پتروسور

خزنده‌بال‌سانان یا خزندگان بالدار یا پتروسورها (به انگلیسی: Pterosaurs) راسته‌ای از خزندگان هستند که دوران میانه‌زیستی و از دوره تریاس پسین تا آخر کرتاسه پسین در سرتاسر جهان می‌زیستند. پتروسورهای بال چرمی در حدود ۲۲۸ میلیون سال پیش از خانواده‌ای از شاه‌خزندگان به وجود آمده‌اند و نزدیک‌ترین خویشاوندان زنده‌شان تمساح‌سانان و پرندگان امروزی هستند. این جانوران در پایان دوره کرتاسه در جریان رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن به طور کامل منقرض شدند. نخستین سنگواره پتروسور توسط زیست‌شناس ایتالیایی کوسیمو کولینی در سال ۱۷۸۴ کشف شد.

خزنده‌بال‌سانان محدودهٔ زمانی: تریاس پسین تا کرتاسه پسین، ۲۲۸ تا ۶۶ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
دیو باستان.، یکی از بال‌انگشتی‌سانان
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	خزندگان
(طبقه‌بندی‌نشده):	شاه‌خزندگان
راسته:	خزنده‌بال‌سانان

واژه‌شناسی

واژهٔ پتروسور از کلمهٔ یونانی πτερόσαυρος به معنی مارمولک بال‌دار گرفته شده‌است. این جانوران به بال‌انگشتی‌ها (پتروداکتیل‌ها)) نیز معروفند این واژه برگرفته از واژهٔ یونانی πτεροδάκτυλος به معنی بال‌انگشتی است‌.

ویژگی‌ها

کتزلکوآتلوس بزرگ‌ترین پتروسور شناخته‌شده

پتروسور نخستین مهره‌دارانی محسوب می‌شوند که قدرت پرواز کردن درشان تکامل پیدا کرد. ظهور بال، استخوان‌های سبک و ماهیچه‌های قوی تغییراتی بود که پتروسورها آن‌ها را به جهت پرواز به دست آوردند. بال‌های این خزندگان از غشایی از پوست، ماهیچه، و دیگر رشته‌های انبساطی از قفسه سینه تا چهار انگشت دراز برجسته تشکیل شده‌است. دامنه اندازه در پتروسورها بسیار زیاد بود و از گونه‌هایی به کوچکی گنجشک تا گونه‌هایی به بزرگی زرافه در میان آن‌ها وجود داشتند. این جانوران به‌طور عمده گوشت‌خوار بودند و بیشتر از حشرات، ماهیان، نرم‌تنان، سخت‌پوستان و مردار تغذیه می‌کرده‌اند.

در فرهنگ عامه

در رسانه‌ها از پتروسورها به عنوان دایناسور نام برده می‌شود ولی این موضوع نادرست است، واژه دایناسور به‌طور صحیح و خاص به گروه مشخصی از خزندگان زمینی با یک حالت ایستاده محدود می‌شود؛ بنابراین پتروسورها بعلاوه گروه‌های گوناگونی از خزندگان آبزی همچون (ایکتیوسور)، پلسیوسور، موساسور دایناسور نیستند.

درخت تبارزایی

Pterosauria

Preondactylus     بال‌انگشتی اتریش         پتئینوسور     هودوریخت‌دندانان       پتروسور     دیمورفودون     Parapsicephalus     Novialoidea   کامپیلوگناتوئیدس   Breviquartossa   پوزه‌منقاران       سوردس   Monofenestrata   بالدار ووکونگ       بالدار چانگچنگ   Caelidracones   بی‌دم‌آروارگان   بال‌انگشتی‌سانان دیرین‌بال‌انگشتی‌سانان   آلمانی‌انگشتان   شانه‌آرواره‌واران   بال‌انگشتی‌ها       Ardeadactylus     شانه‌آرواره‌واران             Haopterus   Ornithocheiroidea Pteranodontia   شب‌خزندگان       Alamodactylus     بالداربی‌دندان‌واران         اژدرهاواران