سقطرا
جزایر سُقُطرا یا سُکوترا (به عربی: سُقُطریٰ) مجمع‌الجزایری است که در باختر اقیانوس هند، میان دو قارهٔ آسیا و آفریقا و در دهانهٔ خلیج عدن قرار دارد. این جزایر از آن کشور یمن است.
نام بومی: سُقُطْرَی | |
|---|---|
 نگارهٔ ماهواره‌ای از جزیرهٔ اصلی سقطرا | |
 | |
| جغرافیا | |
| مجمع‌الجزایر | Socotra_islands |
| مجموع جزیره‌ها | ۴ |
| مساحت | ۳٬۷۹۶ کیلومتر مربع (۱٬۴۶۶ مایل مربع) |
| طول | ۱۳۲ کیلومتر (۸۲ مایل) |
| عرض | ۵۰ کیلومتر (۳۱ مایل) |
| بلندترین نقطه | ۱۵۰۳ |
| کشور | |
| تقسیمات کشوری | |
| استان | حضرموت |
| جمعیت‌شناسی | |
| جمعیت | ۴۲٬۸۴۲ (۲۰۰۴) |
| تراکم جمعیت | ۱۱٫۳ /کیلومتر مربع (۲۹٫۳ /مایل مربع) |
نام
ویرایشبر پایهٔ رهنامهٔ دریای اریتره این نام ریشه یونانی ندارد ولی ممکن است از نام سوکوترا از واژهٔ سانسکریتی دویپا ساخادراوا (dvipa sakhadrava) به معنای جزیرهٔ شادکامی گرفته شده باشد.[۱] گمانه دیگر آن است که از زبان عربی و واژهٔ سوق به معنی بازار و قوطرا به معنی شیرهٔ کندر آمده باشد.[۲]
تاریخ
ویرایشجزایر سقطرا در دوران باستان دیوسکوریدس (Dioscorides) نامیده می‌شد و برای یونانیان، مصریان و رومیان شناخته‌شده بود. در انجیل نیز نام این جزایر آمده است. مردمان جزیره مدت‌ها پیرو آیین مسیحیت نسطوری بودند که در سدهٔ شانزدهم به کیش اسلام گرویدند.
در قدیم مسافران سرزمین‌های آفریقایی از راه جزیره سقطرا عبور می‌کردند و بیشتر مردمان آن مسیحیان عرب بودند. آنچه آنها را به سکونت در این جزیره جذب می‌کرد ماده‌ای به نام صَبـِر و خون سیاوشان بود. این ماده، صمغ درختی بود که جز در این جزیره در جای دیگر نمی‌رویید. حتی ارسطو در نامه‌ای که به اسکندر مقدونی در هنگام ورود به شام فرستاد، توصیه کرد که گروهی از یونانیان را به‌منظور به دست آوردن خون سیاوشان که برای داروی مسهل استفاده می‌شود در این جزیره سکونت دهد. هنگامی که اسکندر به این جزیره رسید شماری از یونانیان شهر استاگیرا (شهر ارسطو) را با کشتی‌هایی که به دریای قُلزُم روانه کرد در این جزیره سکنی داد.
در زمان چیرگی روم بر مصر و دریای سرخ، شمار زیادی از رومیان در این جزیره ساکن شدند و بر قبایل بربر و یونانیان دوره اسکندر و عرب‌های نصرانی پیروز شدند:آنها در این جزیره عنبر و صبر سقطری فراوان به دست می‌آوردند و به روم صادر می‌کردند. رومیان تا دوره اسلامی هنوز در این جزیره به بهره‌برداری این مواد مشغول بودند و بازرگانی این کالاها در دست آنها بود.[۳]
| میراث جهانی یونسکو | |
|---|---|
 | |
| مکان |  یمن |
| معیار ثبت | طبیعی: x |
| شمارهٔ ثبت | 1263 |
| تاریخ ثبت | ۲۰۰۸ |
آلبوکرک دریاسالار پرتغالی این جزایر را در سال ۱۵۰۷ میلادی گشود، اما در سال ۱۵۱۱، سلطان مَهره این جزایر را از فرمان پرتغال خارج ساخت. در سال ۱۸۸۶ جزایر سُقُطرا به تصرف بریتانیا درآمد. بریتانیا از این جزیره به عنوان یک پایگاه دریایی استفاده می‌کرد؛ که پس از استقلال دولت یمن جنوبی به این کشور واگذار شد.
جغرافیا
ویرایشمجمعالجزایر سقطرا، در برگیرندهٔ جزیره‌های مرجانی سقطرا، عبدالکوری، سمهه، درسه و چندین جزیرهٔ کوچک‌تر است، که روی هم رفته ۳٬۶۲۵ کیلومتر مربع پهناوری دارند. فاصلهٔ این جزایر تا کرانه‌های خاک اصلی یمن ۳۴۰ کیلومتر و تا کرانه‌های کشور سومالی ۲۵۰ کیلومتر می‌باشد. دو جزیرهٔ سمهه و درسه به جزایر برادر (الإخوان) نیز نامی هستند.
اقلیم و آب و هوا
ویرایشمیزان بارندگی ناچیز است، به همین سبب کشاورزی به سختی انجام می‌گیرد.
بوم‌شناسی
ویرایش
جزایر سقطرا، زیست‌بومی بسته است، به همین دلیل گونه‌های جانوری و گیاهی منحصر به فردی دارد. نزدیک به یک سوم جانداران این جزایر، تنها در همان‌جا یافت می‌شوند. گونه‌ای درخت که به خون سیاوشان یا خون اژدها نامی است، در این منطقه فراوان دیده می‌شود.
مردم
ویرایشنزدیک به ۶۰,۰۰۰ نفر ( برآورد سال ۲۰۲۴ ) در این جزایر زندگی می‌کنند که بیشتر سامی‌تبار هستند. ایشان به زبان عربی و به گویش سقطری سخن می‌گویند که به برخی از گویش‌های رایج در یمن نزدیک است.
پانویس
ویرایش- ↑ Huntingford, George Wynn Brereton (1980). The Periplus of the Erythraean Sea. Hakluyt Society. p. 103. ISBN 0-904180-05-0.
- ↑ "Socotra history". DBT Socotra Adventure Tour. Archived from the original on 6 December 2013. Retrieved 10 February 2016.
- ↑ محمودآبادی، اصغر و دهقان، معصومه: تجارت یمن پیش از ظهور اسلام. فصلنامه تاریخ اسلام. سال سیزدهم، شماره سوم، پاییز ۱۳۹۱, شماره مسلسل ۵۱. ص۴۷.
منابع
ویرایش
- دانشنامهٔ مشرق‌زمین بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
- Encyclopedia Americana, Volume 25, Page ۲۱۶، ۱۹۶۲.