زبان اسلوونیایی

زبان اسلووِنیایی یا زبان اسلووینیایی (به اسلوونیایی: slovenski jezik اسلووِنسکی یِزیک، یا slovenščina اسلووِنش‌چینا) زبانی هندواروپایی از خانوادهٔ زبان‌های اسلاوی جنوبی است. نزدیک به ۲میلیون تن در گسترهٔ جهان به این زبان سخن می‌گویند که بیشترشان در کشور اسلوونی می‌زیند.

اسلونیایی
slovenski jezik, slovenščina
بیان	[sloˈʋenski ˈjɛzik], [sloˈʋenʃtʃina]
زبان بومی در	اسلوونی ایتالیا (در فریولی) اتریش (در کارینتیا و استیریا) مجارستان (در واز) و گروه‌های مهاجر در کشورهای مختلف
منطقه	جنوب مرکزی و جنوب اروپا
شمار گویشوران	۲٫۵ میلیون  (بدون تاریخ)
تبار	زبان‌های هندواروپایی بالتواسلاوی اسلاوی اسلاوی جنوبی اسلاوی جنوب غربی اسلونیایی
گویش‌ها	Prekmurje dialect Resian approx. 32 unstandardised dialects
سامانه نوشتاری	Latin (Slovene alphabet)
وضعیت رسمی
زبان رسمی در	اسلوونی اتحادیه اروپا Regional or local official language in: اتریش مجارستان ایتالیا
تنظیم‌شده توسط	Slovenian Academy of Sciences and Arts
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹	sl
ایزو ۲–۶۳۹	slv
ایزو ۳–۶۳۹	slv
زبان‌شناسی	53-AAA-f (51 varieties)
Slovene-speaking areas

گسترهٔ اسلوونیایی‌زبانان

این زبان یکی از چند زبانی‌ست که شمارش دستوری دوگانه را از زبان نیاهندواروپایی در خود نگاه داشته‌است. همچنین، این زبان در کنار زبان اسلوواک زبان‌هایی‌اند که معنای واژه به واژهٔ نامشان اسلاوی (slověnьskъ در اسلاوونی باستان) است. همچنین این زبان یکی از زبان‌های رسمی اتحادیهٔ اروپاست.

تاریخچه

مانند همهٔ زبان‌های اسلاوی، این زبان نیز ریشه در زبان نیااسلاوی دارد که از دل آن زبان کلیسایی اسلاوونیک باستان پدید آمد. کهن‌ترین دستنوشته به زبان‌های اسلاوی که به الفبای لاتین نوشته شده‌است به میان سال‌های ۹۷۲ تا ۱۰۹۳ (میلادی) برمی‌گردد.

ادبیات اسلوونیایی نخستین‌بار در سدهٔ ۱۶ میلادی، هنگامی که کشور کنونیِ اسلوونی بخشی از امپراتوری اتریش-مجار و زبان برگزیدهٔ آن سرزمین آلمانی بود، با کوشش گروهی سر برآورد، در آن هنگام، اسلوونیایی زبان تودهٔ مردم بود. در آن زمان آلمانی بسیار چیره بود و بسیاری از آلمانی‌گرایان، واژگان زبان آلمانی را به‌کار می‌بردند. همچنین برخی واژگان، به‌ویژه واژگان فنی، از آلمانی به اسلوونیایی وارد شدند، ولی بیشتر به ریختِ دست‌وپاشکسته. تا پیش از دههٔ ۱۹۲۰ نیز، هم برخی از دانشمندان اسلوونیایی از زبان آلمانی در جایگاه یک زبان بیگانه سود می‌بردند.

جنبش‌های ایلیری و پان‌اسلاویسم سبب وام‌گیری واژگانی از زبان صرب‌وکروات شد، برای نمونه یوسیپ یورچیچ نویسندهٔ نخستین داستان کوتاه به زبان اسلوونیایی (داستان برادر دهم، نشر در ۱۸۶۶) از زبان یادشده واژگانی را در داستانش به‌کار برد.

