ویکی‌پدیا

حزب حیات آزاد کردستان

گروه مسلح

حزب حیات آزاد کردستان (۴ آوریل ۲۰۰۴ - به کُردی: Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê: پارتی ژیانی ئازادی کوردستان) که با نام اختصاری پژاک یا PJAK شناخته می‌شود، یک حزب سیاسی چپ‌گرای آپوئیسم که در کردستان ایران فعالیت می‌کند. مرکز این حزب در اقلیم کردستان می‌باشد.[۱][۲]

حزب حیات آزاد کردستان

Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê
پارتی ژیانی ئازادی کوردستان
نام کُردیPartiya Jiyana Azad a Kurdistanê
پارتی ژیانی ئازادی کوردستان
نام انگلیسیKurdistan Free Life Party
کوته‌نوشتپژاک (PJAK)
ریاست مشترکامیر کریمی و پیمان ویان
بنیان‌گذاری۴ آوریل ۲۰۰۴؛ ۲۰ سال پیش (۲۰۰۴-04}})
ستادقندیل
روزنامهآلترناتیو
ولاتی آزاد
اندیشکدهمرکز پژوهش‌های استراتژیک حزب حیات آزاد کردستان
شاخه جوانانجمعیت جوانان شرق کردستان (KCR)
سازمان اجتماعیجامعه دموکراتیک و آزاد شرق کردستان (KODAR)
جامعه زنان آزاد شرق کردستان (KJAR)
نیروی دفاعییگان‌های شرق کردستان (YRK)
نیروهای مدافع زن (HPJ)
مرام سیاسیدموکراسی مستقیم
حق تعیین سرنوشت
کنفدرالیسم دموکراتیک
سوسیالیسم لیبرترین
سوسیالیسم دموکراتیک
ضدسرمایه‌داری
کمونالیسم
ژنولوژی
فمینیسم سوسیالیستی
بوم‌شناسی اجتماعی
طیف سیاسیچپ
رنگ رسمی  سرخ   زرد   سبز
تلویزیونآرین تی‌وی
پایگاه خبریآژانس خبری فرات
وبگاه

ایدئولوژی پژاک و پ‌ک‌ک آپوگرایی (Apoism) است.[۳]

این حزب تحت‌تأثیر حزب کارگران کردستان (پ.ک. ک) در نظر گرفته می‌شود.[۴][۵][۶] در سال ۲۰۰۹، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده پژاک را گروه زیرمجموعه پ.ک. ک در نظر گرفت.[۱][۷] این در حالی‌ست که هر دو حزب زیرمجموعهٔ جوامع کنفدرال کردستان (KCK: کردی: Koma Civakên Kurdistan) هستند.[۸][۹]

شاخهٔ نظامی پژاک با نام یگان‌های شرق کردستان (ی.ر. ک) و شاخهٔ نظامی زنان آن با نام نیروهای مدافع زن (ه.پ. ژ) دارای ۳۰۰۰ عضو از کشورهای ایران، ترکیه، عراق، سوریه است.[۱۰][۱۱] فعالیت مسلحانهٔ این حزب بیشتر در مرز بین ایران، عراق و ترکیه و منطقه قلعه‌رش در شهرستان سردشت، از توابع استان آذربایجان غربی و منطقه اورامانات، کرمانشاه، اسلام آباد غرب و قصرشیرین از توابع استان کرمانشاه و ایوان‌غرب از توابع ایلام و مریوان و منطقه چهل چشمه از توابع استان کردستان و بخش شرقی کوهستان قندیل در کردستان عراق است.[۱۲] تا سال ۲۰۱۴، پژاک اعلام کرده است که ۵۳۹ نیروی نظامی ایرانی را کشته است که برخی از آنان سربازان مرزی ایران بوده اند.[۱۳][۱۴][۱۵]

