خارشتر
خارشُتُر یا آدور (نام علمی: Alhagi) گیاهی است پایا از خانواده باقلاییان (Papilionaceae یا Fabaceae) از زیرخانواده باقالی‌ها (Faboideae) و یکی از بنشن‌ها به‌شمار می‌رود. نام دیگر آن علف ترنجبین است.
| خارشتر | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آوندداران |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | باقلاسانان |
| تیره: | باقلاییان |
| زیرخانواده: | باقالی‌ها |
| سرده: | خارشترها |
| گونه‌ها | |
|
خارشتر ایرانی | |
میوه این خانواده ناشکوفا است. بوته‌های آن نیمه درختچه‌ای و نیمه‌چوبی است که تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسد. ساقه‌های آن سبز رنگ با خارهای تیزِ نوک‌زرد است. ادرارآور و ضد سیاه‌سرفه و تب و لرز است. کاسبرگ آن بدون کرک، زنگ‌مانند و با پنج دندانه مثلثی کوتاه نوک تیز است. دانه‌های آن در درون نیامک پهلوی هم قرار دارند.
خارشتر از نظر پزشکی سنتی دارای طبع گرم و خشک بوده و برای رفع صفرا و سنگ کلیه و مثانه مؤثر است. [۱]. خارشتر یکی از علوفه‌های خوراکی برای دام به ویژه بز است. این گیاه مقاوم به سرما و کم آبی، دارای ریشه عمیق حتی تا ژرفای ۵ تا ۷ متر، و علف هرز مزارع غلات و چغندر است. میوه آن را ترنجبین (تَراَنگَبین)، یعنی عسل تر، می‌نامند. خارشتر در شوره‌زارهای ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه، هند و پاکستان تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا می‌روید.[۲]
خارشتر ایرانی
ویرایشخارشتر ایرانی با نام علمی Alhagi maurorum یا Alhagi persarum نمونه خارشتر غالب در ایران است. در متون کهن کشاورزی ایران آن را حاج خوانده‌اند.
گیاه خارشتر دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده و اثبات شده است که استفاده خوراکی از آن در جیره غذایی ماکیان می تواند بر کاهش فساد گوشت اثر داشته باشد[۱]
نام‌های علمی و انگلیسی
ویرایشواژه Alhagi در زبان‌های اروپایی از عربی الحاجی گرفته شده‌است. برای گونه اصلی خارشتر یعنی Alhagi maurorum سه نام علمی دیگر بکار می‌رود یعنی:∗
- Alhagi mannifera Jaub. & Spach
- Alhagi graecorum Boiss
- Alhagi tournefortii Heldr
نام‌های گوناگون خارشتر در زبان انگلیسی عبارت‌اند از: (معنای واژگانی آن‌ها درون دوکمان آمده‌است)
- Camelthorn (خار شتر)
- Manna Tree (درخت انگبین)
- Persian Manna Plant (گیاه انگبین ایرانی)
پانویس
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ Asghari Baghkheirati, Amir; Jebelli Javan, Ashkan; Naeimi, Saeide; Ghazvinian, Khosro (2021-08-01). "Usability Evaluation of Camel Thorn (Alhagi maurorum) in Broiler Diet and Its Effects on Lipid and Protein Oxidation of Broiler Breast Fillets During Frozen Storage". Iranian Journal of Veterinary Medicine (به انگلیسی). 15 (3): 335–345. doi:10.22059/ijvm.2020.308504.1005122. ISSN 2251-8894.
- برخی داده‌ها برپایه مقدس، احسان، گیاهان مرتعی مورد استفاده شتر، از انتشارات معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سال ۱۳۷۴ تهران
- گل‌ها و گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک و کویری ایران. جلد یکم ص ۶۲.