ایل بولی

ایل بولی به زبان کردی تکلم می‌کنند. ایل بولی هم پیمان و اتحاد و برادر ایل ارکوازی است که ایل هزاره (بُولی و ارکوازی) اتحادیه بزرگ در غرب ایران می‌باشد.هر چند در استان ایلام اتحادیه ایلی وجود ندارد و هر کدام از ایلات و طوایف مستقل هستند، تاکنون اتحادی به صورت مکتوب و یا حتی شفاهی بین ایلات ارکوازی و بولی صورت نگرفته است، چون هردو ایل در محدوده شهرستان چوار سکونت دارند و دارای منافع مشترک می باشند در زمان انتخابات مجلس شورای اسلامی اگر کاندید توانمندی از ایل ارکوازی وجود داشته باشد، مردم ایل بولی هم معمولاً از او حمایت می کنند.عنوان ایل هزاره فقط مختص ایل ارکوازی است و انتخاب این عنوان بدین جهت بوده که در گذشته جمعیت خانوار عشایری زیادی داشته اند.ایلات بولی و ارکوازی دو ایل مستقل از هم هستند.

ایل بولی یکی از ایلات قدیمی و مهم و کرد در استان ایلام می‌باشد. یکی از ایلات مرزی استان ایلام، ایل مرزی بولی است که بیش از ۴۸ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد. ایل بولی از ۱۲۰۰سال قبل از میلاد دارای سکنه بوده است. افراد در ایل بولی دارای دین اسلام و مذهب شیعه می باشند. ایل بولی از لحاظ سلسله مراتب از یک نظام منظم و دقیق پیروی می‌کردند.

ایل بولی در زمان والیان پشتکوه، توسط والیان به سه شعبه تقسیم شد. و هر شعبه توسط یک توشمال اداره می‌گردید. این تقسیم به دلیل وجود سه تیره توشمال بوده است. که به توشمالان محمیلی در گنجوان روسا و توشمال شعبه مظفروند و ایل بولی، توشمالان چمن روسای شعبه کرکلوند، توشمالان شفیع خان در سرچم لو روسای شعبه شفیع خانی (قاضی وند و جماعت کبود) است. به مابقی مردان این سه خاندان که حکم رسمی توشمالی از جانب والیان نداشته‌اند هم توشمال خطاب می شدند. این سه خاندان هر کدام وزنه سیاسی داشته و حاضر نبوده‌اند زیر مجموعه همدیگر باشند. این سه خاندان از دوره صفویه و حتی قبل تر تا پهلوی توشمال ایل بولی می‌باشند. کدخدایان بولی هم توسط توشمالان بولی منصوب می‌شدند.

