تی-۹۰
تی-۹۰ یکی از گونه‌های تانک‌های پیشرفته ارتش روسیه است که تولید آن از سال ۱۹۹۳ آغاز شد. این تانک با پیشرفت تانک تی-۷۲ ساخت شد.[۱]
| تی-۹۰ | |
|---|---|
 تانک تی-۹۰ ارتش هند، سال ۲۰۰۶ | |
| نوع | تانک اصلی میدان نبرد |
| خاستگاه | شوروی / روسیه |
| تاریخچه خدمت | |
| خدمت | ۱۹۹۲-اکنون |
| استفاده‌شده توسط | روسیه، هند، آذربایجان، الجزایر، ترکمنستان، ارمنستان، عراق |
| تاریخچه تولید | |
| طراح | کارتسف- وندیکتوف |
| تاریخ طراحی | ۱۹۷۳–۱۹۶۷ |
| سازنده | اورال‌واگن‌زواد |
| قیمت واحد | ۲٫۷۷ تا ۴٫۲۵ میلیون دلار |
| تاریخ تولید | ۱۹۹۳ تاکنون |
| تعداد ساخته‌شده | بیش از ۲۸۰۰ |
| ویژگی‌ها | |
| وزن | ۴۶٫۵ تن |
| طول | ۹٫۶۳ متر (با لوله توپ) |
| عرض | ۳٫۷۸ متر |
| ارتفاع | ۲٫۲۲ متر |
| خدمه | ۳ نفر |
| زره | زره فولادی و کامپوزیتی و زره واکنشی انفجاری |
تسلیحات اصلی | توپ ۱۲۵ م‌م بدون خان |
تسلیحات ثانویه | مسلسل ۷٫۶۲م‌م پی‌کا هم‌محور توپ مسلسل ضدهوایی ۱۲٫۷م‌م ان‌اس‌وی |
| موتور | دیزلی ۱۲ سیلندر وی-۸۴ (تی-۹۰) وی-۹۲ (تی-۹۰آ) ۸۴۰ اسب بخار (تی-۹۰) ۱۰۰۰ اسب بخار (تی-۹۰آ) |
برد عملیاتی | ۵۵۰تا۷۰۰کیلومتر |
| بیشینهٔ سرعت | جاده: ۶۰ تا ۷۰ کیلومتر بر ساعت خارج از جاده: ۴۵ کیلومتر |
طراحی این تانک زمانی آغاز شد که ارتش شوروی در سال ۱۹۹۱ اعلام کرد: سیاست تولید همزمان دو یا چند تانک را کنار خواهد گذاشت و در نتیجه تولید فقط یکی از تانک‌های تی-۷۲بی یا تی-۸۰یو ادامه خواهد یافت. اما به جهت اینکه کارخانه‌های اصلی تولید این دو تانک متفاوت بوده و هر کدام نقش مهمی در اقتصاد شهر خود داشتند سفارش کوچکی از هر دو نوع تانک را به این دو کارخانه داده شد. اورال‌واگن‌زواد کارخانه تولید تی-۷۲ به امید انتخاب این تانک از سوی ارتش روسیه نسبت به تانک پیشرفته‌تر و تواناتر تی-۸۰ تصمیم گرفت سیستم کنترل آتش تی-۸۰ و زره واکنشی انفجاری کنتاکت ۵ تی-۸۰ را به روی تی-۷۲ نصب کرده و اصلاحات دیگری را به منظور افزایش قابلیت‌های رزمی آن انجام دهد. ارتش روسیه این مدل بهینه‌شده تی-۷۲ را که نام آن هم به تی-۹۰ تغییر پیدا کرده بود در سال ۱۹۹۶ به عنوان تانک جدید خود انتخاب کرد.[۱]
ارتش روسیه هم‌اکنون در حال طراحی تانک جدیدی معروف به پلتفورم تی-۱۴ آرماتا است و به همین جهت میزان تولید تی-۹۰ به شدت کاهش یافته است.
