انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۸)
انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۸ چهارمین انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان است که در ۶ میزان (مهر) ۱۳۹۸ برگزار شد.[۳] در نتیجه نهایی این انتخابات، کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، محمد اشرف غنی را با کسب ۵۰٫۶۴ درصد آراء به عنوان برنده این انتخابات اعلان کرد.[۴] اعلان پیروزی محمد اشرف غنی مورد اعتراض تیم ثبات و همگرایی قرار گرفت و این تیم اعلان تشکیل «حکومت همه‌شمول» کرد.[۵] تیم دولت ساز به رهبری محمد اشرف غنی و تیم ثبات و همگرایی که خود را برنده این انتخابات می‌دانستند در ۱۹ حوت مراسم تحلیف را برگزار کردند. تاریخ برگزاری این انتخابات چندین بار تغییر کرد.[۶] قرار بود که انتخابات ریاست‌جمهوری همزمان با انتخابات مجلس نمایندگان در حوزه ولایت غزنی و انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان برگزار شود اما بعدها کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرد که فقط قادر به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری است.[۷] برای این انتخابات ۱۴۹ میلیون دلار بودجه تعیین شده‌است.[۸] در این انتخابات ۱۸ تن خود را به عنوان نامزد ثبت نام کردند که در روزهای بعد ۵ تن از نامزدها از ادامه حضور در کارزارهای انتخاباتی کنار رفتند و انتخابات با حضور ۱۳ نامزد برگزار شد.[۹]
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| نامزد پیروز در هر ولایت
غنی
عبدالله
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
_(cropped).jpg)
روند برگزاری
ویرایشزمانبندی
ویرایشبرنامه زمان‌بندی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان به شرح زیر است:[۱۰]
- ۱ تا ۳۰ جدی (دی) ۱۳۹۷: ثبت نام نامزدهای ریاست‌جمهوری
- ۱۶ جدی (دی) ۱۳۹۷: انتشار فهرست ابتدایی نامزدان ریاست‌جمهوری
- ۱۶ دلو (بهمن) ۱۳۹۷ تا ۲ حمل (فروردین) ۱۳۹۸: اعتراض و استیناف‌خواهی راجع به فهرست ابتدایی نامزدان
- ۴ ثور (اردیبهشت) ۱۳۹۸: انتشار فهرست نهایی نامزدان ریاست‌جمهوری
- ۶ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ تا ۳ میزان (مهر) ۱۳۹۸: دوره مبارزات انتخاباتی نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری
- ۶ میزان (مهر) ۱۳۹۸: روز انتخابات
- ۶ میزان (مهر) ۱۳۹۸ تا ۷ میزان (مهر) ۱۳۹۸: ثبت شکایات روز رأی‌دهی راجع به انتخابات ریاست‌جمهوری
- ۱ دی (جدی) ۱۳۹۸: اعلان نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری.
- ۱ دی (جدی) ۱۳۹۸ تا ۳ دی (جدی) ۱۳۹۸: ثبت اعتراضات راجع به نتایج ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری.
۱۶ عقرب (آبان) ۱۳۹۸: اعلان نتایج نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری.به تأخیر افتاد.۲ قوس (آذر) ۱۳۹۸: دور دوم احتمالی انتخابات ریاست‌جمهوری.به تأخیر افتاد.
نظام انتخاباتی
ویرایشانتخابات ریاست جمهوری افغانستان در قالب یک نظام انتخاباتی دومرحله‌ای برگزار می‌شود.
