برودار
بلوط ایرانی (Quercus brantii یا Quercus persica) یا بَرودار که با نام‌های بلوط غربی (West oak) و بلوط زاگرس (Zagros oak) نیز شناخته می‌شود گونه‌ای از درختان بلوط است که بومی کشورهای ایران، شمال عراق، ارمنستان[۱]، شرق ترکیه و سوریه است.[۲]
| بلوط ایرانی | |
|---|---|
| |
| نهال کوچک بلوط ایرانی | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | راش‌سانان |
| تیره: | راشیان |
| سرده: | بلوط |
| گونه: | بلوط ایرانی |
| نام دوبخشی | |
| Quercus brantii لیندلی، ۱۸۴۰
| |
| مترادف | |
|
Quercus persica | |
این گونه در ایران مختص رویشگاه زاگرس جنوبی است که شامل استان‌های ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری است اما با این حال از شمال غربی تا جنوب شرقی سلسه جبال زاگرس دیده می‌شود.[۳]
این درخت، سه واریته با نام‌های Brantii، Belangeri و Persica دارد که در استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و چهارمحال و بختیاری می‌رویند.[۱]
ویژگی‌ها
ویرایش
این گونه از بلوط در ایران از شمال غربی تا جنوب شرقی رشته‌کوه زاگرس و در تمام جهات و ارتفاعات (از ۴۵۰ متر در گدارلندر مسجد سلیمان گرفته تا ۲۶۰۰ متر از سطح دریا در ارتفاعات لته‌کال یاسوج) و روی انواع خاک‌ها گسترش دارد (خاک آهکی را بیشتر می‌پسندد) که نشانه‌ای از انعطاف‌پذیری بیشتر آن نسبت به دیگر گونه‌های بلوط در ایران است.[۳]
درختی بزرگ با ارتفاع متوسط حدود ۸ متر، با برگ‌هایی یکنواخت و تخم‌مرغی با حاشیهٔ دندانه‌ای‌شکل است[۳] که بیشترین گسترش را در میان گونه‌های بلوط موجود در ایران دارد (بیشتر از ۵۰ درصد گونه‌های بلوط ناحیهٔ زاگرس)[۴] و از دره سیلوانا در آذربایجان غربی تا ارتفاعات جنوبی روستاهای دادنجان و چنار سوخته شهرستان فیروزآباد فارس گسترش دارد.[۳]
یکی از ویژگی‌های بسیار مهم این گونه که نقش بسیار اساسی در بقای آن داشته، قدرت خارق‌العادهٔ جست‌زنی آن (به دو صورت پاجوش و ریشه.جوش) است.[۳]
نام‌های دیگر
ویرایشاین گونه در زبان فارسی با نام بلوط ایرانی، برو یا برودار نامیده می‌شود ولی در مناطق مختلف آنرا به اسامی محلی متفاوتی مانند داربرو، شکین، هلوین، بروو، بلی و بلو و بلیط(بلیت) می‌خوانند.[۳]
- persica Jaubert &t Spach 1843
- brantii subsp persica (Jaub. & Spach) O.Schwarz 1936
- aegilops subsp brantii (Lindl.) A.Camus 1936
- aegilops subsp persica (Jaub. & Spach) Blakelock 1951
جستارهای وابسته
ویرایش- گونه‌های مهم بلوط در ایران
- کاربردها - کاربردهای مختلف انواع بلوط
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ مظفریان، ولی‌الله (۱۳۸۹). درختان و درختچه‌های ایران. تهران: فرهنگ معاصر. شابک ۹۶۴-۸۶۳۷-۰۳-۲. صفحات ۲۷۸، ۲۷۹ و ۲۸۰.
- ↑ حمید طالشی، مریم معصومی باباربی (۲۰۱۳). «Leaf morphological variation ofQuercus brantii Lindl. along an altitudinal gradient in Zagros forests of Fars Province, Iran» (PDF). European Journal of Experimental Biology, 2013, 3(5):463-468. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۱ فروردین ۱۳۹۳.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ محمد درویش (۱۹ تیر ۱۳۸۹). «تصور ایران بدون زاگرس یا زاگرس بدون بلوط! کدام دهشتناک‌تر است؟». تارنمای شخصی محمد درویش. دریافت‌شده در ۲۱ فروردین ۱۳۹۳.
- ↑ M. Heydari, H. Poorbabaei, T. Rostami, M. Begim Faghir, A. Salehi, R. Ostad Hashmei (۲۰۱۳). «Plant species in Oak (Quercus brantii Lindl.) understory and their relationship with physical and chemical propertiesof soil in different altitude classes in the Arghvan valley protected area, Iran» (PDF). Caspian Journal of Environmental Sciences, 2013, Vol. 11 No.1, pp. 97~110. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ فروردین ۱۳۹۳.
