جالوت

جالوت نام قرآنیِ پهلوان تنومند فلیسطی است که در قرآن سه بار در ضمن نقل داستان جنگ اهل فلسطیه با اسرائیل ذکر شده و اصل این داستان با تفصیل بیشتری در تنخ یهودی/عهد عتیق مسیحی آمده که در آن از وی با نام گُلیاث یاد شده است. در داستان‌ها جالوت به دست داوود نوجوان، پهلوان اسرائیلی، به قتل می‌رسد. تنخ یک بار دیگر (در کتاب دوم سموئیل، باب ۲۱ آیه ۱۹) همین داستان را تکرار کرده اما آنجا داوود نیست که جالوت را می‌کشد، بلکه نام پهلوان اسرائیلی الحانان بن یعری از بیت‌لحم است. در نسخه فعلی داستان مبارزه داوود با جالوت، تنها ۲ بار نام جالوت ذکر شده و در قدیمی‌ترین نسخه کتاب اصلاً به نام او اشاره نشده بلکه تنها «آن فلیسطی» خطاب شده است. این نشان‌دهنده آن است که در قدیمی‌ترین نسخه‌های این داستان، داوود کشنده جالوت نبوده، بلکه الحانان چنین کرده؛ بعدها قصه الحانان را با داستان معروف‌تر داوود ادغام کرده‌اند.

معنای لغوی

منابع لغوی و تفسیری اسلامی لفظ جالوت را غیرعربی دانسته‌اند تا جایی که گفته شده است دانشمندان مسلمان بر این امر اتفاق نظر دارند. برخی از خاورشناسان در پژوهش‌های زبان شناختی خود دربارهٔ قرآن به ریشه‌شناسی لفظ جالوت پرداخته‌اند. به نوشته هوروویتس (ص ۱۰۶) این نام مسلّماً با واژه عبریِ t ¦lu ¦ga یا واژه آرامیِ ¦a ¢t ¦lu ¦ga (به معنای تبعید و آوارگی که در میان یهودیان مدینه متداول بوده) مرتبط است. جفری نیز معتقد است که جالوت از راه قرآن به زبان عربی وارد شده است، زیرا اثری از کاربرد آن در پیش از اسلام در دست نیست.

منابع

• فرهنگ فارسی معین
• منابع: علاوه بر قرآن و کتاب مقدّس، عهد عتیق؛ ابن حنبل، مسندالامام احمدبن حنبل، بیروت: دارصادر،] بی تا. [؛ ابن خلدون؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۰؛ ابن منظور؛ احمدبن محمد ثعلبی، قصص الانبیاء، المسمی عرائس المجالس، بیروت : المکتبة الثقافیة،] بی تا. [؛ موهوب بن احمد جوالیقی، المعرّب من الکلام الاعجمی علی حروف المعجم، چاپ احمد محمد شاکر، قاهره ۱۳۶۱؛ محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، چاپ یوسف عبدالرحمان مرعشلی، بیروت ۱۴۰۶؛ مصطفی مراد دباغ، بلادنا فلسطین، ج ۱، قسم ۱، خلیل ] ۱۹۷۳ [، ج ۱، قسم ۲، خلیل ۱۴۰۵/۱۹۸۵؛ احمدبن داوود دینوری، الاخبارالطوال، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره ۱۹۶۰، چاپ افست قم ۱۳۶۸ ش؛ حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چاپ محمد سید کیلانی، تهران ?] ۱۳۳۲ ش [؛ زمخشری؛ طبرسی؛ طبری، تاریخ (بیروت )؛ محمدبن مسعود عیاشی، کتاب التفسیر، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم ۱۳۸۰ـ۱۳۸۱، چاپ افست تهران] بی تا. [؛ محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج ۲، جزء ۳، بیروت ?] ۱۳۷۶/۱۹۵۷ [، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش؛ عبدالکریم بن هوازن قشیری، لطائف الاشارات، چاپ ابراهیم بسیونی، قاهره ۱۹۸۱ـ۱۹۸۳؛ علی بن ابراهیم قمی، تفسیرالقمی، چاپ طیب موسوی جزائری، قم ۱۴۰۴؛ مسعودی، مروج (بیروت )؛ محمدبن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم : دارالمفید،] بی تا. [؛ جلال الدین محمدبن محمد مولوی، کتاب مثنوی معنوی، چاپ رینولد آلن نیکلسون، تهران : انتشارات مولی ،] بی تا. [؛ جیمز هاکس، قاموس کتاب مقدس، بیروت ۱۹۲۸، چاپ افست تهران ۱۳۴۹ ش؛ یاقوت حموی؛ یعقوبی، تاریخ.

Encyclopaedia Judaica, Jerusalem 1978-1982; EI 2, s.vv. " ـ Ayn Dja ¦lu ¦t" (by B. Lewis), "Dja ¦lu ¦t" (by G. Vajda); Encyclopaedia of the Qur, a ¦n, ed. Jane Dammen Mc Auliffe, Leiden: Brill, 2001-, s.v. "Goliath" (by James E. Lindsay); Josef Horovitz, Koranische Untersuchungen, Berlin 1926; The International standard Bible encyclopedia, ed. Geoffrey W.Bromiley, Michigan: William B.Eerdmans, 1979–1988, s.v. "Goliath" (by Roland K. Harrison); Arthur Jeffery, The foreign vocabulary of the Qur, a ¦n, Baroda ۱۹۳۸.

/ اکرم ارجح و مهرداد عباسی /

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Goliath». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۰ مارس ۲۰۰۹.