مدل‌ها
ویرایش- تی-۹۰: اولین مدل
- تی-۹۰کا: مدل فرماندهی تی-۹۰
- تی-۹۰آ: مدل ارتقاء یافته با موتور وی-۹۲اس۲ به قدرت ۸۴۰ اسب بخار و سیستم دید گرمایی که به تی-۹۰ ولادیمیر هم معروف است.
- تی-۹۰اس: مدل صادراتی تی-۹۰آ
- تی-۹اس بهیشما: مدل ارتقایافته تولید هند تی-۹۰اس
- تی-۹۰ام: مدلی که فقط به صورت پیش‌نمونه تولید شده و از موتور جدیدی با قدرت ۱۲۵۰ اسب بخار، یک زره واکنشی انفجاری جدید به نام رلیکت، طراحی جدید برجک و زره کامپوزیت ارتقایافته، توپ جدید، سیستم دید گرمایی کاترین-اف‌سی ساخت شرکت فرانسوی تالس، یک سیستم ساخت اسرائیل کنترل محیطی برای تهویه هوای داخل تانک، سیستم ناوبری ماهواره‌ای و امکانات پیشرفته دیگری برخوردار است.
مشتقات
ویرایشچند خودرو زرهی هم با استفاده از بدنه تی-۹۰ ساخته شده‌اند:
- بی‌آرئی‌ان: خودرو زرهی تعمیر و بازیابی بر اساس شاسی تی-۹۰
- ام‌تی‌یو-۹۰: تانک پل‌ساز
- آی‌آم‌آر-۳: خودرو زرهی مهندسی
- بی‌ام‌آر-۳: خودرو زرهی مین‌روب
ویژگی‌ها
ویرایش
مدل اولیه تی-۹۰ از یک موتور دیزلی ۱۲ سیلندر با قدرت ۸۴۰ اسب بخار استفاده می‌کرد. در مدل تی-۹۰آ موتور پرقدرت‌تر وی-۹۲ با توان ۱۰۰۰ اسب بخار و جدیدترین مدل که تی-۹۰ام نام دارد و هنوز تولید نشده از موتور وی-۹۶ با قدرت ۱۲۵۰ اسب بخار استفاده می‌کند. این موتور چندگانه‌سوز است و علاوه بر گازوئیل می‌تواند از نفت سفید و بنزین هم استفاده کند. نسبت قدرت به وزن در مدل اولیه تی-۹۰ حدود ۱۸٫۰۶ اسب بخار به تن است که به طرز قابل توجهی ضعیف‌تر از تی-۸۰ است.[۲]
وزن تی-۹۰ حدود ۴۶٫۵ تن است. حداکثر سرعت آن در جاده به ۶۰ تا ۶۵ و در خارج از جاده به ۴۵ کیلومتر در ساعت می‌رسد و برد عملیاتی آن با سوخت کامل ۵۵۰ تا ۷۰۰ کیلومتر است. تی-۹۰ با استفاده از هواکش (اسنورکل) امکان حرکت در عمق پنج متری آب را دارد و زمان آماده‌سازی آن برای این کار حدود ۲۰ دقیقه است.[۲]
زره و قدرت حفاظتی
ویرایشقدرت حفاظتی این تانک از زره ترکیبی فولادی و کامپوزیتی، یک زره واکنشی انفجاری، گیرنده‌های هشدار لیزری و سیستم اخلال مادون قرمز در موشک‌های ضدتانک تأمین می‌شود. زره مدل تی-۹۰اس در قسمت جلو بدنه معادل ۹۹۰ تا ۱۰۷۰ میلی‌متر فولاد ورقه‌ای در مقابل گلوله‌های انرژی شیمیایی (انفجاری) و ۶۷۰ تا ۷۱۰ میلی‌متر در مقابل گلوله‌های انرژی جنبشی (فلزی) قدرت مقاومت دارد. قدرت مقاومت قسمت‌های مختلف برجک تانک معادل ۵۸۰–۱۰۵۰ و ۱۳۴۰ میلی‌متر فولاد ورقه‌ای در مقابل گلوله‌های انرژی شیمیایی (انفجاری) و ۴۲۰–۷۵۰ و ۹۲۰ میلی‌متر در مقابل گلوله‌های انرژی جنبشی (فلزی) است. قسمت زیرین جلوی بدنه تانک هم معادل ۳۸۰ میلی‌متر فولاد ورقه‌ای در مقابل گلوله‌های انفجاری و ۲۴۰ میلی‌متر در مقابل گلوله‌های انرژی جنبشی مقاومت دارد.[۲]
در سال ۱۹۹۹ در جنگ چچن یک دستگاه تی-۹۰آ مورد اصابت هفت راکت آرپی‌جی قرار گرفت اما با این وجود به فعالیت خود ادامه داده از صحنه نبرد خارج نشد. مقامات دفاعی روسیه نتیجه گرفتند که این تانک بهترین تانک روسی از نظر قدرت حفاظتی است به خصوص در صورتی که سیستم‌های حفاظتی اشتورا و آرنا در آن استفاده شده باشد.