ایل بولی اکنون ۱۷ طایفه دارد. مردم ایل بولی بیشتر در ایلام ساکن هستند. مردم عشایر ایل بولی به دامداری و کشاورزی اشتغال دارند.ایل بولی همواره مرزدارانی با کفایت بوده اند و در جنگ های ایران و عثمانی به هیچ وجه اجازه تعرض دولت عثمانی به خاک ایران نداده اند.و در جنگ ایران و عراق ایل بولی بیش از ۶۰ شهید و ۱۷ آزاده و جانبازان زیادی تقدیم به نظام جمهوری اسلامی ایران کرده است. وعدهٔ زیادی رزمنده و ایثارگر علاوه بر حضور در جبهه‌ها، حافظ چاه‌های گاز تنگ بیجار و بینا بوده اندو در عملیات آزادسازی میمک حماسه آفریدند، و هیچ وقت منطقه را علیرغم اینکه چندین بار بمباران هوایی گردید ترک نکردند. جمعیت زیادی از مردم ایل بولی به واسطه نزدیکی به عراق در شهرهای بغداد، مندلی، مقدادیه، خانقین، بلدروز، کردستان عراق و .. مهاجرت کردند بولی‌ها در استان‌های دیگه ایران و اروپا هم مهاجرت کرده‌اند. نام ایل بولی در کشور عراق شناخته شده است تا جایی که در زمان حکومت حزب بعث و آزار و اذیت شیعیان و کردها، مردم بولی ساکن در عراق مجبور شدند دنباله نام خود را از بولی به باوی تغییر دهند تا به عنوان کرد در عراق شناسایی نگردند و اکنون به کردهای باوی مشهور هستند. درگذشته قبرستان ایل بولی در قبرستان وادی السلام نجف بوده و در آنجا قبرستانی اختصاصی دارد. این ایل شاعر بزرگ زیادی دارد. شاکه بولی شاعر بزرگ ایلامی است که نام و آوازه اش تمام مناطق کردنشین نام آشناست و گذشت از سه قرن از حیاتش هنوز اشعار او در پاسخ خان منصور حاکم کلهر زبان زد خاص و عام است. در ایل بولی معادن گاز، نفت آبی، گچ، زغال سنگ، و خاک ترش و .. وجود دارد. شهید سر لشکر خلبان احمد کشوری در منطقه بولی (دره بینا) مورد حمله مزدوران بعثی قرار گرفت. جاذبه‌های گردشگری بولی شامل: امام زاده سید محمد (ع)، موقعیت شهید کشوری، تالاب چکر، قلعه باستانی پاقلعه که متعلق به دوره تاریخی است، آبگرم سرتنگ بیجار (حمام گه)، و تنگ بیجار (گُلان آوَه)، آگرواج، چشمه شمیران (آگرملیوچ)، گورهای قدیمی، گورستان گلال شهداء و گورستان‌های سرچم لو که متعلق به عصر آهن می‌باشند، باغات زیتون تنگ بینا، باغات گلال شهداء،آبشارها، غارها و کوهستان چال زرد و کوه‌های شمره، سیاه کوه، قلابغداد، شیربیشه، لاره، انارک، سهراب چای، اله خدا، گچ کوه، شالان و کاروان، کُریل گلال شهدا، کبوتر کنا، شنی ورز و ... و مناطق گرمسیری، تنگ بیجار، بانمیل، کره پو، میمک، چکر و .. جاذبه‌های دیگر … می‌باشد.

طوایف ایل بولی

شعبه مظفروند: این شعبه شامل طوایف: گنجوان، قبله، میرمکان، دارتوت، گره چگا، پاقعله، شیرین آب، تنگ بیجار و تنگ بینا. توشمالی این شعبه بر عهده خاندان توشمال محمیلی (محمدعلی) بوده است. توشمال محمدعلی(محمیلی)فرزند توشمال رضاعلی فرزند توشمال کیانی (از روسای ایل در دوره صفویه) فرزند توشمال آوختی و .. می‌باشد. خاندان توشمال محمیلی (توشمالان) در گنجوان از بزرگان و توشمالان ایل بولی می‌باشند. این خاندان از دوره صفویه به بعد روسا و بزرگان و توشمالان ایل بولی می باشند این خاندان حتی قبل از دوره صفویه هم از بزرگان و توشمالان بوده اند .. در دوره قاجار و پهلوی تشمالی این شعبه برعهده توشمال صالح بیگ بوده است. توشمال صالح بیگ سیفی (تخمار)نتیجه، توشمال ابراهیم تخمار و سهراب رحیمی نبیره توشمال محمیلی می‌باشد. این خاندان از دوره صفویه و حتی قبل تر به بعد بزرگان و روسا و توشمالان ایل بولی می‌باشند. توشمال محمیلی (محمدعلی) ۸ فرزند داشته است. ۳ فرزند به نام های توشمال محمدبگ،توشمال محمودبگ، توشمال سلیمان بگ به عراق مهاجرت کردند و چهار فرزند به نام‌های توشمال کهزادخان،توشمال اقبال بگ، توشمال حیدربگ، توشمال مهدی، توشمال آقا در گنجوان مانداند .رئیس و بزرگ و شیخ قبیله و ایل بولی(باوی) عراق هم از این خاندان و از نوادگان توشمال محمدعلی (محمیلی )می باشند. آرامگاه توشمال محمدعلی(محمیلی) از بزرگان و روسای ایل بولی به همراه فرزندان و نوادگانش در قبرستان نجف اشرف می باشد . توشمال محمیلی(توشمالان) جد خانواده های (سیفی تخمار کهزادی تقوی رحیمی پاوند پاینده قادری حیدری اورعی بهروزی نیا مهدی‌زاده تاج فر شکوهنده کیانی جمشیدی بابایی و ..) می‌باشند. به مردان آن توشمال می گفتند. از بزرگان این خاندان می توان از توشمال صالح بگ از روسای ایل بولی و از بزرگان و مصلحان استان ایلام و .. نام برد .