نامزدان
ویرایشثبت نام نامزدان
ویرایشثبتنام نامزدهای ریاست جمهوری در ۱ جدی/دی ۱۳۹۷ شروع شد و لطیف پدرام نخستین فردی بود که خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد کرد.[۱۱] طبق قانون انتخابات در افغانستان هر فردی که مسلمان و بدون داشتن تابعیت کشور دیگر و سوء پیشه کیفری و تکمیل سن چهل سال می‌تواند خود را نامزد کند. هر فرد باید دو معاون برای خود معرفی کند. همچنین هر نامزد هنگام ثبت نام باید یک فهرست ۱۰۰ هزاری نفری از ۲۰ ولایت کشور که نامزدی وی را تأیید کند به همراه سپردن ضمانت مالی ۱ میلیون افغانی (۱۳۰ هزار دلاری) را ارائه کند.[۱۲] کمیسیون مستقل انتخابات در ۱۷ دلو/بهمن پرونده تمامی ۱۸ نامزدی که برای انتخابات پیش رو خود را کاندید کرده بودند، تأیید کرد.[۱۳][۱۴]
فهرست نامزدها
ویرایش| نامزد | معاونین | شعار | وعده‌ها | حامیان | |
|---|---|---|---|---|---|
|
احمد ولی مسعود | فریده مومند
(معاون اول) عبداللطیف نظری (معاون دوم) |
وفاق ملی[۱۵] | ||
|
|
محمد حکیم تورسن | نادرشاه احمدزی
(معاون اول) محمد شفیع قیصاری (معاون دوم) |
|||
|
|
رحمت‌الله نبیل | مرادعلی مراد
(معاون اول) مسعوده جلال (معاون دوم) |
امنیت و عدالت | ||
|
عبداللطیف پدرام | احسان‌الله حیدری
(معاون اول) محمد صادق وردک (معاون دوم) |
آزادی، عدالت و امنیت |
|
|
|
عبدالله عبدالله | عنایت‌الله بابر فرهمند
(معاون اول) اسدالله سعادتی (معاون دوم) |
ثبات و همگرایی | ||
|
|
عنایت‌الله حفیظ | جنت خان فهیم
(معاون اول) عبدالجمیل شیرانی (معاون دوم) |
خادمین ملت افغانستان |
|
|
|
|
غلام فاروق نجرابی | شریف الله
(معاون اول) محمد شریف بابکرخیل (معاون دوم) |
|||
|
فرامرز تمنا | سید قیاس سعیدی
(معاون اول) محمد امین رشادت (معاون دوم) |
تدبیر و توسعه | ||
| گلبدین حکمتیار | فضل‌الهادی وزین
(معاون اول) حفیظ‌الرحمان نقی (معاون دوم) |
||||
|
محمداشرف غنی | امرالله صالح
(معاون اول) سرور دانش (معاون دوم) |
دولت‌ساز |
| |
|
|
محمد شهاب حکیمی | نورالحبیب حصیر
(معاون اول) عبدالعلی سرابی (معاون دوم) |
قانونیت و رفاه |
|
|
|
|
نورالله جلیلی | خلیل رومان
(معاون اول) چراغعلی چراغ (معاون دوم) |
مادر وطن | ||
|
|
نور رحمان لیوال | عبدالهادی ذوالحکمت
(معاون اول) محمدنبی ویار (معاون دوم) |
مسئولیت و عدالت | ||
نامزدهای انصراف داده
ویرایشکمیسیون مستقل انتخابات اوراق رأی‌دهی را برای ۱۸ نامزد در سراسر افغانستان توزیع کرد. کمیسیون مستقل انتخابات اعلان کرد افرادی که پس از ضرب‌الاجل تعیین شده از نامزدی در انتخابات انصراف داده‌اند جریمه و آراء آنان شمرده نخواهد شد.[۳۷]
| نامزد | معاونین | انصراف | |
|---|---|---|---|
|
زلمی رسول | عبدالجبار تقوا
(معاون اول) غلامعلی وحدت (معاون دوم) |
زلمی رسول با انصراف از نامزدی‌اش در انتخابات، از تیم «دولت ساز» به رهبری محمد اشرف غنی اعلام حمایت کرد.[۳۵][۳۸] |
|
محمد حنیف اتمر | یونس قانونی
(معاون اول) محمد محقق (معاون دوم) |
در ۱۷ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ تیم صلح و اعتدال اعلام کرد که کمپین‌های انتخاباتی‌اش را به حالت تعلیق درآورده است.[۳۹] |
|
|
شیدا محمد ابدالی | بصیر سالنگی
