دولومیت (کانی)

ماده‌ای معدنی با فرمول شیمیایی CaMg(CO۳)۲

دولومیت یک مادهٔ معدنی با فرمول شیمیایی CaMg(CO۳)۲ است که در سه جهت، رخ کامل غیر قائمه دارد. بیشتر دولومیت‌ها به رنگ‌های خاکستری مایل به کرم و سفید مایل به خاکستری یافت می‌شوند ولی برخی با رنگ‌های دیگری مانند سفید، زرد، سبز و سیاه هم دیده شده‌اند. این کانی دارای وزن مخصوص ۲٫۶ گرم بر سانتی‌متر مکعب، سختی آن ۴–۳٫۵ و دارای جلای شیشه‌ای یا مرواریدی است.

دولومیت
دولومیت (سفید) بر روی طلق
اطلاعات کلی
رده‌بندیکانی‌های کربنات
فرمول شیمیایی
(بخش تکراری)
CaMg(CO3)2
دسته‌بندی شرونتس-نیکل5.AB.۱۰
دستگاه بلوریدستگاه بلوری شش‌گوشه (تری‌گونال)
رده بلوریتری‌گونال (۳)
H-M symbol: (۳)
گروه فضاییR۳
ساختار بلوریa = 4.8012(1), c = ۱۶٫۰۰۲ [Å]; Z = ۳
ویژگی‌ها
رنگسفید، خاکستری تا صورتی
رَخPerfect on {10۱1}، رخ تری‌گونال
Tenacityشکننده
سختی موس۳٫۵ تا ۴
رنگ خاکهسفید
وزن مخصوص۲٫۸۴–۲٫۸۶
ویژگی‌های ظاهریتک‌محوری (-)
ضریب شکستnω = ۱٫۶۷۹–۱٫۶۸۱ nε = ۱٫۵۰۰
دوشکستیδ = ۰٫۱۷۹–۰٫۱۸۱
انحلال‌پذیریانحلال‌پذیری ضعیف در محلول رقیق هیدروکلریک اسید
منابع[۱][۲][۳][۴][۵]

اجزاء تشکیل‌دهندهٔ دولومیت عمدتاً اکسید منیزیم (MgO) و آهک (CaO) هستند ولی ممکن است مواد دیگری چون اکسیدهای آهن، سدیم و پتاسیم نیز در ساختمان آن‌ها یافت شود. این کانی حاوی (۳۰٫۴ درصد CaO)، (۲۱٫۹۲ درصد MgO) و (۴۷٫۷ درصد CO۲) است.

دولومیت به صورت لایه‌های عظیم با ضخامت‌های چند ده فوتی یافت می‌شود. آن‌ها حدود ۱۵٪ پوستهٔ زمین را می‌سازند و به مقدار زیاد در تمام نقاط دنیا یافت شده‌اند و به عنوان یکی از اجزای رایج سنگ‌های رسوبی شناخته می‌شوند. سنگ‌های حاوی دولومیت را با همان نام دولومیت یا سنگ آهک دولومیتی می‌شناسند. کانی‌های کربناته شامل کلسیت، آراگونیت و دولومیت هستند. شاید هیچ مادهٔ معدنی دیگری، مصارفی را که سنگ آهک و دولومیت دارند، نداشته باشد. سنگ‌های کربناته به خاطر خواص فیزیکی خود، پایه‌های اساسی صنعت مصالح ساختمانی را تشکیل می‌دهند و از بدو تمدن بشری مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز مصارف این سنگ‌ها رو به افزایش است.

سنگ‌های کربناته ۵۰٪ مخازن نفت و گاز دنیا و ۹۵٪ مخازن نفت و گاز ایران را شامل می‌شوند. رسوبات کربناته از کلسیت (کم یا پُرمنیزیم) یا آراگونیت و مقداری نیز دولومیت، پیریت و کوارتز، تشکیل شده‌اند.

کلسیت

ویرایش

کلسیت کم منیزیم دارای کمتر از ۴٪ مول MgCO۳ و کلسیت پرمنیزیم دارای بیش از ۴٪ مول MgCO۳ ¬(۱۹–۱۱٪ درصد مول) هستند.

آراگونیت

ویرایش

آراگونیت منیزیم کمی دارد و به جای آن استرانسیوم می‌تواند جانشین شود. از لحاظ پایداری، کلسیت کم‌منیزیم پایدارتر از کلسیت پرمنیزیم و کلسیت پرمنیزیم پایدارتر از آراگونیت است.

کاربردها

ویرایش

نوشتارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. Deer, W. A. , R. A. Howie and J. Zussman (1966) An Introduction to the Rock Forming Minerals, Longman, pp. 489–493. شابک ‎۰−۵۸۲−۴۴۲۱۰−۹.
  2. Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۰۸-۰۴-۰۹ توسط Wayback Machine. Handbook of Mineralogy. (PDF). Retrieved on 2011-10-10.
  3. Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۰۵-۰۸-۲۷ توسط Wayback Machine. Webmineral. Retrieved on 2011-10-10.
  4. Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۱۵-۱۱-۱۸ توسط Wayback Machine. Mindat.org. Retrieved on 2011-10-10.
  5. Krauskopf, Konrad Bates; Bird, Dennis K. (1995). Introduction to geochemistry (3rd ed.). Newyork: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-035820-1. Archived from the original on 2017-02-26.