حکومت جمهوری اسلامی ایران و [۱۶] جمهوری ترکیه، حزب حیات آزاد کردستان را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند.[۱۷] و وزارت خزانەداری ایالات متحده آمریکا، پژاک را در لیست دفتر کنترل دارایی های خارجی و لیست اتباع ویژه و افراد مسدود شده قرار دادە است. [۱۸] [۱۹]

سیاست‌ها

ویرایش

رهبران فعلی پژاک، «امیر کریمی» و «پیمان ویان» هستند. طبق گفته‌های واشینگتن پست، نیمی از اعضای پژاک زن هستند. «گلستان دوگان» به عنوان یک زن از رهبران این گروه است که تحصیلات روان‌شناسی خود را در دانشگاه تهران به پایان برده است.[۲۰] پژاک معتقد است که زنان باید همگام با مردان در تمام عرصه‌ها حضور داشته باشند و زن و مرد برابر باشند. این گروه به‌طور فعال چریک‌های زن را استخدام می‌کند. پژاک از اعضای جوامع کنفدرالسیم کردستان (kck) می‌باشد، تعدادی از گروه و اعضای کردی که زیر سایه (kck) هستند که از طرف کمیته اجرایی انتخاب شده رهبری می‌شود.

پژاک نیز تعدای هسته در داخل خود دارد.[۲][۲۱] یکی از مهم‌ترین شاخه آنها، (HPJ) است، که تلاش می‌کند ارزش زن را درون حزب و در جامعه افزایش دهد.

همانند اهداف پ‌ک‌ک (PKK) در ترکیه، رهبران پژاک می‌گویند که هدف بلند مدت پژاک، تشکیل دادن اقلیم خودمختار کردستان در ایران است. فرق آنها با (PKK) این است که آنها با ترکیه می‌جنگند ولی پژاک با ایران، هر چند ترکیه مواضع پژاک را نیز هدف قرار می‌دهد. پژاک تمرکز زیادی بر روی براندازی نظام دینی در ایران و پی‌ریزی یک حکومت فدرال که در آن هر یک از اقوام ایران، سرزمین خودمختار خود را داشته باشند.[۲][۲۲] حکومت جمهوری اسلامی پژاک را یکی از مهم‌ترین عوامل سد راه جاه طلبی سیاست توسعه خود می‌داند.[۲]

رهبری

ویرایش
حاجی‌احمدی(2004-2014)

پژاک در سال ۲۰۰۴ اولین کنگره خود را برگزار نمود. رئیس این حزب (در سال ۲۰۰۴) عبدالرحمان حاجی‌احمدی نام دارد. منابع شمال عراق گزارش می‌کنند که حاجی‌احمدی، تنها اسماً رئیس پژاک بوده و هیچ کاری بدون اجازهٔ پ‌ک‌ک انجام نمی‌دهد.[۲۳]

حاجی‌احمدی، رهبر پیشین پژاک در اسفند ۱۳۸۸ در منزل خود در آلمان توسط مأموران ضدتروریسم پلیس آلمان و با درخواست دولت بلژیک دستگیر و پس از دو روز آزاد شد.[۲۴]

رهبری مشترک

1- حاجی احمدی و اویندار ریناس(2014-2016) : در کنگرهٔ چهارم حزب حیات آزاد کردستان که در ماه مارس ۲۰۱۴ برگزار شد، سیستم رهبری حزب تغییر کرد و بنا شد که حزب مشترکاً توسط یک رهبر مرد و یک رهبر زن اداره شود. در این کنگره عبدالرحمن حاجی احمدی به همراه اویندار ریناس به عنوان ریاست مشترک حزب انتخاب شدند

2- سیامند معینی و زیلان وژین(2016-2024): در کنگره پنجم رهبری حزب تغییر کرده و سیامند معینی و زیلان وژین جایگزین حاجی احمدی و اویندار ریناس می‌شوند. در دوران ریاست این دو نفر سیاست های حزب حیات آزاد کردستان تا حدودی دچار تغیر می‌شود و همچنین به طور کامل از حزب کارگران کردستان مستقل می‌شود.

