حسینعلی نیری
حسینعلی نیّری (زادهٔ ۱۳۳۵) مشاور عالی رئیس قوه قضائیه ایران[۱] و رئیس دادگاه عالی انتظامی قضات از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ بوده‌است. او از عوامل اصلی «هیئت مرگ» در رویداد اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷ است.
حسینعلی نیّری | |
|---|---|
 | |
| رئیس دادگاه عالی انتظامی قضات | |
| دوره مسئولیت ۱۵ شهریور ۱۳۹۲ – ۸ آذر ۱۴۰۱ | |
| پس از | کاظم صدیقی |
| پیش از | محمد موحدی آزاد |
| قائم مقام دیوان عالی کشور | |
| دوره مسئولیت ۱۳۶۸ – ۱۸ شهریور ۱۳۹۲ | |
| رئیس | مرتضی مقتداییمحمد محمدی گیلانیحسین مفید |
| عضو هیئت امنای ستاد اجرایی فرمان امام | |
| دوره مسئولیت اردیبهشت ۱۳۶۸ – آذر ۱۳۷۹ | |
| گمارنده | سید روح‌الله خمینی |
| رئیس | محمدجواد ایروانی |
| حاکم شرع زندان اوین | |
| دوره مسئولیت ۱۳۶۲ – ۱۳۶۸ | |
| گمارنده | سید روح‌الله خمینی |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۳۳۵ (۶۸ ساله) |
| ملیت | ایرانی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| پیشه | حاکم شرع، قاضی |
زندگی
ویرایشاو متولّدِ سالِ ۱۳۳۵ است. در نوجوانی به حوزه علمیه قم رفته و از شاگردان نزدیک محمدی گیلانی شد. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و نقش یافتن گیلانی در عرصه سیاست به عنوان یکی از نزدیکان روح‌الله خمینی، نیری نیز وارد جریان‌های سیاسی وقت گردید. در سال ۱۳۶۲ و سن ۲۶ سالگی به عنوان حاکم شرع در زندان اوین که مخصوص زندانیان سیاسی بود منصوب شد.[۲] وی در سال ۱۳۶۷ احکام ویژه و مستقیمی برای رسیدگی به مشکلات قضایی در برخی استان‌ها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان را مستقل از ساختار قوه قضائیه، از سید روح‌الله خمینی دریافت نمود.[۳][۴][۵][۶]
ریاست دیوان عالی
ویرایشنیری، سال‌ها در این سمت باقی ماند، تا در جریان اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، از طرف روح‌الله خمینی رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران به عنوان حاکم شرع برای محاکمه زندانیان سیاسی در تهران گمارده شد.
حسینعلی منتظری در کتاب خاطرات خود تصویر حکم صادره روح‌الله خمینی برای وی را آورده‌است:
«از آنجا که منافقین خائن به هیچ وجه به اسلام معتقد نبوده و هر چه می‌گویند از روی حیله و نفاق آنهاست و به اقرار سران آنها از اسلام ارتداد پیدا کرده‌اند، با توجه به محارب بودن آنها و جنگ کلاسیک آنها در شمال و غرب و جنوب کشور با همکاری‌های حزب بعث عراق و نیز جاسوسی آنها برای صدام علیه ملت مسلمان ما و با توجه به ارتباط آنان با استکبار جهانی و ضربات ناجوانمردانهٔ آنان از ابتدای تشکیل نظام جمهوری اسلامی تا کنون، کسانی که در زندانهای سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، محارب و محکوم به اعدام می‌باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجت‌الاسلام نیری دامت افاضاته (قاضی شرع) و جناب آقای اشراقی (دادستان تهران) و نماینده‌ای از وزارت اطلاعات می‌باشد، اگر چه احتیاط در اجماع است، و همین‌طور در زندانهای مراکز استان کشور رای اکثریت آقایان قاضی شرع، دادستان انقلاب یا دادیار و نماینده وزارت اطلاعات لازم الاتباع می‌باشد، رحم بر محاربین ساده‌اندیشی است، قاطعیت اسلام در برابر دشمنان خدا از اصول تردیدناپذیر نظام اسلامی است، امیدوارم با خشم و کینه انقلابی خود نسبت به دشمنان اسلام رضایت خداوند متعال را جلب نمایید، آقایانی که تشخیص موضوع به عهده آنان است وسوسه و شک و تردید نکنند و سعی کنند اشداء علی الکفار باشند. تردید در مسائل قضایی اسلام انقلابی نادیده گرفتن خون پاک و مطهر شهدا می‌باشد. والسلام»[۷][۸][۹]