(معاون اول) ذوالفقار امید (معاون دوم) |
شیدا محمد ابدالی از کارزار انتخاباتی کنار رفت و به تیم «دولت ساز» به رهبری محمد اشرف غنی پیوست.[۳۷][۴۰] |
|
|
محمد ابراهیم الکوزی | خدیجه غزنوی
(معاون اول) سید سامع کیانی (معاون دوم) |
به نفع اشرف غنی از ادامه کارزار انتخاباتی انصراف داد و به تیم دولت ساز پیوست.[۴۱] |
|
نورالحق علومی | بشیر بیژن
(معاون اول) نعیم غیور (معاون دوم) |
به نفع اشرف غنی از ادامه کارزار انتخاباتی انصراف داد و به تیم دولت ساز پیوست.[۴۱] |
رقابت‌های انتخاباتی
ویرایشاحمد ولی مسعود
ویرایشاحمد ولی مسعود در ۱۸ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ به گونهٔ رسمی پیکارهای انتخاباتی‌اش را در کابل آغاز کرد. وی رهبران حکومت را ناتوان، فاسد و مستبد خطاب کرد. وی وعده داد که در صورت پیروزی در انتخابات، برای بیرون کشیدن افغانستان از بحران و تأمین صلح پایدار کارهای اساسی خواهد کرد.[۱۷]
محمد حکیم تورسن
ویرایشمحمد حکیم تورسن در ۳۰ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ پیکارهای انتخاباتی‌اش را به صورت رسمی آغاز کرد. وی در اولین گردهمایی خود که در کابل برگزار شده بود، مقام‌های پیشین و کنونی حکومت را فاسد و جنایتکار خطاب کرد و هشدار داد که در صورت پیروزی در انتخابات پیشرو، تمامی این افراد را اعدام خواهد کرد.[۱۹]
رحمت‌الله نبیل
ویرایششیدا محمد ابدالی
ویرایششیدا محمد ابدالی در ۳۰ سنبله (شهریور) ۱۳۹۸ از کارزار انتخاباتی کنار رفت و به تیم «دولت ساز» پیوست. معاونین وی بصیر سالنگی و ذوالفقار امید نیز به تیم «ثبات و همگرایی» به رهبری عبدالله عبدالله پیوستند.[۳۷][۴۰]
عبداللطیف پدرام
ویرایشعبداللطیف پدرام در ۲۴ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ کمپین انتخاباتی خود را در همایشی در کابل آغاز کرد. وی در اولین همایش خود صحبت از تقسیم افغانستان به زون‌های فدرالی و دادن صلاحیت تصمیم‌گیری به مردم در محلات و ادارات فدرال در مسائل اقتصادی، اجتماعی و نظامی کرد.[۲۲] وی همچنین وعده داد تا امنیت محلی شود تا افراد با توجه به شناختی که از منطقه خود دارد از خود دفاع کنند. وی همچنین وعده داد به جای فقط زبان فارسی و پشتو، همه زبان‌های مردم افغانستان به رسمیت شناخته شود. وی وعده داد که می‌خواهد در چارچوب فدرالیسم دولت - ملت‌سازی کند. وی مدعی شد که اشرف غنی می‌خواهد دولت - ملت‌سازی را در چارچوب یک قوم و حذف سایر اقوام انجام دهد. وی در بخش اقتصادی بحث ایجاد اقتصاد اجتماعی بازار را به جای اقتصاد باز مطرح کرد و شرح داد که در این ساختار اقتصادی، کارگران و زحمت‌کشان نیز علاوه به معاش (حقوق) در سود ناشی از تولیدات نیز سهیم خواهند بود.[۲۱] وی همچنین از به رسمیت شناختن مرز دیورند تأکید کرد.[۲۲]
عبدالله عبدالله
ویرایشعبدالله عبدالله در گردهمایی‌های خود با توجه به گفتگوهای صلح خواستار روی کار آمدن حکومت جدید از طریق انتخابات شد و بیان کرد که دولت آینده باید از تمامی حقوق و دست‌آوردهای مردم افغانستان حفاظت کند.[۴۲]
عنایت‌الله حفیظ
