زبانهای ترکیه
زبانهای رایج در کشور ترکیه
زبانهای ترکیه آن‌دسته از زبان‌ها هستند که در خاک ترکیه امروزی بدان‌ها تکلم می‌شده یا می‌شود. مطابق اصل چهل و دوم قانون اساسی ترکیه هیچ زبانی به عنوان زبان مادری اهالی ترکیه به جز ترکی استانبولی نباید در مدارس و مراکز آموزشی تدریس گردد. این مسئله اعتراضات بسیاری را از سوی متکلمان زبانهای دیگر در پی داشته است.[۳]
| زبانهای ترکیه | |
|---|---|
| رسمی | زبان ترکی استانبولی |
| اقلیتی | کرمانجی، زبان ترکی آذربایجانی، زبان عربی، زبانهای زازا-گورانی، زبان بلغاری پوماک‌ها، زبان گاگائوزی،[a] زبان لاز، زبان ارمنی، زبان یونانی، یونانی پونتی، زبان لادینو |
| مهاجران | زبان آدیغی، زبان آلبانیایی، زبان عربی، زبان بوسنیایی، زبان تاتاری کریمه،[a] زبان گرجی، زبان کاباردی[۱] |
| خارجی | زبان انگلیسی (۱۷٪) زبان آلمانی (۴٪) زبان فرانسوی (۳٪)[۲] |
| اشاره | زبان اشاره ترکی زبان اشاره ماردین |
| جانمایی صفحه‌کلید | Turkish (F-keyboard)   |
| a^ may be subsumed under the Turkish language. | |
بر اساس معاهده لوزان، زبانهای اقلیت رسمی، ارمنی، یونانی و عبری هستند.[۴]
پانترکیسم و زبان‌ها در ترکیه
ویرایشبه دلیل سیاست پانترکیسم و ترک سازی برخی از زبانهای مادری اقلیت‌های قومی در ترکیه در خطر نابودی قرار گرفته است.[۵][۶]
در بخش آسیایی ترکیه
ویرایش| Language | Status | Comments | ISO 639-3 |
|---|---|---|---|
| Abaza language | Definitely endangered[۷] | Also spoken in: Russia | abq |
| Abkhaz language | Vulnerable[۷] | Also spoken in: Georgia, Russia | abk |
| Adyghe language | Definitely endangered[۷] | Also spoken in: Iraq, Israel, Jordan, Macedonia, Russia, Syria | ady |
| Chaldean Neo-Aramaic language | Definitely endangered[۷] | Also spoken in: Armenia, Iran, Iraq, Syria | aii, cld |
| Gagauz language | Severely endangered[۷] | Also spoken in: Greece, Macedonia | bgx, gag |
| Hértevin language | Critically endangered[۷] | hrt | |
| Homshetsma language | Definitely endangered[۷] | hye | |
| Judezmo language | Severely endangered[۷] | Also spoken in: Albania, Algeria, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Greece, Macedonia, Morocco, Romania, Serbia | lad |
| Kabard-Cherkes language | Vulnerable[۷] | Also spoken in: Russia | kbd |
| Laz language | Definitely endangered[۷] | Also spoken in: Georgia | lzz |
| Pontic Greek language | Definitely endangered[۷] | Also spoken in: Armenia, Georgia, Greece, Russia, Ukraine | pnt |
| Romani language | Definitely endangered[۷] | همچنین در: آلبانی، آلمان، اتریش، بلاروس، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، کرواسی، استونی، فنلاند، فرانسه، یونان، مجارستان، ایتالیا، لتونی، لیتوانی، مقدونیه، هلند، لهستان، رومانی، بریتانیا، روسیه، اسلواکی ، اسلوونی، سوئیس، جمهوری چک، اوکراین، صربستان، مونته نگرو | rmc, rmf, rml, rmn, rmo, rmw, rmy |
| Turoyo language | Severely endangered[۷] | Also spoken in: Syria | tru |
| Western Armenian language | Definitely endangered[۷] | hye | |
| Zazaki language | Vulnerable[۷] | zza |
در بخش اروپایی ترکیه
ویرایش| Language | Status | Speakers | Notes | ISO 639-3 |
|---|---|---|---|---|
| Turkey | ||||
| Abaza | Definitely endangered[۷] | 49,800[۸] | Also spoken in: Russia | abq |
| Abkhaz | Vulnerable[۷] | 190,000[۹] | Also spoken in: Georgia, Russia | abk |
| Adyghe | Definitely endangered[۷] | 610,000[۱۰] | Also spoken in: Iraq, Israel, Jordan, North Macedonia, Russia, Syria | ady |