3- امیر کریمی و پیمان ویان(2024-اکنون):

کنگره‌ها و کنفرانس‌ها

ویرایش

کنگره‌های حزبی در کردستان

ویرایش

بر اساس اساسنامهٔ حزب حیات آزاد کردستان مصوب کنگرهٔ چهارم، کنگرهٔ حزب می‌بایست هر ۳ سال یک بار برگزار شود، اما در صورت لزوم امکان برگزاری آن ۶ ماه زودتر یا دیرتر از زمان مقرر نیز پیش‌بینی شده‌است. حزب حیات آزاد کردستان تاکنون ۶ کنگره برگزار کرده‌است.[۲۵]

  • کنگرهٔ اول (کنگرهٔ مؤسس)، ۶ تا ۱۴ فروردین ۱۳۸۳
  • کنگرهٔ دوم، ۱۸ تا ۲۸ آبان ۱۳۸۵[۲۶]
  • کنگرهٔ سوم، ۶ تا ۱۳ اسفند ۱۳۸۶
  • کنگرهٔ چهارم، ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۳
  • کنگرهٔ پنجم، ۲۴ مهر ۱۳۹۵، با شعار «با تکوین حزبی و پیشاهنگی خلق به‌سوی انقلاب دمکراتیک شرق کردستان و ایران»
  • کنگرهٔ ششم، ۲۰ و ۲۱ اسفند ۱۳۹۸، با شعار «با تکوین ملت دمکراتیک به سوی اتحاد دمکراتیک خلق‌های ایران»[۲۷]

کنگره‌های حزبی در اروپا

ویرایش
  • اولین کنگرهٔ اروپایی حزب حیات آزاد کردستان، ۱۳ تا ۱۵ خرداد ۱۴۰۱ در سوئد، با شعار «با سازماندهی خود، ملت دمکراتیک را بنیان می‌نهیم، رهبر آپو را آزاد نموده و کردستان را نجات می‌دهیم»[۲۸]
  • دومین کنگرهٔ اروپایی حزب حیات آزاد کردستان، ۳ و ۴ تیر ۱۴۰۲ در سوئد، با شعار «با فلسفهٔ زن، زندگی، آزادی تشکیلات را توسعه می‌دهیم و در کردستان و ایران انقلاب خلق‌ها را به‌پیروزی می‌رسانیم»[۲۹]

کنفرانس‌ها

ویرایش
  • کنفرانس اول، ۲۳ فروردین ۱۳۸۹

شعارها

ویرایش
  • زن، زندگی، آزادی: یکی از شعارهای سیاسی حزب حیات آزاد کردستان زن، زندگی، آزادی است که از اندیشه‌های عبدالله اوجالان نظریه‌پرداز سیاسی و بنیانگذار جنبش آزادیبخش کردستان مایه گرفته‌است.[۳۰] سازمان‌ها و اعضای حزب حیات آزاد کردستان از ابتدای تأسیس این حزب در رسانه‌ها و حتی در نشست‌های رسمی آن را تکرار کرده‌اند.[۳۱] پس از آنکه شعار زن، زندگی، آزادی در خیزش ۱۴۰۱ ایران به دفعات سر داده‌شد و به نمادی برای مبارزات آزادی‌خواهی زنان تبدیل شد،[۳۲] سیامند معینی ریاست مشترک حزب حیات آزاد کردستان در گفتگویی با وبسایت دراو میدیا این شعار را دارای مبنایی پارادایمیک و مبتنی بر تفکری آزادی‌خواهانه دانست که اکنون دیگر مرزهای حزبی را درنوردیده و در راستای پیشرفت جامعه در خدمت آن قرار گرفته‌است و توانسته میان خلق‌ها و تمام جامعه اعم از زنان، جوانان، کارگران، معلمان، مردمان کُرد، آذری، بلوچ، فارس و تمام عناصر و مولفه‌های دیگر آن اتحاد ایجاد کند.[۳۱]