حاکم شرع در اموال باقیمانده حکومت پهلوی
ویرایشدر نیمه دوم اردیبهشت ۱۳۶۸ مهدی کروبی و حسن صانعی گردانندگان مجمع روحانیون مبارز که از نقش بدون گفتگوی حسینعلی نیری در اعدام زندانیان سیاسی آگاه بودند ضمن تأکید بر «وارستگی» و «قاطعیت» نیری از خمینی می‌خواهند که وی را این بار مأمور صدور احکام علیه غارتگران بیت‌المال کند:
«.. . با سلام و تحیات خالصانه و اظهار تشکر از اعتمادی که نسبت به اینجانبان ابراز فرموده‌اید معروض می‌دارد، در اجرای فرمان مبارک مورخ ۶۸/۲/۶ آن حضرت نسبت به اموالی که در اختیار ولی فقیه است حسب اظهار نظر مطلعین، پرونده‌های زیادی در رابطه با موضوع حکم حضرتعالی مربوط به غارتگران بیت المال و وابستگان به رژیم طاغوت در محاکم وجود دارد که صرف نظر از مشکلات دست و پاگیر رسیدگی عادی به آنها چندین سال به طول می‌انجامد و این امر موجب اضرار بیت المال وحقوق محرومین و مستضعفین جامعه می‌شود. علیهذا از محضرتان استدعا می‌شود در صورت صوابدید جهت پیشرفت امور و ضایع نشدن حق فقرا و مستمندان به مسئولین قضایی مربوطه دستور فرمایید تا بدین پرونده‌ها خارج از ضوابط دست و پاگیر حاکم بر دادگاه‌ها طبق موازین شرع انور رسیدگی شود و فردی را برای این کار انتخاب نمایند؛ و از آنجا که جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای نیری فردی وارسته، قاطع و مورد توجه حضرتعالی است و نیز مورد توجه قضای کشور است برای مسئولیت این امر پیشنهاد می‌شود. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته. مهدی کروبی - حسن صانعی»[۱۰]
اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷
ویرایشحسینعلی نیری در سال ۱۳۶۷ از سوی سید روح‌الله خمینی مأمور شد تا در مورد زندانیانی که «بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند»، تصمیم بگیرد.[۱۱] او به عنوان حاکم شرع تهران، عضو کمیته‌ای موسوم به «هیئت مرگ» بود که پس از طرح چند سؤال در مورد عقاید سیاسی و مذهبی زندانیان، برای اعدام یا زنده ماندن آنها تصمیم می‌گرفت.[۱۲] حسینعلی منتظری از حسینعلی نیری، حاکم شرع، مرتضی اشراقی، دادستان وقت تهران همراه با سید ابراهیم رئیسی، معاون وقت دادستان تهران، و مصطفی پورمحمدی، نماینده وقت وزارت اطلاعات به عنوان دست‌اندرکاران اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ نام می‌برد که طی آن چند هزار تن زندانی که مشغول گذراندن احکام زندان خود بودند به اتهام باقی بودن بر سر مواضع خود بعد از عملیات مرصاد، اعدام شدند.[۱۳]
سازمان عفو بین‌الملل با انتشار گزارشی در سال ۲۰۱۹، حسینعلی نیری را به دلیل عضویت در هیئت چهار نفره مسئول در کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ موسوم به «هیئت مرگ»، به ارتکاب جنایت علیه بشریت متهم کرده‌است.[۱۴]
عضو هیئت مرگ
ویرایش«ناصریان (محمد مقیسه) من را برد روی یک صندلی چوبی نشاند و گفت چشم‌بندت را بردار! چشم‌بند را که برداشتم هیئت را در مقابلم دیدم و نیری، اشراقی و پورمحمدی را شناختم. نیری را آن زمان شاید همه مردم ایران می‌شناختند که کمتر از مرگ حکم نمی‌داد». (گفتار یکی از بازماندگان قتل‌عام ۱۳۶۷ در هنگام محاکمه شدن یکی از عاملان قتل‌عام)[۱۵]
در منابع گوناگونی، از حسینعلی نیری (حاکم پیشین شرع)، مرتضی اشراقی (دادستان پیشین تهران) به همراه سید ابراهیم رئیسی (معاون پیشین دادستان تهران) و مصطفی پورمحمدی (نمایندهٔ وقت وزارت اطلاعات) به عنوان مسئولان هیئت مرگ یاد شده‌است.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹]
دیوان عالی کشور
ویرایشپس از درگذشت روح‌الله خمینی و آغاز رهبری سید علی خامنه‌ای، نیری از سوی محمد یزدی به سمت معاون دیوان عالی کشور منصوب شد و بیش از دو دهه در این منصب حضور داشت.