سلاح و قدرت آتش
ویرایشسلاح اصلی این تانک یک قبضه توپ بدون خان ۱۲۵ میلی‌متری است که در دهه ۱۹۶۰ برای تانک تی-۶۴ طراحی شده و از آن زمان تاکنون تمام تانک‌های تی-۶۴، تی-۷۲، تی-۸۰ و تی-۹۰ و همچنین برخی از تانک‌های کشورهای دیگر نیز از آن استفاده می‌کنند. امکان شلیک موشک ضدتانک هدایت‌شونده آتی-۱۱ اسنیپر (۹ام۱۱۹) هم از همین توپ وجود دارد که برد آن ۱۰۰ متر تا ۶ کیلومتر و قدرت نفوذ آن در زره معادل ۹۵۰ میلی‌متر فولاد ورقه‌ای است و امکان استفاده از آن علیه بالگرد هم وجود دارد. البته با توجه به قیمت بسیار بالای این موشک فقط واحدهای ویژه آن را در خشاب تانک خود حمل می‌کنند. مسلسل ۷٫۶۲ میلی‌متری پی‌کا به عنوان سلاح هم‌محور توپ اصلی نصب شده است و یک مسلسل ۱۲٫۷ م‌م ان‌اس‌وی‌تی با ۳۰۰ فشنگ و برد مفید ۲ کیلومتر هم روی برجک برای دفاع هوایی از تانک نصب شده است.
تی-۹۰ مثل تانک‌های دیگر روسی از تی-۶۴ به بعد از گلوله‌گذار اتوماتیک استفاده می‌کند و خدمه آن سه نفر (راننده، فرمانده و توپچی) است. گلوله‌گذار اتوماتیک این تانک ۲۲ گلوله را در حالت آماده آتش دارد و گلوله‌گذاری آن ۵ تا ۸ ثانیه طول می‌کشد.
از نظر حفاظتی، هرچند اندازهٔ کوچک و ارتفاع کم این تانک باعث می‌شود تا هدف گرفتن آن دشوار باشد اما یک ایراد مهم آن این است که مهمات برای استفاده فشنگ گذار اتوماتیک توپ اصلی که به روش معروف به چرخ و فلکی فشنگ‌ها را بارگذاری می‌کند، در قسمت جنگی اصلی قرار دارند. به این ترتیب در صورت عبور گلوله مهاجم از زره تانک تمام مهمات منفجر شده و موجب مرگ تمام سرنشینان و انهدام تانک می‌شود. این مسئله ایراد مشترک تمام تانک‌های شوروی، روسی، اوکراینی و چینی است در حالیکه تانک‌های غربی مهمات را در قسمت مجزایی از برجک قرار می‌دهند که با صفحات مقاوم در مقابل موج انفجار محافظت می‌شود.[۳]
کاربران
ویرایش
در سال ۱۹۹۵ تی-۹۰ به عنوان تانک اصلی ارتش روسیه پذیرفته شده و تولید انبوه آن آغاز شد. این تانک به کشورهای هند، الجزایر، آذربایجان و ترکمنستان هم صادر شده است.