شیوه نبرد و درگیری‌ها

ویرایش
مقالهٔ اصلی: درگیری ایران و حزب حیات آزاد کردستان

پژاک برای جمهوری اسلامی بسیار خطرناک است.جمهوری اسلامی تلاش بسیاری برای خلع سلاح آنها انجام داد که بی‌نتیجه ماند. به واسطه سرکوب و سیاست اقتدارگرانه جمهوری اسلامی، گروه‌های مسلح از جمله پژاک در حال رشداند هر چند که توانایی نظامی آنها، به دلیل همکاری ایران و ترکیه کاهش داشته.[۳۳][۳۴]

خبرنگار واشینگتن تایمز که به بازدید از مقر پژاک رفته بود، در مشاهدات خود می‌نویسد که چریک‌های پژاک لباس کردی خاکی می‌پوشند. حتی غذای فرماندهان آنها نیز وعده غذایی ساده شامل پنیر و ماست، نان و سبزیجات تازه است. سفره‌های آنها در فضای باز کوهستان پهن و گسترده‌است. بودجه آنان به وضوح محدود است، چون از کمک‌های مردمی تأمین می‌شود. خانه شان را روی پشتشان حمل می‌کنند و کمپ‌هایشان برای فرار سریع طراحی شده و کمی بهتر از روی تخته سنگ خوابیدن است به سرعت از سخت‌ترین زمین‌ها و قسمت‌های کوهستان بالا می‌روند معمولاً تیم‌های کوچکی هستند که کمین می‌کنند و مجهز به کلاشینکف(AK-47) و مسلسل‌های روسی (سلاح‌های سبک) هستند. بسیار مراقب هستند که دیده نشوند وگرنه درگیر آتش توپخانه سپاه پاسداران می‌شوند. تعریف می‌شود که چطور در غارها برای مدت زیاد، به خاطر حملات توپخانه پناه گرفته‌اند.[۳۵][۳۶][۳۷]

به گفتهٔ سیامند معینی دبیرکل پژاک در گفتگو با ژیار گل در بی‌بی‌سی فارسی، پایگاه اجتماعی این حزب نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری اعتراضات و اعتصابات در کردستان ایران داشته‌است.[۳۸]

به گفته مقامات، حزب حیات آزاد کردستان در حملات مختلف به نیروهای امنیتی در خاک جمهوری اسلامی ایران دست داشته‌است. یکی از این حملات در شهرستان مریوان صورت گرفته‌است پژاک می‌گوید که بیست نفر پاسدار کشته شده‌است.[۳۹] همچنین (YRK)اعلام کرده‌است که در واکنش به اعدام یکی از اعضایش دوازده نفر را کشته‌است.[۴۰]

پژاک یک بالگرد و پانزده وسیله نقلیه ارتش را نابود کرد.در این درگیری هفت نفر از اعضای پژاک نیز کشته شدند[۴۱]

پژاک در سال ۲۰۰۵، در یک درگیری ۱۲۰ نفر از اعضای سپاه پاسداران را کشت[۴۲]

در سال ۲۰۰۶، پژاک بیست و چهار نفر از اعضای سپاه پاسداران به تلافی کشتن ده کرد در یک اعتراض در ماکو کشت[۴۳]

روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز ۱۲ شهریور ۱۳۹۰ پس از یک ماه آتش‌بس یک طرفه اعلام کرد که به دلیل فعالیت‌های نظامی این حزب که مانع از توسعهٔ شهرهای مرزی ایران است حملات خود را از سر گرفته‌است. یکی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی علت آتش‌بس یکطرفهٔ سپاه علیه مواضع پژاک را درخواست دولت اقلیم کردستان عراق و به خاطر ماه رمضان اعلام کرد.[۱۲] به همین منظور پس از مهلت یک‌ماهه در ماه رمضان به پژاک برای عقب‌نشینی از مناطق مرزی شمال غرب ایران، به دلیل عدم رعایت این مهلت، نیروهای زمینی سپاه عملیات جدیدی را آغاز کردند.