طایفه گنجوان: این طایفه از تیره های؛ هوز توشمال محمیلی (توشمالان)، علی آقا، نجف، هوز ولی، هوز لرگی، و هوز میربیگی تشکیل شده است. علی آقا برادر توشمال محمیلی است. که این چند تیره و هوز وصلت‌های سببی و نسبی زیادی باهم داشته است. قبلا نام طایفه گنجوان محمیلی بوده است که از نام یکی از بزرگان به نام توشمال محمدعلی گرفته شده است .

طایفه قبله (بیکَوَن): شامل تیره‌های حسین، گرجی، هوز محمدی، هوز میره، هوز نادعلی، می‌باشد. هوز میره و هوز نادعلی از ساکنان قدیمی منطقه بوده‌اند. آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی شادروان بیگلر میرزایی بوده است.

طایفه پاقلعه: این طایفه از چند تیره از جمله، حیدر (حِیَر)، حمیل، ملک حسین تشکیل شده است. به قولی شاکه شاعر معروف هم عصر خان منصور از مردمان این تیره ملک حسین بوده است. نام طائفه به علت وجود قلعه باستانی در محل تعیین شده است. آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی میرحسین ملکی بوده که همسر ایشان شهیده مینا محسنی می‌باشد.

طایفه گره چگا (چکر): این طایفه از چند تیره و هوز از جمله؛ همام، کوچک، قیطاس، قنبربیگ، صفی، هوز احمدبیگ، هوز خلیل. هوز خلیل از ساکنان قدیمی گره چگا می‌باشند. گره چگا در طول جنگ تحمیلی چهار بار توسط ارتش بعث عراق بمباران شد که باعث مجروح شدن چندین نفر شد ولی مردم خانه و کاشانه خود را ترک نکردند. حاج اسدالله امینی در سال ۱۳۶۸ به عنوان بسیج نمونه استان ایلام به مقام معظم رهبری به وی مدال شجاعت (فتح ۳) اهدا نمود. همسر شهید کاکامراد و مادر شهید صفر سلیمانی از دست رئیس‌جمهور وقت (محمود احمدی‌نژاد) مدال ایثار دریافت کرد. آخرین کدخدای این طایفه مرحوم شادروان پاشا محمودی در دوره پهلوی بود.

طایفه میرمکان (خور): طایفه میرمکان از چند تیره و هوز از جمله؛ هوز محمد یوسف، هوز ابراهیم بیگ، هوز جمعه، هوز عبدالرضا، هوز کرمعلی، هوز شاه محمد، هوز قیصر، هوز محمد، هوز موسی و هوز کوله تشکیل شده است. هوز قیصر و قاسم ساکنان قدیمی میرمکان بوده و هوز شاه محمد از سرنی به میرمکان آمده‌اند. در سالهای اخیر تعدادی از دامداران طایفه میرمکان در جمل پاچه انجیر حدفاصل پاقعله و گره چگا ساکن گردید. هوز قاسم کوله از این طایفه به عراق مهاجرت کردند. آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی شادروان مهدی خان منصوری بوده است.

طایفه شیرین آب: طایفه شیرین آب محل سکونت هوز رستم و هوز بهرام است. مردم این طایفه به ایلام مهاجرت کردند و عده ای به عراق مهاجرت کردند. شادروان فاضل رستمی آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی بوده است.

