رشید عالی گیلانی

رشید عالی گیلانی (عربی: رشید عالی الکَیلانی؛ زاده ۱۸۹۲ درگذشته ۲۸ اوت ۱۹۶۵) سیاست‌مدار عراقی بود که چند بار نخست وزیر پادشاهی عراق شد که واپسین دوره در کودتای ۱۹۴۱ بود. در این نخست‌وزیر پایانی، درگیری‌های مسلحانه میان نیروهای عراق و بریتانیا در خلال جنگ جهانی دوم روی داد که گیلانی در مه ۱۹۴۱ سرنگون شد و حکومتی دیگر بر عراق سر کار آمد.

رشید عالی گیلانی
۱۳ام، ۲۱ام، ۲۳ام نخست وزیر عراق
دوره مسئولیت ۲۰ مارس ۱۹۳۳ – ۹ نوامبر ۱۹۳۳ ۳۱ مارس ۱۹۴۰–۳۱ ژانویه ۱۹۴۱ ۳ آوریل ۱۹۴۱–۲۹ مه ۱۹۴۱
پادشاه	فیصل یکم غازی اول فیصل دوم
پس از	ناجی شوکت نوری سعید طه الهاشمی
پیش از	جمیل مدفعی طه الهاشمی جمیل مدفعی
اطلاعات شخصی
زاده	۱۷ آوریل ۱۸۹۲ بغداد، عراق
درگذشته	۲۸ اوت ۱۹۶۵ (۷۲−۷۳ سال)
حزب سیاسی	حزب برادری ملی

زندگی

رشید عالی گیلانی در ۱۸۹۲ یا ۱۸۹۳ در خانواده‌ای سرشناس در بغداد به دنیا آمد. نسب او به عارف و صوفی قرن یازدهم عبدالقادر گیلانی، بنیانگذار سلسله تصوف قادریه برمی‌گردد.

او تحصیلات خود را در بغداد انجام داد. از ۱۹۲۵ تا ۱۹۲۷ وزیر دادگستری بود و سپس رئیس دفتر و مشاور ملک فیصل اول پادشاه عراق شد. از ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۱ سه بار نخست‌وزیر عراق شد. در جنگ دوم جهانی کوشش کرد تا برای قطع نفوذ بریتانیا در عراق به کشورهای محور به ویژه آلمان نازی نزدیک شود. در آوریل ۱۹۴۱ کودتایی ضد بریتانیایی را سازمان داد اما بعد از دو ماه حکومتش برافتاد. پس از شکست کوشش‌هایش در عراق به ایران رفت. پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم به آلمان گریخت و در برلین زندگی می‌کرد. در آنجا با هیتلر دیدار کرد و دولت آلمان او را به عنوان رئیس دولت عراق در تبعید به رسمیت شناخت. پس از شکست آلمان به عربستان سعودی رفت. در ۱۹۵۸ پس از کودتای عبدالکریم قاسم به عراق بازگشت. پس از آن که در دسامبر ۱۹۵۸ به همراه عبدالسلام عارف در کوششی برای برکنار کردن قاسم ناکام شد دستگیر شد و به مرگ محکوم شد. در ۱۹۶۱ دولت عراق او را عفو کرد و به لبنان رفت و تا سال ۱۹۶۵ که درگذشت در بیروت زندگی می‌کرد.

منابع

• نشاشیبی، ناصرالدین، در خاورمیانه چه گذشت، ترجمه محمد حسین روحانی٬انتشارات توس، تهران ۱۳۵۷
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Rashid Ali al-Gaylani». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۱۴.
• «Rashid Ali al-Gaylani». دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۱۴.