این حملات که تقریباً از ابتدای پاییز سال ۱۳۹۰ شروع شد، حملات توپخانه‌ای قسمت‌های زیادی از مناطق کردنشین مرزی شامل خاک عراق را دربرگرفت. حملاتی که از سوی وزیر خارجه عراق «بی هدف» خوانده شد و در نتیجه آن مرگ چندین نفر از جمله کودکی ۱۲ساله و ویرانی روستاها و آوارگی چندصد نفر را به‌دنبال داشت.[۴۴] صلیب سرخ جهانی از ارسال کمک به آوارگان خبر داد. البته خبرگزاری‌های جمهوری اسلامی ایران با رد حملات توپخانه‌ای ایران به خاک عراق، این اظهارات زیباری را «عجیب» خواندند. دیوید رانس، سخنگوی سفارت آمریکا در بغداد اعلام کرد «ما ناظر این وضعیت هستیم. عراق دارای حاکمیت ارضی است. از همسایگان این کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران می‌خواهیم که به حاکمیت ارضی عراق احترام بگذارند».[۴۵]

همچنین کریس باور، سرکنسول بریتانیا در اربیل کردستان عراق در نشستی خبری ضمن ابراز نگرانی از وضعیت ساکنان مناطق مرزی گفته بود: ما مخالف این هستیم که کشوری، کشور دیگر را گلوله‌باران کند و وضعیت منطقه را به‌هم بریزد.[۴۵]

در واکنش به تداوم این گلوله‌باران منطقه گردهمایی اعتراضی در شهر سلیمانیه علیه حملات توپخانه‌ای ایران با حضور صدها نفر برگزار گردید.[۴۶]

در سال ۲۰۲۳، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو گزارش داد که سپاه پاسداران در حال ارسال اسلحه‌های سنگین و توپخانه به مناط مرزی کردستان ایران می‌باشد[۴۷][۴۸] با توجه با سابقه جمهوری اسلامی پیش‌بینی می‌شد که برای جنگ با احزاب کرد است. کمی بعد سپاه پاسداران شروع به توپ باران منطقه حفاظت شده کوسالان واقع در شهر سرواباد استان کردستان در روستای زراب کردند.[۴۹] پس از ان شروع به ساخت جاده و احداث برج دیده‌بانی کردند که برای این کار تمام محیط زیست منطقه را نابود کردند و شروع به آتش‌سوزی عمدی منطقه کردند. مردم محلی تلاش کردند که آتش‌سوزی را مهار کنند که سپاه پاسداران جلوگیری کرد. کمی بعد مشخص شد که سپاه پاسداران با پژاک درگیر شده و با پهپاد و توپخانه شروع به توپ باران کوسالان کردند.[۵۰][۵۱][۵۲] پژاک در واکنش گفت:کوهستان‌های کوسالان را حق خود می‌داند و ادعا می‌کنند که جمهوری اسلامی در حال میلیتاریزه کردن کردستان می باشدو در این درگیری نیز تا کنون کشته شدن سه پاسدار تأیید شده.

جمهوری اسلامی فعالان محیط زیست را در رابطه با این موضوع دستگیر کرده.[۵۳][۵۴]

ادعاها

ویرایش

ادعای تجارت مواد مخدر

ویرایش

پلیس ایران و پلیس ترکیه، پژاک را از عوامل مؤثر در همکاری با باندهای قاچاق مواد مخدر می‌دانند.[۵۵][۵۶]

ادعای همکاری با آمریکا

ویرایش

فرماندهان حزب‌های ایرانی کرد ادعا کرده‌اند که پژاک مذاکرات مستقیم و غیر مستقیمی با مسئولان آمریکایی داشته‌است.[۵۷] دولت ایران نیز ادعا می‌کند که این گروه تحت حمایت آمریکا است.[۵۸] این در حالی است که آمریکا این حزب را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده و تحریم کرده‌است.[۱][۷]