انکار صدور حکم اعدام محمدی گیلانی برای پسرش
ویرایشوی در مهرماه ۱۳۹۱، با ارسال نامه‌ای به روزنامه جمهوری اسلامی، صدور حکم اعدام به‌وسیله محمدی گیلانی برای کاظم محمدی گیلانی (فرزندش که به عضویت سازمان مجاهدین خلق درآمده‌بود) را کذب خواند.[۳۰]
تصاحب خانه حسن شماعی‌زاده
ویرایشدر تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۹۷ حسن شماعی‌زاده، حسینعلی نیری را متهم کرد که خانه‌اش در «خیابان نیاوران. خیابان فیضیه. خیابان جبلی کوچه مریم. نبش بُن‌بست ۲» را به نفع خودش مصادره و آن را تصاحب کرده و حال با «جعل سند» آن را برای فروش در بازار مسکن گذاشته‌است.[۳۱]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ https://www.radiozamaneh.com/743730/
- ↑ ایرج مصداقی؛ نامه سرگشاده به آقای محمد نوری زاد
- ↑ «حکم به آقایان نیّری و رئیسی (رسیدگی به وضعیت قضایی شهرهای سمنان و …)». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ «حکم به آقایان نیّری و رئیسی (رسیدگی به مشکلات قضایی سیرجان و دورود)». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ «حکم به آقایان نیّری و رئیسی (رسیدگی به پرونده‌های راکد در شورای عالی قضایی)». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ «نامه به آقایان نیّری و رئیسی (اجرای حدود و قصاص)». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ (محسن رضایی و عباس سلیمی نمین، پاسداشت حقیقت، صفحه ۱۴۷)
- ↑ .متن نامه خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها (خاطرات آیت‌الله منتظری صفحه ۶۲۴ بایگانی‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine در (سایت آیت الله العظمی منتظری)
- ↑ .متن نامه اسکن شده منسوب به روح‌الله خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها (خاطرات آیت‌الله منتظری صفحه ۶۲۶ بایگانی‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Archive.today در (سایت آیت الله العظمی منتظری)
- ↑ ایرج مصداقی ؛احکام خمینی و خامنه‌ای به حسینعلی نیری رئیس هیئت قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۶۷
- ↑ «سی و دومین سالگرد اعدام‌های ۶۷ در خاوران برگزار شد». ایندیپندنت فارسی. ۸ شهریور ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «کشتار۶۷؛ سی سال بعد». رادیو فردا. ۱۰ شهریور ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «سی و دومین سالگرد قربانیان اعدام‌های ۶۷ در خاوران برگزار شد». رادیو فردا. ۲۹ مهر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «عفو بین‌الملل: جهان، چشم خود را بر روی اعدام‌های ۶۷ بسته‌است». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ شهریور ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «چهاردهمین روز دادگاه حمید نوری: نقش دادیار سابق در سرکوب اعتراضات کوی دانشگاه سال ۷۸». radiozamaneh.
- ↑ «اعضای هیئت مرگ در سال ۶٠و۶٧ چه کسانی بودند؟». tribunezamaneh.
- ↑ «انتخابات ۱۴۰۰؛ برخی نهادهای زیرنظر قوه قضائیه، خبرنگاران را برای انتقاد احتمالی از ابراهیم رئیسی، تهدید کرده‌اند». voanews.
- ↑ «رئیسی؛ از هیئت مرگ تا سودای رهبری». radiofarda.
- ↑ «خانواده‌های اعدام‌شدگان سال ۶۷ خواستار روشن‌شدن تمامی حقیقت شدند». independentpersian.
- ↑ «از بایگانی زمانه: دربارهٔ ابراهیم رئیسی، عضو هیئت مرگ، که دوباره می‌کوشد رئیس‌جمهوری شود». radiozamaneh.
- ↑ «ابراهیم رییسی، از اعضای "هیئت مرگ" رئیس قوه قضاییه شد». هرانا.
- ↑ «آینده رهبری ابراهیم رئیسی، عضو کمیته «هیئت مرگ» در جمهوری اسلامی». iranglobal.
- ↑ «جلسه حسینعلی منتظری با هیئت مرگ؛ کسی را که به کمتر از اعدام محکوم کرده‌اید به چه ملاک اعدام می‌کنید؟». negaam.[پیوند مرده]
- ↑ «کشتار ۶۷؛ «هیئت مرگ» چه هیئتی داشت؟». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «اعضای هیئت مرگ در سال ۱۳۶۰ و ۱۳۶۷ چه کسانی بودند؟». zagrospost.
- ↑ «روزی که هیئت مرگ را دیدیم». دویچه وله فارسی آلمان.
- ↑ «کشتار ۶۷ و سایه سی ساله‌اش بر مخالفان حکومت». bbc.
- ↑ «احتمال ریاست عضو «هیئت مرگ» اعدام‌های ۶۷ بر دستگاه قضایی جمهوری اسلامی، قوت گرفت». voanews.
- ↑ «تابستان ۶۷؛ پی‌جویی حقیقت (پرونده ویژه قتل‌عام زندانیان سیاسی در ایران)». radiozamaneh.
- ↑ «نامه معاون دیوانعالی کشور دربارهٔ سرنوشت فرزندان محمدی گیلانی». خبرآنلاین. ۸ مهر ۱۳۹۱.
- ↑ شماعی زاده بار دیگر نسبت به مصادره و فروش خانه‌اش واکنش نشان داد، بی‌بی‌سی فارسی