گشنیز
گِشنیز گیاهی از خانوادهٔ چتریان با نام علمی «Coriandrum sativum» است. این گیاه، بومی جنوب اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می‌رسد. تمامی بخش‌های این گیاه، خوراکی هستند و عمدتاً برگ‌ها و بذر این گیاه، به‌عنوان سبزی و ادویه مورد استفاده هستند. در فارسی پهلوی به آن گشنیج می‌گفتند.[۱]
| گشنیز | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آستریدها |
| راسته: | کرفس‌سانان |
| تیره: | چتریان |
| سرده: | Coriandrum |
| گونه: | C. sativum |
| نام دوبخشی | |
| Coriandrum sativum | |
کاربردها
ویرایشبرگ و ساقه
ویرایشدر ایران از برگ و ساقه گشنیز به عنوان سبزی‌جات خوردنی استفاده می‌شود. نام گشنیز همچنین به‌عنوان یکی از مواد اصلی در فرمول مخفی کوکاکولا ذکر شده‌است.[۲] به دلیل اینکه گرما و حرارت می‌تواند بر کاهش طعم گشنیز اثر داشته باشد، برگ گشنیز را اغلب به صورت خام استفاده کرده و یا بلافاصله قبل از سرو غذا به آن اضافه می‌کنند. در آشپزی هندی و آسیای مرکزی، از برگ گشنیز به مقدار فراوان استفاده می‌شود و تا زمانی که طعم آن کم شود آن را می‌پزند.[۳]
دانه
ویرایش
در هند، از تخم گشنیز به‌عنوان یکی از ادویه‌جات مهم استفاده می‌گردد. تخم گشنیز ادویه‌ای است که عطر قوی دارد و از آن در آشپزی ایرانی استفاده می‌شود. در طب سنّتی نیز از آن استفاده می‌کنند. در ایران از تخمِ گشنیز برای تصفیهٔ خون و استفاده در شیرینی‌جات خانگی بهره می‌برند. از آن در صنعت عطرسازی هم استفاده می‌شود.
ریشه
ویرایشریشهٔ گشنیز در آشپزی به‌ویژه آشپزی تایلند استفاده می‌شود.
کاربردهای دارویی
ویرایشیک پژوهش اولیه نشان داده‌است که اسانس گشنیز می‌تواند باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، انتروکوکوس فکالیس، سودوموناس آئروژینوزا و اشریشیا کلی را مهار کند.[۵] همچنین به‌نظر می‌رسد که اسانس گشنیز به‌علت داشتن درصد بالای لینالول اثر ضد درد داشته باشد.[۶]
ارزش غذایی
ویرایش| ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
|---|---|
| انرژی | ۹۵ کیلوژول (۲۳ کیلوکالری) |
۳٫۶۷ گرم | |
| قند | ۰٫۸۷ |
| فیبر خوراکی | ۲٫۸ گرم |
۰٫۵۲ گرم | |
۲٫۱۳ گرم | |
| ویتامین‌ها | درصد ارزش روزانه |
| برابر ویتامین آ | ۴۲٪ ۳۳۷ میکروگرم۳۶٪ ۳۹۳۰ میکروگرم۸۶۵ میکروگرم |
| ویتامین (B۱) | ۶٪ ۰٫۰۶۷ میلی‌گرم |
| (B۲) | ۱۴٪ ۰٫۱۶۲ میلی‌گرم |
| نیاسین (B۳) | ۷٪ ۱٫۱۱۴ میلی‌گرم |
| پانتوتنیک اسید (B۵) | ۱۱٪ ۰٫۵۷ میلی‌گرم |
| ویتامین ب۶ | ۱۱٪ ۰٫۱۴۹ میلی‌گرم |
| فولیک (B۹) | ۱۶٪ ۶۲ میکروگرم |
| ویتامین ث | ۳۳٪ ۲۷ میلی‌گرم |
| ویتامین ئی | ۱۷٪ ۲٫۵ میلی‌گرم |
| ویتامین کا | ۲۹۵٪ ۳۱۰ میکروگرم |
| مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
| کلسیم | ۷٪ ۶۷ میلی‌گرم |
| آهن | ۱۴٪ ۱٫۷۷ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۷٪ ۲۶ میلی‌گرم |
| منگنز | ۲۰٪ ۰٫۴۲۶ میلی‌گرم |
| فسفر | ۷٪ ۴۸ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۱۱٪ ۵۲۱ میلی‌گرم |
| سدیم | ۳٪ ۴۶ میلی‌گرم |
| روی | ۵٪ ۰٫۵ میلی‌گرم |
| دیگر اجزاء | مقدار |
| آب | ۹۲٫۲۱ گرم |
| |
| †درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا | |
برگ گشنیز خام، حاوی ۹۲ درصد آب، ۴ درصد کربوهیدرات، ۲ درصد پروتئین و کمتر از ۱ درصد چربی است (جدول). ویژگی‌های تغذیه‌ای بذر گشنیز با ساقه یا برگ تازهٔ آن متفاوت است. برگ‌ها به‌طور ویژه غنی از ویتامین آ، ویتامین ث و ویتامین کا هستند. دانه‌ها به‌طور کلی محتوای ویتامین کمتری دارند، اما مقادیر قابل توجهی فیبر، کلسیم، سلنیم، آهن، منیزیم و منگنز در رژیم غذایی فراهم می‌کنند.[۷]
نگارخانه
ویرایش-
تخم گشنیز -
ریشهٔ گشنیز -
گل‌های بوتهٔ گشنیز
_Coriandrum_sativum_-_inflorescence.jpg)
منابع
ویرایش
- ↑ «گشنیز». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۲۰.
- ↑ Pendergrast, Mark (1994). For God, Country and Coca-Cola. Collier. p. 422.
- ↑ "Coriander (Coriandrum sativum)". Gernot Katzer Spice Pages. 29 February 2012. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ Burdock, George A.; Carabin, Ioana G. (2009). "Safety Assessment of Coriander (Coriandrum sativum L.) Essential Oil as a Food Ingredient". Food and Chemical Toxicology. 47 (1): 22–34. doi:10.1016/j.fct.2008.11.006. PMID 19032971.
- ↑ Silva, Filomena; Ferreira, Susana; Queiroz, Joao A; Domingues, Fernanda C (2011). "Coriander (Coriandrum sativum L.) essential oil: its antibacterial activity and mode of action evaluated by flow cytometry". Journal of Medical Microbiology. 60 (Pt 10): 1479–86. doi:10.1099/jmm.0.034157-0. PMID 21862758.
- ↑ "بررسی آثار ضد التهابی و ضد دردی گیاه گشنیز (.Coriandrum sativum L) در حیوان آزمایشگاهی". 5 (2): 8–15.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ "Nutritional Data, coriander seed, per 100 g". nutritiondata.self.com. Conde Nast. Retrieved 2013-08-10.
- میر حیدر، حسین(۱۳۷۲)، معارف گیاهی، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی - تهران، چاپ اول.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Coriander». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.