| Gagauz (South Balkans) | Severely endangered[۷] | 460,000[۱۱] | (South Balkans) Also spoken in: Greece, North Macedonia | bgx |
| Homshetsma | Definitely endangered[۷] | Unknown | hye | |
| Judezmo | Severely endangered[۷] | 60,000[۱۲] | Also spoken in: Albania, Algeria, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Greece, North Macedonia, Morocco, Romania, Serbia | lad |
| Kabard-Cherkes | Vulnerable[۷] | 590,000[۱۳] | Also spoken in: Russia | kbd |
| Laz | Definitely endangered[۷] | 22,000[۱۴] | Also spoken in: Georgia | lzz |
| Pontic Greek | Definitely endangered[۷] | 778,000[۱۵] | Also spoken in: Armenia, Georgia, Greece, Russia, Ukraine | pnt |
| Romani | Definitely endangered[۷] | 3,500,000[۱۶] | Also spoken in: Albania, Austria, Belarus, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Czech Republic, Estonia, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Italy, Latvia, Lithuania, North Macedonia, Montenegro, Netherlands, Poland, Romania, Russia, Serbia, Slovakia, Slovenia, Switzerland, Ukraine, United Kingdom | rmc, rmf, rml, rmn, rmo, rmw, rmy |
| Suret | Definitely endangered[۷] | 650,000–1,000,000[۱۷] | Also spoken in: Armenia, Iran, Iraq, Syria | aii, cld |
| Western Armenian | Definitely endangered[۷] | 1,600,000[۱۸] | hye | |
| Zazaki | Vulnerable[۷] | 3,000,000–4,000,000[۱۹] | zza | |
آمار
ویرایش
| زبان | تعداد سخن‌گویان | دسته‌بندی | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ترکی استانبولی | ۶۶٬۵۰۰٬۰۰۰ (۲۰۰۶) | (زبان اوغوز) | امروزه شمار آن افزایش یافته است |
| کردی کرمانجی | ۸٬۱۳۰٬۰۰۰ (۲۰۱۴) | زبانهای ایرانی | ,ویکی‌پدیای انگیلیسی |
| دیملی | ۱٬۶۴۰٬۰۰۰ (۱۹۹۸/۱۹۹۹) | زبانهای ایرانی | از زبانهای زازایی |
| زبان کاباردی | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ (۲۰۰۵) | زبان قفقازی | |
| ترکی آذربایجانی | ۵۳۰٬۰۰۰ | ترکی اوغوزی | |
| زبان عربی | ۴۰۰٬۰۰۰ (۱۹۹۲) | زبان سامی | |
| زبان گاگاووز | ۳۲۷٬۰۰۰ (۱۹۹۳) | اوغوز | |
| زبان بلغاری | ۳۰۰٬۰۰۰ (۲۰۰۱) | زبان اسلاوی | |
| زبان آدیغی | ۲۷۸٬۰۰۰ (۲۰۰۰) | زبان قفقازی | |
| کرمانجکی زازا | ۱۴۰٬۰۰۰ | زبان ایرانی | از زبانهای زازا |
| زبان ارمنی | ۴۰٬۰۰۰ (۱۹۸۰) | زبانهای هندو اروپایی | |
| زبان گرجی | ۴۰٬۰۰۰ (۱۹۸۰) | زبانهای قفقازی | |
| زبان لازی | ۳۰٬۰۰۰ (۱۹۸۰) | زبان قفقازی | |
| زبان دوماری | ۲۸٬۵۰۰ (۲۰۰۰) | زبانهای هندو آریایی | |
| زبان رومانی | ۲۵٬۰۰۰ | زبان هندو آریایی | |
| زبان صربی | ۲۰٬۰۰۰ (۱۹۸۰) | زبان اسلاوی | |
| زبان آلبانیایی | ۱۵٬۰۰۰ (۱۹۸۰) | زبان هندو اروپایی | |
| زبان ابخازی | ۱۰٬۰۰۰ (۱۹۹۵) | زبان قفقازی | |
| زبان لادینو | ۸٬۰۰۰ (۱۹۷۶) | زبان رومی | توسط یهودیان اسپانیایی‌تبار صحبت می‌شود |
| زبان یونانی | ۴٬۵۴۰ (۱۹۶۵) | زبان هندو اروپایی | بیشتر متکلمین آن در سال ۱۹۲۰ و تأسیس جمهوری ترکیه به یونان مستقل رفتند |
| زبان آرامی | ۳٬۰۰۰ (۱۹۹۴) | زبان سامی | |
| زبان تاتاری کریمه | ۲٬۰۰۰ | اوغوزی | شمار واقهی نامشخص است |
| زبان ازبکی | ۱٬۹۸۰ (۱۹۸۲) | زبان اویغوری | |
| زبان قرقیزی | ۱٬۱۴۰ (۱۹۸۲) | ترکی غربی | |
| زبان هرتوین | کمتر از۱٬۰۰۰ (۱۹۹۹) | شاخه سامی(زبان آرامی) | |
| زبان ترکمنی | ۹۲۰ (۱۹۸۲) | (اوغوز) | |
| زبان قزاقی | ۶۰۰ (۱۹۸۲) | ترکی غربی) | |
| زبان اویغوری | ۵۰۰ (۱۹۸۱) | (ترکی شرقی) | |
| زبان کومیک | در چند روستا | ترکی غربی | |
| زبان اوستی | نامشخص | زبانهای ایرانی شرقی) | |
| زبان اوبیخی | زبان مرده | زبان قفقازی | در سال ۱۹۹۰ از میان رفت |
نقشهٔ زبان‌ها در ترکیه
