بارتولینا سیسا
بارتولینا سیسا (انگلیسی: Bartolina Sisa؛ ۱۷۵۰ – ۵ سپتامبر ۱۷۸۱) یک زن آیمارایی و قهرمان بومی بود که شورش‌های متعددی را علیه امپراتوری اسپانیا در چارکاس، که در آن زمان بخشی از نایب‌الملک‌نشین پرو و بولیوی کنونی بود، رهبری کرد.[۱] او در کنار همسرش، رهبر سرخ‌پوستان بومی توپاک کاتاری، در سازماندهی اردوگاه‌های نظامی بومی‌ها که لاپاز را به محاصره درآورده بودند، شرکت داشت.[۲] بارتولینا عاقبت مورد خیانت قرار گرفت و به مقامات اسپانیایی تحویل داده شد که آنها نیز بعداً او را اعدام کردند.[۳]
بارتولینا سیسا | |
|---|---|
.jpg) | |
| زادهٔ | ۱۷۵۰ |
| درگذشت | ۵ سپتامبر ۱۷۸۱ (۳۱ سال) |
| ملیت | نایب‌الملک‌نشین پرو |
| شناخته‌شده برای | رهبر بومیان |
زندگی‌نامه
ویرایشبارتولینا سیسا در حدود سال ۱۷۵۰ در جامعه بومی کاراکوتو، روستایی در رئال اودینسیا چارکاس در نایب‌الملک‌نشین پرو به دنیا آمد. پدر و مادرش خوزه سیسا و جوزفا وارگاس بودند. او هنوز کودک خردسالی بود که خانواده‌اش به سیکا سیکا نقل مکان کردند.[۴]
محاصره لاپاز
ویرایشبارتولینا سیسا، همسرش و دیگر رهبران بومی مانند خوزه گابریل کوندورکانکی، که بعدها به عنوان توپاک آماروی دوم معروف شد، و برادران داماسیو و توماس کاتاری در جهت هدف ایدئال خود، که توانمند ساختن بومیان بود، به هم پیوستند. آنها موفق شدند حدود ۱۵۰۰۰۰ بومی، عمدتاً کچوا و آیمارا را حول آرمان خود جمع کنند.[۵]
در ۱۳ مارس ۱۷۸۱ سیسا و توپاک کاتاری شهر لاپاز، پایتخت آن زمان چارکاس و مقر استعمار رئال اودینسیا، را با نیرویی متشکل از ۲۰۰۰۰ نفر محاصره کردند و بعداً ۸۰۰۰۰ نفر دیگر به آنها ملحق شدند. این شهر در دره‌ای محصور با دسترسی محدود واقع شده است و محاصره توانست تمام رفت و آمدها به شهر را به‌طور کامل مسدود کند. در این مدت، سیسا در همه گذرگاه‌های کوهستانی که به شهر منتهی می‌شد اردوگاه‌های نظامی برپا کرد و به عنوان فرماندهی اصلی نیروهای بومی عمل می‌کرد. در ۲۱ مه، یک نیروی نظامی اسپانیایی تلاش کرد تا محاصره را عقب زده و سیسا را دستگیر کند، اما موفق نشد.[۶]
کاتاری و سیسا اردوگاهی را در ال آلتو برپا کردند و ارتش آنها به مدت ۱۸۴ روز، از مارس تا ژوئن و از اوت تا اکتبر، محاصره را حفظ کرد. سیسا یکی از فرماندهان محاصره بود و پس از دستگیری کاتاری در آوریل نقش مهمی را ایفا کرد.
دستگیری و اعدام
ویرایشپس از تقریباً ۱۹۰ روز، سرانجام محاصره، با ورود نیروهای تقویتی اسپانیایی که از لیما، لاپلاتا و بوئنوس آیرس آمدند، شکسته شد.[۷] نیروهای اسپانیایی از دیگر جوامع بومی که مخالف کاتاری بودند کمک دریافت کردند و این در نهایت به دستگیری او انجامید. آنها در سپتامبر ۱۷۸۲ به دار آویخته شدند.[۸]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «FamilySearch.org». ancestors.familysearch.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۶.
- ↑ "Bartolina Sisa Vargas ¡….Por la libertad de mi tierra!". Erbol (به اسپانیایی). 2020-09-09. Retrieved 2022-02-16.
{{cite web}}: C1 control character in|نشانی=at position 57 (help)[پیوند مرده] - ↑ «¿Quién fue Bartolina Sisa y por qué se le recuerda en esta fecha? | Servindi - Servicios de Comunicación Intercultural». www.servindi.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۶.
- ↑ «PODION». podion.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۶.
- ↑ "ExecutedToday.com» 1782: Bartolina Sisa, indigenous rebel" (به انگلیسی). Retrieved 2022-02-18.
- ↑ «Ausentes pero no perdidas: Mujeres de la historia de Bolivia».
- ↑ «Revolutionary Horizons».
- ↑ «Bartolina Sisa… escribir la otra historia». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۲.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Bartolina Sisa». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۲۲.