طایفه دارتوت (قنه): این طایفه از هوز قنه، هوزحمید، هوز درویش هولگه، هوز میرزاقلی، هوز درویش عمره تشکیل شده است. هوز قادر میره به عراق مهاجرت کردند. آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی شادروان صید نور ارزانی یکی از فرزندان احمد (قنه) بوده است.

طایفه سرتنگ بیجار: این طایفه از چند تیره و هوز از جمله، اسد شرخر (هوز شرخر)، حسن (هوز دده)، مرادخان، تقی (دارا)، عزیز (گرده گرده معروف به یمنی)، و احمدبگ، تشکیل شده است. در آن زمان کدخدا این طایفه برعهده کرم خان فرزند مرادخان بوده و .. آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی شادروان حسن برمه بود

شعبه کرکلوند: شامل طوایف: چمن، پاچم دهارون (شروین)، سرچم دهارون (خیروند)، چشمه رمضان، سرپیتک، سرتنگ بیجار این شعبه توسط توشمالان چمن اداره می‌شد. توشمال صید مهدی مهدوی در دوره قاجار و توشمال شیخعلی مهدوی و .. ریاست داشته است. شعبه کرکلوند توسط خاندان توشمالان چمن اداره می‌شد. از زمان صفویه تا پهلوی. توشمالان جد خانواده‌های (مهدوی و سلیمی و ..) در قدیم به مردان آن توشمال می‌گفتند.

طایفه چمن: نام قبلاً آن زنگولبان و زنگوبان بوده است. امام زاده سید محمد در این طایفه می‌باشد. طایفه چمن از چند تیره و هوز تشکیل شده است. توشمالان، مرغزاری، جانمیر، هوز علی هوز عبدالمحمد، هوز سعادتی، هوز عیسی، هوز کاظمی تشکیل شده است. کدخدا حیدرخان مرغزاری، کدخدا صادق خان کمری و .. در لوح چمن بودند.

طایفه سرپیتک: قبلاً جزئی از طایفه چمن بوده است. اما در سال ۱۳۶۵ برای اولین بار تحت عنوان طایفه مستقل سرشماری گردیده‌اند. نام سرپیتک از دوره قاجار به همین نام بوده و برگرفته از نام محلی تحت نام بان پیتک است. که طایفه فعلی در سر آن واقع شده. این طایفه از سه هوز حسن، محمدعلی، علی تشکیل شده است.

طایفه چشمه رمضان (کینی رمضان): مردم این طایفه با مردم تیره صی مامه پاچم دهارون و اولادان ویسمراد در شهرستان گیلانغرب اولاد حسن می‌باشند که دارای زندگی عشایری بوده و ییلاق را در دامنه کوه‌های شمره (چشمه عرب) شیربیشه، و میرگ، قشلاق در کمانه کبود و بانمیل بوده‌اند.

طایفه پاچم دهارون(شروین): جد بزرگ این طایفه و طایفه چشمه رمضان، و طایفه ترشگی بان گیلانغرب حسن نام دارد. هوز عبدالمحمد هم از فرزندان آقاویس این طایفه جدا و به طایفه چمن ساکن گردیده‌اند. علاوه بر تیره صید محمد (صی مامه)، هوز شیرولی، هوز محمدعلی، هوز رستم، هوز احمدپناه جزء این طایفه می‌باشند. هوز احمدپناه در اصل از طایفه سرتنگ بیجار هستند. شادروان کدخدا محمود آقاویسی کدخدای این طایفه در دوره پهلوی بود.

طایفه سرچم دهارون (خیروند): این طایفه شامل تیره‌های یوسف بگ، احمدبگ، و آیینه، هوز کلان کوه، هوز شهبازی، می‌باشد. کدخدای این طایفه برعهده شامار و آخرین کدخدای این طایفه در دوره پهلوی شادروان نامدار آرمان بود.