الجزایر:الجزایر ۳۵۰ عراده تی-۹۰آ خریداری کرده است. قرارداد خرید ۱۸۵ عراده در سال ۲۰۰۹ و قرارداد دوم برای خرید ۱۲۰ عراده به ارزش ۴۷۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۱ به امضا رسید.[۴]
جمهوری آذربایجان:100 عراده[۵]
روسیه: در سال ۲۰۱۲ ارتش روسیه ۴۳۶ عراده تی-۹۰آ و ۳۰۷ عراده تی-۹۰اس را در خدمت دارد.[۶]
ترکمنستان: ترکمنستان سفارش خرید ده عراده تی-۹۰ را در سال ۲۰۱۰ به ارزش حدود ۳۰ میلیون دلار و ۳۰ عراده دیگر را در سال ۲۰۱۱ به روسیه ارائه داد.[۴]
هند: هند ۳۱۰ عراده تی-۹۰اس (مدل صادراتی تی-۹۰آ) را در سال ۲۰۰۱ از روسیه خریداری کرد که ۱۲۰ عراده به‌طور کامل در روسیه ساخته شده، نیمی از مونتاژ ۹۰ عراده و مونتاژ کامل ۱۰۰ عراده دیگر هم در هند انجام شد. در سال ۲۰۰۶ هم قراردادی به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار برای ساخت ۳۳۰ عراده تی-۹۰ در هند با مجوز سازنده روسی امضا شد. مدل هندی تی-۹۰ که تی-۹۰ بهیشما نام دارد از تکنولوژی فرانسوی از جمله سیستم دید گرمایی کاترین-اف‌سی ساخت شرکت تالس هم استفاده می‌کند.
خریداری تی-۹۰ توسط هند با توجه به تأخیر در تکمیل طراحی تانک هندی آرجون و خرید تانک‌های اوکراینی تی-۸۰یودی توسط پاکستان صورت گرفت. همچنین شباهت تی-۹۰ و تی-۷۲ (تانک دیگر ارتش هند) و اشتراک لجستیکی ۶۰ درصدی این دو تانک که تولید، آموزش و تعمیر و پشتیبانی از آن را برای ارتش هند ساده‌تر می‌کند، در این انتخاب نقش مهمی داشت. در سال ۲۰۰۷ هم قراردادی به ارزش ۱٫۲۳ میلیارد دلار برای تولید مشترک ۳۴۷ عراده مدل ارتقایافته تی-۹۰ام بین هند و روسیه به امضا رسید. بر اساس برنامه ارتش هند بین سال‌های ۲۰۱۸–۲۰۲۰ بایستی ۱۶۴۰ عراده تی-۹۰ در ارتش هند فعال باشند.
دولت قبرس نیز در سال ۲۰۰۹ بودجه لازم برای خرید ۴۱ عراده تی-۹۰ را در اختیار ارتش قرار داد اما یک سال بعد اعلام شد تی-۸۰ به جای تی-۹۰ از سوی قبرس خریداری خواهد شد. گزارش‌هایی در مورد احتمال خرید تی-۹۰ توسط ونزوئلا، عربستان، و لیبی هم منتشر شده که به واقعیت نپیوست.
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ T-90 Global Security
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ T-90S Mai Battle Tank The Armour Site
- ↑ «Top 10 Main Battle Tanks». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۴.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "Algeria, Turkmenistan To Buy Russian Tanks: Report". February 14, 2012. Archived from the original on 2 January 2013. Retrieved March 3, 2012.
- ↑ "Azerbaijan to purchase T-90S tanks from Russia". February 10, 2012. Archived from the original on 16 June 2012. Retrieved March 3, 2012.
- ↑ "T-90/S MBT". Warfare.ru. September 5, 2010. Retrieved September 11, 2011.
- ↑ http://www.irna.ir/fa/News/82835236