حاجی‌احمدی، به ایالات متحده سفر داشته و در آن‌جا تماس‌هایی برقرار کرده‌است. او می‌گوید: «هدف ما یکی است. ما در مورد براندازی حکومت صحبت نمی‌کنیم، ولی خواهان تغییر دموکراتیک در ایرانیم. در این سطح حاضریم با آمریکایی‌ها همکاری کنیم.».[۲۳] سایت خبری آمریکایی «نیوزمکس» در اوت ۲۰۰۷ مصاحبه‌ای با رحمان حاج احمدی انجام داد. حاج احمدی که به واشینگتن سفر کرده بود در این مصاحبه گفت: امیدوارم در دیدار با مقامات ارشد دولت آمریکا دربارهٔ وضعیت جاری در ایران و کمک واشینگتن به پژاک گفتگو و رایزنی کنم. وی در این مصاحبه ادامه داد: با کمک آمریکا اقوام کرد را در شورشی که می‌تواند به کل ایران گسترش یابد هدایت می‌کنیم. حاج احمدی همچنین گفت که از کمک آمریکا استقبال خواهد کرد[۵۹]

مخالفت با براندازی جمهوری اسلامی

ویرایش

پژاک، چند روز پس از سالگرد اعتراضات ۱۴۰۱ در ایران، در سایت فرات نیوز اعلام کرد که به دنبال براندازی جمهوری اسلامی نیست. در این بیانیه آمده بود: «پژاک براندازی رژیم موجود و تأسیس یک رژیم تازه را راه حل مسائل و بحران‌های داخلی ایران نمی‌بیند. براندازی، پروژهٔ آمریکا، غرب و دول مخالف با رژیم ایران است. به همین جهت پژاک فرمول ایران کنفدرال دمکراتیک و خودگردانی دمکراتیک کُردستان را به عنوان هدف نهایی خود در ایران و کُردستان تعریف می‌نماید؛ البته بدون دستکاری مرزهای موجود سرزمین و حفظ تمامیت ارضی ایران! تمامیت ارضی ایران همچنان حفظ خواهد شد، لذا ساختارهای سیاسی بومی زیر سقف ایران کنفدرال جهت ابراز موجودیت تمام هویت‌های ملیتی و مذهبی، شکل خواهند گرفت. این رهیافت کاملاً به معنی حذف دولت نیست، دولت همچنان می‌تواند وجود داشته باشد؛ اما مشروط بر به رسمیت شناختن ارادهٔ اجتماعی.»[۶۰] اما بعد از یک روز، زیر فشار منتقدان، این بیانیه را از وب سایت فرات نیوز حذف کرد، هر چند که رهبری این جریان در اطلاعیه ای، به صورت تلویحی، بیانیهٔ قبلی حزب را به صورت کامل رد نکرد.[۶۱][۶۲]