ویرایشعنایتالله حفیظ هدف خود از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری را تطبیق عدالت بیان کرد.[۲۷] وی نام تیم انتخاباتی خود را «خادمین ملت افغانستان» معرفی کرده بود.[۲۷] وی دلیل جنگ در افغانستان را به عوامل داخلی نسبت داده‌است. وی در ۳۱ سنبله/شهریور، یک هفته قبل از روز برگزاری انتخابات با انتشار تصویر ۲ معاونش در دیدار با محمد اشرف غنی، خبر از معرفی دو معاون دیگر داد.[۲۷]
غلام فاروق نجرابی
ویرایشغلام فاروق نجرابی که در چهار انتخابات گذشته که حضور داشته، شعار خود را «دولت حاکم، حکومت سالم، ملت قایم، حریت دایم و امنیت ناظم» اعلان کرده‌است. وی خواستار حکومت مقتدر مرکزی است. وی در مصاحبه با رسانه‌ها گفته بود که در صورت پیروزی، نیروهای خارجی را از افغانستان خارج می‌کند. وی باورمند به «نظام جماعت اسلامی» است و به نظر او نظام «ریاستی متمرکز و غیرمتمرکز» غیرقابل قبول است.[۲۷]
فرامرز تمنا
ویرایشفرامرز تمنا جوان‌ترین نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان بود؛ و محور برنامه‌های دسته انتخاباتی خود را دربارهٔ آموزش و اشتغال جوانان، توسعه و سیاست خارجی افغانستان اعلام کرد. وی شعار تیم خود را «تدبیر و توسعه» اعلام کرد. وی در خصوص طالبان مدعی شده بود که طالبان ایدئولوگ باید شریک قدرت سیاسی شوند و برای طالبان کار و حقوق در نظر گرفته شود. وی به‌طور جدی از اجرای حکم اعدام حمایت کرد. تمنا همچنین خواستار نظام ریاستی غیر متمرکز بود و خواستار اعطای اختیارات اداری به ولایت‌های افغانستان بود.[۲۹]
گلبدین حکمتیار
ویرایشگلبدین حکمتیار در گردهمایی‌های انتخاباتی که برگزار کرده بود، رسیدن به صلح را یک ضرورت دانست و در صورت رسیدن صلح یک حکومت موقت که مورد قبول همه باشد توافق خواهد شد.[۱۹]
محمد ابراهیم الکوزی
ویرایشمحمد ابراهیم الکوزی با شعار «تعهد و عمل» وارد کارزار انتخاباتی شد.[۲۷] وی در ۱۷ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ در یک نشست خبری به وضعیت امنیتی اعتراض کرده و دولت را متهم کرده‌است که در تأمین امنیت نامزدان بی‌توجه است. وی دلیل آغاز نکردن کارزارهای انتخاباتی‌اش را اطمینان نداشتن از امنیت خود و هوادارانش گفته و هشدار داد که در صورتی که حکومت به تأمین امنیت نامزدان و به خصوص شخص خود او توجه نکند، انتخابات را تحریم می‌کند.[۳۹] وی توجه به کشاورزی و برگزاری گردهمایی بزرگ (لویه جرگه) را از برنامه‌های خود اعلان کرد.[۲۷] وی بعدها به تیم دولت ساز به رهبری محمد اشرف غنی پیوست و ادامه کارزار انتخاباتی انصراف داد.[۴۱]
محمد اشرف غنی
ویرایشمحمد اشرف غنی در گردهمایی‌هایی که برگزار کرده بود از نظام جمهوریت (ریاستی متمرکز) دفاع کرده بود و اعلام کرد که در صورت پیروزی این نظام را حفظ خواهد کرد. وی مدعی شد که «حساب دادن و حساب گرفتن بدون جمهوریت امکان‌پذیر نیست». وی همچنین وعده مقابله افراد زورمند را داد و اعلام کرد که افراد زورمند را همانند دوره ۵ ساله گذشته از سیاست دور خواهد کرد.[۳۴]
محمد حنیف اتمر