شعبه شفیع خانی (قاضی وند و جماعت کبود ریزوند): شامل طوایف؛ سرچم لو، گلال شهداء، ریزوند می‌باشد. توشمالی این شعبه برعهده تشمالان شفیع خان در سرچم لو می‌باشد. توشمالی این شعبه از زمان صفویه تا پهلوی برعهده این خاندان می‌باشد. و به مردان آن توشمال می‌گفتند. توشمال نجف صادقیان در دوره قاجار و توشمال بابا هواسی و.. از نوادگان توشمال شفیع خان می‌باشند که بر این شعبه ریاست داشته است. توشمال شفیع خان در دوره زندیه بر این شعبه ریاست داشته است. توشمال شفیع خان(توشمالان) جد خانواده های (صادقیان، هواسی، حیدری، نیازی و..) می‌باشد.

طایفه سرچم لو: از چند تیره و هوز از جمله، توشمال شفیع خان، شیربگ، هوز مهدی بگ، هوز نظره، هوز میرمحمد، هوز احمد، هوز چراغعلی، هوز سعادتی تشکیل شده است. از دوره صفویه تا پهلوی توشمال جماعت کبود قاضی وند از تیره توشمال شفیع خان بوده است. در دوره قاجار کدخدایان توسط توشمالان منسوب می‌شدند.

طایفه گلال شهداء (گلال ملگشه): این طایفه در دوره حکمرانی والیان قاضی وند بوده است. این طایفه شامل خاندان قاسمی و بیگی، هوز نوراله، خاندان ملکی، و .. تشکیل شده است. کدخدا خدابخش کدخدای این طایفه و فرزندش آخرین کدخدای این طایفه کدخدا صید عباس قاسمی بود.

طایفه ریزه وند: این طایفه از جمله، هوز کرمخان، خاندان حمیل، خاندان فرزالی، تیره موسی، خاندان حسن بگ، خاندان محمدبگ و فتاح، حسن، صادق خان تشکیل شده است. کدخدای این طایفه در دوره پهلوی دوم شادروان حاج محمدعلی بادامه بود.

شهدای ایل بولی

شهید عبداله محسنی، شهید مهرعلی محسنی، شهید علی اصغر محمدی، شهیده مینا محسنی، شهید سمیر میرزا مالکی، شهید محمد میرزا مالکی، شهید کامل ملکی، شهید احمد صیادی، شهید علی اکبر حسین پناه، شهید منتعلی ایوانی، شهید کاکامراد و شهید صفر سلیمانی، شهید جبار سلیمانی، شهید حضرت سلیمانی، شهید خسرو محمودی، شهید درویش محمدزاده، شید ولی اله امینی، شهید طعبان امینی، شهید خدابخش سلیمانی، شهید علی عباس قنبری پور، شهید اکرام محمدی، شهید مظفر محمدی، شهید علیکرم ارزانی، شهید حسن درویش نیا، شهید ستار باوی، شهید علیرضا کهزادی، شهید حاج حسین قادری، شهید عزالدین پاوند، شهید حاج شیرعلی رحمانی، شهید علیمردان بالاش، شهید فتح اله حسن‌زاده، شهید مراد ویسی، شهید علیرضا روهنده، شهید حسن صیادی، شهید منصور اسپرغم، شهید یوسف برزگر، شهید صحبت نعیم، شهید علی اشرف کهزادی، شهید حجت آقاویسی، شهید اله یار جعفری، شهید محمد مراد آسن، شهید رفعت جعفری، شهید فرمان آقاویسی، شهید نوراله آقاویسی، شهید اسد محمدی، شهید امین شاه محمدی، شهید فتح اله برجی، شهید علیکرم بیگی، شهید اسد قاسمی، شهید علیرضا قربانی، شهید مهرداد جیرانی، شهید بیگلر قربانی، شهید صفر کاظمی نیا، شهید حسن علوانی، شهید عبدالنبی علوانی، شهید حسین علوانی، شهید فتحعلی چراغی

آزادگان ایل بولی

حاج عادل صفری، حاج کاظم عبداله زاده، عزیز خاوه، یعقوب عبداله زاده، نعمت زارع، حاج یداله برجی، حاج حمید شهبازی، جاسم یوسفی نژاد، کاظم آک، کیومرث محمدی نیا، نبی وکیلی نژاد (آک)، علیداد جمشیدی، مظفر برمه، حاج عبداله تاجفر، عبداله دل‌افروز، نور محمد رستمی، فرمان محمدی