منابع

ویرایش
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ "U.S. brands anti-Iran Kurdish group terrorist". Reuters. February 4, 2009. Archived from the original on January 28, 2018.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «پارتی ژیانی آزادی کوردستان». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
  3. ↑ PEJAK: PKK’s “Search For A New Mission In The Region بایگانی‌شده در ۹ فوریه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine, January 2008 Global Terrorism
  4. ↑ Iran says killed dozens in push on Kurdish rebels, Reuters (August 17, 2011).
  5. ↑ Jane's intelligence digest: the global early-warning service, P1, Jane's Information Group, 2009
  6. ↑ Freedman, Benjamin; Levitt, Matthew (December 8, 2009). "Contending with the PKK's Narco-Terrorism". The Washington Institute for Near East Policy. Retrieved 2016-02-26. the Treasury Department also listed the Free Life Party of Kurdistan (PJAK), which is under the control of the Kongra-Gel
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Treasury Designates Free Life Party of Kurdistan a Terrorist Organization (press release), U.S. Department of the Treasury, (February 4, 2009).
  8. ↑ "Kurdish Info - The PKK and PJAK fighters of Qendil". Archived from the original on 11 October 2008. Retrieved 23 April 2017.
  9. ↑ "Kurdish rebels kill Turkey troops". BBC News. April 8, 2007. Retrieved May 22, 2010.
  10. ↑ The Washington Institute
  11. ↑ James Calderwood. "Dreaming and fighting, the Kurdish guerillas who say 'to be free you must accept suffering'". Retrieved 24 March 2015.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Behnegarsoft.com (۲۰۱۱-۰۹-۰۴). «دور تازه عملیات سپاه برای انهدام کامل گروهک پژاک آغاز شد». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  13. ↑ "Kurd rebels claim to kill seven Iranian soldiers". gulfnews.com (به انگلیسی). 2013-08-26. Retrieved 2023-09-13.
  14. ↑ "Iran's Kurdish Threat: PJAK". The Jamestown Foundation. Archived from the original on 13 January 2013. Retrieved 11 November 2014.
  15. ↑ «"پژاک مسئولیت حمله در مرزهای مریوان را به عهده گرفت" – DW – ۱۳۹۷/۴/۳۱». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
  16. ↑ Narina, E (2010-01-30). "Kurdish prisoner executed in Iran". WashingtonTV. Archived from the original on 25 December 2013. Retrieved 2013-12-25.
  17. ↑ "Turkey, Iran step up fights on PKK, PJAK". Hürriyet Daily News. 26 July 2011. Retrieved 18 March 2014.
  18. ↑ https://ofac.treasury.gov/recent-actions/20090204
  19. ↑ "U.S. brands anti-Iran Kurdish group terrorist". Reuters. February 4, 2009. Retrieved February 9, 2009.
  20. ↑ https://www.washingtontimes.com، The Washington Times. «Tehran faces growing Kurdish opposition». The Washington Times (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  21. ↑ «YRK,HPJ,HRK». web.archive.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  22. ↑ «فواد بریتان: پروژه کودار تنها سیستم دموکراتیزاسیون برای ایران است». ANF News. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ رادیو زمانه، دسامبر ۲۰۰۸.
  24. ↑ «دست‌گیری عبدالرحمان حاجی‌احمدی، رهبر پژاک». وب‌سایت خبری-تحلیل فرارو. ۱۶ اسفند ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۱۰.
  25. ↑ آژانس خبری فرات: گفتگوی مجلۀ آلترناتیو با زیلان وژین رئیس مشترک پژاک، نوشته‌شده در ۹ بهمن ۱۳۹۵؛ بازدید در ۶ خرداد ۱۴۰۱.