ویرایشدر هفته اول ماه اسد (مرداد) ۱۳۹۸ خبرهایی از متلاشی شدن تیم صلح و اعتدال به رهبری حنیف اتمر در رسانه‌ها منتشر شد. برخی منابع به رسانه‌ها اعلام کردند که یونس قانونی از معاونیت اول حنیف اتمر کناره‌گیری کرده‌است. همچنین گفته می‌شد که افراد برجسته دیگری همچون عطا محمد نور، محمد اسماعیل‌خان، بسم‌الله خان محمدی نیز از تیم انتخاباتی حنیف اتمر کناره‌گیری کرده‌اند. افراد نزدیک به محمد یونس قانونی دلیل کناره‌گیری این افراد را خلف وعده حنیف اتمر در خصوص تغییر نظام مدیریتی کشور از ریاستی متمرکز به صدارتی-پارلمانی غیر متمرکز اعلام کرده بود. حنیف اتمر هرچند در ابتدا وعده تغییر را داده بود، اما با شروع کارزارهای انتخاباتی در پسرهای انتخاباتی وی و همچنین در مصاحبه‌ای که با تلویزیون طلوع داشت، صحبت از نظام ریاستی کرده بود.[۴۳][۴۴] برخی منابع اختلافات در تیم صلح و اعتدال را بحث بر سر اعلام کرسی نخست‌وزیری برای عطا محمد نور اعلام کرده بودند. محمد حنیف اتمر در این باره اعلام کرد که لویه جرگه‌ای برگزار خواهد شد و مردم در این باره تصمیم خواهند گرفت.[۴۵] در ۱۷ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ تیم صلح و اعتدال اعلام کرد که کمپین‌های انتخاباتی‌اش را به حالت تعلیق درآورده است.[۳۹] دسته انتخاباتی صلح و اعتدال در اعلامیه خود بیان کرده بود که: «روند ملی انتخابات به دلیل اقدامات غیرقانونی و بی‌باکانه تیم حاکم خدشه دار شده و اعتبار خود را از دست داده‌است». این دسته انتخاباتی ارگ را به مداخله در امور انتخاباتی متهم کرده و بیان کرده که با دوام چنین وضعیت هیچ اطمینانی در مورد شفافیت انتخابات و فضای آزاد و عادلانه برای انتخابات وجود ندارد.[۳۹] محمد محقق معاون دوم حنیف اتمر اختلاف‌ها میان اعضای رهبری تیم صلح و اعتدال را تأیید کرد و احتمال خروج اعضای دستهٔ صلح و اعتدال و همکاری با تیم‌های انتخاباتی دیگر را داد.[۴۵] حزب متحد مردم افغانستان به رهبری وحیدالله سباوون در نامه‌ای خبر جدایی این حزب از تیم صلح و اعتدال را به دلیل خواست‌های غیرقانونی اعضای رهبری این دسته را داد.[۴۵] محمد محقق معاون دوم حنیف اتمر در ۳۱ اسد (مرداد) ۱۳۹۸ به تیم عبدالله عبدالله پیوست.[۲۴] محقق در نشستی دلیل جدایی خود از تیم اتمر را اولویت دادن اتمر به صلح و قرار گرفتن پروسه انتخابات در اولویت دومش اعلام کرد.[۴۶]
محمد شهاب حکیمی
ویرایشمحمد شهاب حکیمی در گردهمایی‌های خود بر تأمین صلح تأکید کرد. وی اولویت تیم خود را رسیدن به صلح اعلام کرد.[۳۶] وی در مصاحبه با رسانه‌ها گفته بود که در صورت پیروزی «رابطه افغانستان با ناتو و آمریکا را مانند جاپان/ژاپن و کوریا/کره جنوبی» می‌سازد.[۲۷] و اگر در حکومت وی کسی به ناحق کشته شود، استعفا می‌دهد.[۲۷]
نورالحق علومی
ویرایشوی به نفع محمد اشرف غنی از ادامه کارزار انتخاباتی انصراف داد و از تیم محمد اشرف غنی اعلان حمایت کرد.[۴۱]
نورالله جلیلی
ویرایشسید نورالله جلیلی با شعار «مادر وطن» وارد کارزار انتخاباتی شد.[۲۷] نخستین برنامه ولایتی پیکارهای انتخاباتی‌اش را در ننگرهار برگزار کرد و در بین هوادارانش اعلام کرد که برای رسید به صلح با طالبان حاضر است از ارگ نیز بگذرد.[۱۹] وی در مصاحبه‌ای مدعی شده بود که در صورت پیروزی به گردهمایی مشورتی «لویه جرگه مشورتی» مراجعه کرده و تمامی خواسته‌های طالبان را قبول خواهد کرد. وی صلح در افغانستان را اولویت اصلی در دولت خود (در صورت پیروزی) خواهد دانست.[۲۷]
نور رحمان لیوال
