغانستان». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۴.
- ↑ https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/07/090718_a-af-election-political-parties
- ↑ https://moj.gov.af/dr/لیست-احزاب-سیاسی-که-از-وزارت-عدلیه-جواز-فعالیت-اخذ-نموده-اند
- ↑ https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/4737/38271/یحیی-بن-زید،-آفتاب-جوزجان-(1)
- ↑ https://af.farsnews.ir/culture/news/13940718000081
- ↑ https://www.kabulpress.org/article18516.html
کوثرالنبی، سید_جعفر_حسینی_عادلی