  26. ↑ مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی: تغییر نام پ.ک.ک به «کادک» و تشکیل «پژاک»، نوشته‌شده در ۵ فروردین ۱۳۹۳؛ بازدید در ۶ خرداد ۱۴۰۱.
  27. ↑ آژانس خبری فرات: قطعنامۀ پایانی ششمین کنگرۀ پژاک منتشر شد، نوشته‌شده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۹؛ بازدید در ۶ خرداد ۱۴۰۱.
  28. ↑ آژانس خبری فرات: اولین کنگرۀ پژاک در اروپا برگزار شد، نوشته‌شده در ۱۸ خرداد ۱۴۰۱؛ بازدید در ۶ خرداد ۱۴۰۱.
  29. ↑ آژانس خبری فرات: نتایج دومین کنفرانس پژاک در اروپا اعلام شد، نوشته‌شده در ۵ تیر ۱۴۰۲؛ بازدید در ۶ تیر ۱۴۰۲.
  30. ↑ خبرگزاری فرات: زنان ایران، زبان اوجالان، نوشتۀ زردشت زاگرس، نوشته‌شده در ۲۹ شهریور ۱۴۰۱؛ بازدید در ۲۴ مهر ۱۴۰۱.
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ خبرگزاری فرات: سیامند معینی: پژاک در زمان مقتضی وارد عمق روژهلات کوردستان و ایران خواهد شد، نوشته‌شده در ۲۳ مهر ۱۴۰۱؛ بازدید در ۲۴ مهر ۱۴۰۱.
  32. ↑ خبرگزاری فرات: «ژن، ژیان، آزادی» چگونه به سمبل و رمز اتحاد ستمدیدگان مبدل شد؟، نوشته‌شده در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱؛ بازدید در ۲۴ مهر ۱۴۰۱.
  33. ↑ واشینگتن تایمز. «Tehran faces growing Kurdish opposition».
  34. ↑ الجزیره. «Turkey say stand with iran against kurd».
  35. ↑ washingtonpost. «meet the gurrela of the kurdistan».
  36. ↑ slate news. «and».
  37. ↑ اreuter. «u.s brand kurds group».
  38. ↑ bbc. «به عبارتی دیگر گفتگوی ژیار گل با سیامند معینی».
  39. ↑ bbc. «حمله پژاک به پاسگاه مرزی مریوان».
  40. ↑ شاخه نظامی پژاک: ١٢ نیروی سپاه را در واکنش به اعدام سیروان نژاوی کشتیم
  41. ↑ bbc british. «MIDDLE EA».
  42. ↑ zaman. «istanbul cihan». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳.
  43. ↑ washinton times. «Tehran faces growing Kurdish opposition».
  44. ↑ وبگاه خبرگزاری رادیوزمانه. «هوشیار زیباری: ایران بمب‌باراقلیم کردستان را متوقف کند».
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ وبگاه خبرگزاری رادیوزمانه. «کشته شدن یک کودک ۱۲ ساله در ادامه گلوله‌باران مناطق مرزی کردستان عراق».
  46. ↑ وبگاه خبرگزاری رادیوزمانه. «گردهمایی اعتراضی در شهر سلیمانیه علیه حملات توپخانه‌ای ایران».
  47. ↑ bbc persian. «اپراسیون سپاه پاسداران در کردستان».
  48. ↑ دویچه وله. «حرکت سپاه پاسداران به کردستان».
  49. ↑ دویچه وله. «حرکت سپاه پاسداران به کردستان».
  50. ↑ خبرگزاری فرات. «سپاه پاسداران کوسالان را به شدت بمباران می‌کند».
  51. ↑ anf persian. «yrk:اپراسیون سپاه پاسداران علیه کوسالان».
  52. ↑ دویچه وله. «حرکت سپاه پاسداران به سمت کردستان».
  53. ↑ anf persian. «ربوده شدن سه فعال محیط زیست».
  54. ↑ bbc persian. «برخورد امنیتی با فعالان محیط زیست».
  55. ↑ انهدام ۱۵ شبکه مافیا مواد مخدر با کمک ترکیه، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت
  56. ↑ کشف 400 کیلوگرم موادمخدر / یکی از عوامل پژاک دستگیر شد، خبرگزاری مهر
  57. ↑ رادیو فردا، بازدید: دسامبر ۲۰۰۸.
  58. ↑ رادیو فردا، دسامبر ۲۰۰۸.
  59. ↑ واشینگتن تایمز. «Kurdish leader seeks U.S. help to topple regime».
  60. ↑ پژاک براندازی رژیم موجود و تأسیس یک رژیم تازه را راه حل مسائل و بحران‌های داخلی ایران نمی‌بیند، کُردانه
  61. ↑ فشار سوشیال میدیا روژهلات به پژاک: پژاک در اطلاعیه خود، جوابی به سؤال مخالفین، چرا پژاک، مخالف برندازی رژیم جمهوری اسلامی است نداد، کُردانه
  62. ↑ پژاک در خصوص انتقادات وارده‌ی اخیر، ANF NEWS

پیوند به بیرون

ویرایش
برگرفته از «https://fa.wiki.x.io/w/index.php?title=حزب_حیات_آزاد_کردستان&oldid=40374080»