در جنگ جهانی دوم اسلوونی میان کشورهای ایتالیا، آلمان و مجارستان تقسیم شد و پیروزمندان، زبان اسلوونیایی را زیر فشار گذاردند. به‌ویژه آلمان‌ها با تبلیغات قول دادن حقوق برابر به اسلوونیایی‌ها در صورت دانستن زبان آلمانی می‌دادند. پس از پایان جنگ، اسلوونی بخشی از یوگسلاوی شد. اگرچه زبان اسلوونیایی یکی از زبان‌های رسمی آن فدراسیون خوانده می‌شد، ولی در عمل زبان صرب‌وکروات زبان رسمی بود و در این زمان دوباره سیل واژگان صرب‌وکروات به اسلوونیایی روان شد. تنها پس از استقلال اسلوونی در ۱۹۹۱ بود که اسلوونیایی به صورت زبان رسمی در سراسر کشور درآمد. ازاین‌رو استقلال اسلوونی جانی دوباره به زبان اسلوونیایی داد. با پیوستن اسلوونی به اتحادیهٔ اروپا، زبان اسلوونیایی نیز یکی از زبان‌های رسمی این اتحادیه گردید.

الفبا و آواشناسی

حرف	آوا	صداها	نخستین حرف واژه	آوانگاری واژه
A (a)	/a/	[ɑ, (ʌ)]	abecéda (="الفبا")	[abɛtsed̪a]
B (b)	/b/	[b, (p)]	beséda (="واژه")	[bɛsed̪a]
C (c)	/ts/	[ts, (dz)]	cvét (="شکوفه")	[t̪sʋet̪]
Č (č)	/tʃ/	[tʃ, (dʒ)]	časopís (="روزنامه")	[tʃasɔpis]
D (d)	/d/	[d̪, (t̪)]	dánes (="امروز")	[d̪anəs]
E (e)	/e/	[e]	sédem (="هفت" یا "من نشستم")	[sedəm]
F (f)	/f/	[f, (v)]	fànt (="پسر")	[fan̪t̪]
G (g)	/g/	[g, (k)]	grad (="دژ")	[grad]
H (h)	/h/	[x, (ɣ)]	híša (="خانه")	[xiʃa]
I (i)	/i/	[i]	iméti (="داشتن")	[imeti]
J (j)	/j/	[j]	jábolko (="سیب")	[jabɔlkɔ]
K (k)	/k/	[k, (g)]	kmèt (="روستایی")	[kmɛt̪]
L (l)	/l/	[l, u, u̯]	ljubézèn (="عشق")	[ljubezɛn]
M (m)	/m/	[m, ɱ]	mísliti (="اندیشیدن")	[mislit̪i]
N (n)	/n/	[n̪, ŋ]	novíce (="خبرها")	[nɔʋitsɛ]
O (o)	/o/	[ɔ]	oblák (="ابر")	[ɔblak]
P (p)	/p/	[p, (b)]	pomóč (="یاری")	[pɔmoʧ]
R (r)	/r/	[ɾ, ɾ̩, r̩]	rokenrol (="rock'n'roll")	[rɔkenrɔl]
S (s)	/s/	[s, (z)]	svét (="جهان")	[sʋet]
Š (š)	/ʃ/	[ʃ, (ʒ)]	šóla (="آموزشگاه")	[ʃola]
T (t)	/t/	[t̪, (d̪)]	tip (="گونه")	[t̪ip]
U (u)	/u/	[u]	ulica (="خیابان")	[ulit̪sa]
V (v)	/ʋ/	[ʋ, u, ṷ, w, u̥]	vôda (="آب")	[ʋɔda]
Z (z)	/z/	[z, (s)]	zrélo (="بالغ")	[zrelo]
Ž (ž)	/ʒ/	[ʒ, (ʃ)]	življènje (="زندگی")	[ʒiʋljɛnjɛ]

منابع

Wikipedia contributors, "Slovene language," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wiki.x.io/w/index.php?title=Slovene_language&oldid=184504514 (accessed January 17, 2008).