سلسه مراتب قدرت در ایل بولی

در ایل بولی هم مانند سایر ایلات پشت کوه در سلسه مراتب قدرت نظام ایلی در راس هرم قدرت توشمال و به دنبال آن کدخدا و ریش سفید و روسای خانوار بودند. سلسه مراتب ایل بولی به ترتیب ذیل: ایل (توشمال) .. طایفه (کدخدا).. تیره (ریش سفید).. بنه مال (پیاگ) .. مال (سرپرست خانوار)

ارتقاء بولی از دهستان به بخش

در سال ۱۳۹۹ بخش چوار طی تصویب‌نامه هیئت وزیران به شهرستان چوار ارتقاء پیدا کرد و متناسب با این تغییرات دهستان چکر در منطقهٔ بولی ایجاد و از ترکیب دو دهستان بولی و چکر بخش بولی ایجاد شد. مرکز دهستان بولی به روستایی چمن سید محمد تغییر یافت و روستایی پاقلعه به عنوان مرکز دهستان چکر و گنجوان به عنوان مرکز بخش بولی تعیین شد. گنجوان مرکز بخش بولی و ایل بولی است.

امام زاده سید محمد (ع)

امام زاده سید محمد (ع) سومین فرزند امامزاده عمر بن حسین بن زید بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهم السلام است که مدت زمانی را در مدینه سپری نمود و بعد از آنکه خبر شهادت امام رضا (ع) در مدینه انتشار یافت به همراه گروهی از سادات حسنی، حسینی، عباسی، زیدی، موسوی و غیره جهت گرفتن انتقام خون امام هشتم قیام نمودند. از طرفی امامزاده سید محمد (ع) و برادران بزرگوارش از جمله طالبین و کسانی بودند که خواهان گرفتن خون جدشان زید بن علی (ع) بوده و در همه حال مغضوب خلفای عباسی بودند. آن بزرگوار همراه دیگر سادات از مدینه به طرف عراق حرکت کرده و گروهی در کوفه و بغداد ماندند و گروهی روانه ایران شدند. از جمله کسانی که در کوفه سکونت گزیدند بعضی از سادات و بستگان امامزاده سید محمد (ع) بودند… این بزرگوار مدتی در اطراف کوفه در کنار تنی چند از برادران و برادرزادگان و فامیل بوده و بعد به سوی حله و مرز ایران آمده و به صورت شخصی ناشناس به کار کشاورزی پرداخته است و دارای ملک و املاکی شده است. بعد از شهادت برادر بزرگوارش یحیی توسط مستعین بالله چون مورد خشم خلفای گذشته از جمله متوکل ، منتصر و مستعین بود روانه ایران گردید و در یکی از بلاد ایران که معروف به زنگان آباده بوده (و طوایفی از بولی در آن مکان ساکن بوده‌اند و بعدها به زنگونبان و زنگولبان تغییر یافته و در حال حاضر به چمن بولی خوانده می‌شود) سکونت گزید. آن بزرگوار در حدود بین سالهای ۲۴۹ تا ۲۵۵ هجری قمری در این منطقه دارفانی را وداع گفت و در همان‌جا مدفون شد که در حال حاضر بقعه آن حضرت از سوی اهالی منطقه، هیئت امناء و اداره کل اوقاف و امور خیریه استان ایلام بصورت زیبایی تجدید بنا شده است. مزار این بزرگوار از قدیم الایام مورد توجه مردم استان بوده است و هرساله علی الرقم قرار گرفتن در روستای مرزی چمن بولی مورد زیارت دوستداران اهلبیت قرار می‌گیرد.