ویرایشنور رحمان لیوال با شعار «مسئولیت و عدالت» وارد کارزار انتخاباتی شده‌است. وی باور دارد با ایجاد حس مسئولیت پذیری در کشور، می‌توان عدالت را نیز اجرا کرد و مشکل کشور را نبود حس مسئولیت پذیری می‌داند.[۲۷]
چالش‌ها
ویرایشهزینه انتخابات
ویرایشکمیسیون مستقل انتخابات هزینه انتخابات پیش رو را ۱۹۲ میلیون دلار پیش‌بینی کرده‌است.[۴۷] اما بعدها اعلام شد که ۱۴۹ میلیون دلار بودجه برای این انتخابات تعیین شده‌است. ۹۰ میلیون آن از بودجه دولت افغانستان تأمین خواهد شد. ۵۹ میلیون دیگر از سوی همکاران بین‌المللی پرداخت می‌شود. برخی کشورهای حامی افغانستان کمک‌های نقدی برای برگزاری این انتخابات متقبل شده‌اند.[۸]
کشورهای حمایت کننده
ویرایش- ایالات متحده آمریکا: ۲۹ میلیون دلار از هزینه برگزاری انتخابات را کشور آمریکا بر عهده گرفته‌است.[۸]
- بریتانیا: بریتانیا اعلام آمادگی کرده‌است که ۸ میلیون پوند برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری کمک کند.[۴۸]
تشکیل دولت موقت
ویرایشطبق ماده شصت و یکم قانون اساسی افغانستان، وظیفه رئیس‌جمهور در اول جوزای ۱۳۹۸ پایان می‌یافت به همین منظور برخی از نامزدها ادامه دوره ریاست‌جمهوری محمد اشرف غنی را پس از این تاریخ را خلاف قانون اساسی می‌دانستند[۴۹][۵۰] و به همین منظور، ۱۱ تن از نامزدها خواستار تشکیل دولت سرپرست شدند،[۷] این نامزدها در طرحی که مطرح کرده بودند، خواستار اعمال محدودیت در صلاحیت‌های دولت در عزل و نصب، دسترسی به منابع دولتی و انتخابات شدند.[۵۱] اشرف غنی این طرح را رد و اعلام کرد تا زمان تعیین شدن رئیس‌جمهور در پی برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در قدرت می‌ماند.[۵۲] دادگاه عالی افغانستان ادامه کار رئیس‌جمهوری کنونی افغانستان را تا بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است به تاریخ ششم میزان/مهر سال جاری برگزار شود، تأیید کرد.[۵۳]
امنیت
ویرایشطالبان این انتخابات را تحریم کرد و تهدید کرد که شبه‌نظامیان این گروه هر آنچه که بتوانند برای جلوگیری از برگزاری آن انجام خواهند داد و در عین حال به مردم عادی هشدار داد که از حضور در تجمعات انتخاباتی به دلیل اینکه هدف حملات این گروه قرار می‌گیرد بپرهیزند.[۵۴][۵۵] سازمان عفو بین‌الملل در واکنش به تهدید طالبان، آن را بی‌احترامی به حیات انسانی دانست.[۵۶] دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در کابل یا یوناما نیز حمله به مراکز رأی دهی و هدف قرار دادن رأی‌دهندگان را نقض قوانین بین‌المللی و جرم دانست.[۵۷]
در روز انتخابات
ویرایشوزارت امور داخله افغانستان در یک نشست خبری پس از پایان برگزاری انتخابات خبر از دفع ۶۸ حمله توسط نیروهای امنیتی را گزارش داد. طبق گفته مقامات امنیتی، طالبان نتوانستند باعث اخلال در انتخابات شوند. در جریان انتخابات از بین نیروهای امنیتی ۲ پلیس و ۲ سرباز ارتش کشته شدند و ۳۷ نفر از مأموران امنیتی زخمی شدند. بر اساس دیگر گزارش‌ها از سراسر افغانستان، ۴ تن کشته از جمله یک زن و یک کودک و ۷۲ نفر زخمی شدند که بسیاری از آنان را غیرنظامیان تشکیل می‌داد.[۵۸]
بسته شدن مراکز رأی‌دهی