ویرایشاین نقشه‌ها بر اساس سرشماری سال ۱۹۶۵ ترکیه (1965 Turkish census) است و از آن پس به دلایل سیاسی و امنیتی، در سرشماری‌های ترکیه قومیت پرسیده نشده است.[۲۲]
-
مناطق ترکی‌زبان (سرخ) و کردی‌زبان (سبز) در ترکیه -
مناطق ترکی‌زبان در ترکیه -
مناطق کردی‌زبان در ترکیه -
مناطق عربی‌زبان در ترکیه -
مناطق زازا-زبان ترکیه -
مناطق چرکسی‌زبان در ترکیه -
مناطق یونانی‌زبان ترکیه -
مناطق ارمنی‌زبان ترکیه -
مناطق گرجی‌زبان ترکیه -
مناطق لازی‌زبان ترکیه -
مناطق پوماکی‌زبان ترکیه -
مناطق بوسنیایی‌زبان ترکیه -
مناطق آلبانیایی‌زبان ترکیه -
مناطق عبری‌زبان ترکیه
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld - World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Turkey".
- ↑ Europeans and Their Languages
- ↑ http://en.wiki.x.io/wiki/Languages_of_Turkey
- ↑ Bayır, Derya (2016). Minorities and nationalism in Turkish law. Cultural diversity and law. London: Routledge. ISBN 978-1-315-59551-1.
Oran farther points out that the rights set out for the four categories are stated to be the ‘fundamental law’ of the land, so that no legislation or official action shall conflict or interfere with these stipulations or prevail over them (article 37). [...] According to the Turkish state, only Greek, Armenian and Jewish non-Muslims were granted minority protection by the Lausanne Treaty. [...] Except for non-Muslim populations - that is, Greeks, Jews and Armenians - none of the other minority groups’ language rights have been de jure protected by the legal system in Turkey.
- ↑ https://en.wiki.x.io/wiki/List_of_endangered_languages_in_Asia#Turkey
- ↑ https://en.wiki.x.io/wiki/List_of_endangered_languages_in_Europe#Turkey
- ↑ ۷٫۰۰ ۷٫۰۱ ۷٫۰۲ ۷٫۰۳ ۷٫۰۴ ۷٫۰۵ ۷٫۰۶ ۷٫۰۷ ۷٫۰۸ ۷٫۰۹ ۷٫۱۰ ۷٫۱۱ ۷٫۱۲ ۷٫۱۳ ۷٫۱۴ ۷٫۱۵ ۷٫۱۶ ۷٫۱۷ ۷٫۱۸ ۷٫۱۹ ۷٫۲۰ ۷٫۲۱ ۷٫۲۲ ۷٫۲۳ ۷٫۲۴ ۷٫۲۵ ۷٫۲۶ ۷٫۲۷ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامUNESCOوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ زبانهای ترکیه at اتنولوگ (19th ed., 2016)
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامabkوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ زبانهای ترکیه در اتنولوگ (25th ed., 2022)
- ↑ زبانهای ترکیه at Ethnologue (24th ed., 2021)
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامPeimوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ الگو:Ethnologue23
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامlzzوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامPonticوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامromaniوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامaiiوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ زبانهای ترکیه در اتنولوگ (25th ed., 2022)
- ↑ زبانهای ترکیه در اتنولوگ (25th ed., 2022)
- ↑ Lewis, M. Paul (ed.) (۲۰۰۹). "Ethnologue report for Turkey (Europe)". Ethnologue: Languages of the World. SIL International. Archived from the original on 7 July 2010. Retrieved 2009-09-08.
{{cite web}}:|first=has generic name (help); Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(help) - ↑ Lewis, M. Paul (ed.) (2009). "Ethnologue report for Turkey (Asia)". Ethnologue: Languages of the World. SIL International. Archived from the original on 7 July 2010. Retrieved 2009-09-08.
{{cite web}}:|first=has generic name (help); Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(help) - ↑ https://en.wiki.x.io/wiki/1965_Turkish_census
آمارهای قومی از سایت (http://www.ethnologue.com)گرفته[پیوند مرده] شده‌اند.