توشمالان بولی

والیان پشت کوه ایل بولی را به سه شعبه تقسیم کردند و هر شعبه توسط یک نفر توشمال اداره گردید. والیان توشمالی ایل بولی را به یک نفر ندادند به دلیل وجود سه تیره توشمال بوده است. توشمالان محمیلی در گنجوان روسا و توشمال شعبه مظفروند و ایل بولی، توشمالان چمن روسای شعبه کرکلوند، توشمالان شفیع خان در سرچم لو روسای و توشمال شعبه شفیع خانی (جماعت کبود و قاضی وند) بوده است. در آن زمان به مردان این سه خاندان که حکم رسمی توشمال از جانب والیان نداشته‌اند، هم توشمال خطاب می‌شدند. این سه خاندان از زمان صفویه وحتی قبل تر تا جمهوری اسلامی روسا و توشمال ایل بولی بوده‌اند. کدخدایان بولی هم توسط توشمالان بولی برای طایفه‌ها منسوب می‌شدند. ۱-کرکه لوند: طوایف: پاچم دهارون (شروین)، سرچم دهارون (خیروند)، چمن کوچک و مرغزاری. چشمه رمضان، سرپیتک. تشمالان این طایفه از تیره مرغزاری هستند. بیشتر جمعیت این طایفه در شهر ایلام سکونت دارند. تشمالی این شعبه بر عهده تشمالان چمن (خاندان مهدوی) بوده که به مردان آن توشمال می گفتند . تشمال صید مهدی و تشمال شیخعلی مهدوی، تشمال محمدعلی، کدخدا حیدرخان مرغزاری در زیارتگاه سیدمحمد، کدخدا محمود آقاویسی در پاچم دهارون (شروین)، کدخدا شامار در سرچم دهارون (خیروند) از بزرگان این طایفه اند. ۲-مظفروند: تشمالان، خور، چکر، قنه احمدبگ، بیکه وند، پاقلا محل سکونت آنها به ترتیب طوایف: گنجوان، میرمکان، چکر، دار توت قنه، قبله، پاقلعه، گره چقا و تنگ بیجار، تنگ بینا، شیرین آب است. تشمالی این شعبه برعهده تشمالان محمیلی در گنجوان است از دوره صفویه تا اکنون. در دوره قاجار و پهلوی تشمالی این طایفه بر عهده صالح بیگ بوده است. تشمال سهراب رحیمی و تشمال ابراهیم تخمار از این طایفه اند. تیره تشمال محمیلی (تشمالان) در روستای گنجوان از بزرگان (تشمالان) ایل بولی می‌باشند. تشمال محمیلی (محمدعلی) فرزند تشمال رضاعلی فرزند تشمال کیانی (از روسای ایل در زمان صفویه) فرزند تشمال آوختی و .. می‌باشد. این خاندان از دوره صفویه به بعد روسا و بزرگان و توشمالان ایل بولی می باشند.تشمال محمدعلی (محمیلی) ۸ اولاد داشته است. ۳ پسر به عراق مهاجرت کردند و پنج فرزند به نام‌های توشمال کهزادخان،توشمال اقبال بگ، توشمال حیدربگ، توشمال مهدی، آقا در گنجوان مانده‌اند. تشمال محمیلی (تشمالان) جد خانواده‌های (سیفی تخمار کهزادی تقوی رحیمی پاوند قادری حیدری پاینده اورعی بهروزی مهدی‌زاده تاج فر شکوهنده کیانی و .. می‌باشد). به مردان آن توشمال می گفتند.از بزرگان این خاندان می‌توان از توشمال صالح بگ از روسای ایل بولی و از بزرگان و مصلحان ایلام و .. نام برد . شفیع خانی؛ طوایف: سرچم لو (هوز کو)، ریزوند، گلال شهداء (گلال ملگشه). تشمالی این شعبه بر عهده خاندان تشمال شفیع خان (تشمالان) در سرچم لو می‌باشد. از دوره صفویه تا پهلوی تشمالی این شعبه بر عهده خاندان تشمال شفیع خان بوده است. توشمال شفیع خان در دوره زندیه بر این شعبه ریاست داشته است. تشمال نجف صادقیان در دوره قاجار، تشمال بابا هواسی و .. از نوادگان تشمال شفیع خان بر این شعبه ریاست داشته‌اند. تشمال شفیع خان جد خانواده‌های (صادقیان، هواسی حیدری کاکی نیازی و ..) می‌باشد.