ویرایشکمیسیون مستقل انتخابات برای روز انتخابات ریاست‌جمهوری، ۷۳۸۵ مرکز رأی‌گیری را در نظر گرفته بود؛ اما با بررسی نهادهای امنیتی، روشن شد که تنها ۴۹۴۲ مرکز می‌تواند باز باشد و بیش از دو هزار مرکز به دلیل مشکلات امنیتی بسته خواهد بود. هرچند پیش‌بینی می‌شود که تعداد مراکز رأی‌دهی بسته شده تا روز انتخابات افزایش یابد. فراه با ۱۷۴مرکز بسته، هرات با ۱۶۲ مرکز بسته، غزنی با ۱۵۹ مرکز بسته، هلمند با ۱۵۰ مرکز بسته و بادغیس با ۱۳۶ مرکز بسته، جزء ۵ ولایت نخست هستند که بیشترین مراکز بستهٔ رای‌دهی را دارند. بامیان، پنجشیر و کابل جزء کمترین مراکز بسته در این انتخابات هستند.[۵۹]
تقلب انتخاباتی
ویرایشانتخابات در افغانستان همواره با تقلب گسترده روبرو شده بوده‌است. در این انتخابات کمیسیون مستقل انتخابات برای مبارزه مدعی شده بود که با نصب فهرست دیجیتالی رأی‌دهندگان در دستگاه بیومتریک می‌تواند از ۹۰ درصد تقلب‌های سازمان یافته در انتخابات ریاست‌جمهوری جلوگیری کند. کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان ۲۹ هزار دستگاه بیومتریک برای مراکز رأی‌دهی و ۵ هزار دستگاه ذخیره نیز به مراکز رأی‌دهی فرستاده‌است.[۴۰] این مقدار دستگاه دستگاه بیومتریک برای ثبت مشخصات نه میلیون رأی‌دهنده در نظر گرفته شده‌است. نهادهای ناظر انتخابات با توجه به تعداد رأی دهندگان و زمان، تعداد دستگاه‌های بیومتریک را کافی نمی‌داند. این نهادها مدعی شده‌اند که برای هر محل رای‌دهی بیش از ۳۰۰ نفر حضور یابند، اما برای هر محل فقط ۱ دستگاه در نظر گرفته شده‌است.[۶۰] برخی از نامزدها و افراد سیاسی نیز مدعی شده‌اند که دستگاه‌هایی که کمیسیون مستقل انتخابات خریده‌است توان درست شناخت تمامی انگشتان رأی‌دهنده و نیز تصویر رأی دهنده را ندارد و کمیسیون را متهم به زمینه‌سازی برای مهندسی انتخابات کردند. هرچند ریاست‌جمهوری و کمیسیون مستقل انتخابات این ادعاها را رد می‌کند.[۶۱] کمیسیون مستقل انتخابات اعلان کرد که آرایی که از طریق دستگاه بیومتریک ثبت نشود اعتبار ندارد.[۴۰]
تفکیک آراء
ویرایشدر این انتخابات برای جلوگیری از تقلب از دستگاه‌های بیومتریک استفاده شد. کمیسیون مستقل انتخابات پس از برگزاری انتخابات اعلام کرد که پس از اینکه تمامی دستگاه‌های بیومتریک به کمیسیون برسد طی دو مرحله اقدام به تفکیک آراء خواهد زد. در مرحله اول آراء بیومتریک شده از آرای غیر بیومتریک تفکیک و در مرحله دوم، آرای بیومتریک شده نیز برای دریافتن مشکلات و تخلفات احتمالی بررسی و تصفیه خواهد شد.[۶۲] این کمیسیون همچنین اعلام کرد که برخی از دستگاه‌های بیومتریک ناپدید و حافظه برخی دیگر دستگاه‌ها نابود شده که بعداً بر سر اعتبار آراء چنین محل‌هایی تصمیم گرفته خواهد شد.[۶۲]
تهدید به مرگ رئیس اجرائی تیفا
ویرایشنعیم ایوب زاده، رئیس اجرایی بنیاد انتخابات شفاف افغانستان «تیفا» مدعی شده بود که به دلیل ارایه معلومات از روند انتخابات از سوی تیم دولت‌ساز تهدید به مرگ شده‌است. هرچند سخنگوی تیم دولت ساز این ادعا را رد کرد و خواستار ارائه مدارک به نهادهای عدلی و قضائی شده‌است.[۶۳]
نظرسنجی
ویرایشجدول زیر نتایج دو نظرسنجی است که از طرف بنیاد انتخابات شفاف افغانستان در دو نوبت گرفته شده‌است.
روز انتخابات
ویرایشانتخابات با حضور ۱۳ نماینده در ششم میزان/مهر در ساعت ۷ صبح به‌وقت کابل شروع شد و قرار بود تا ساعت ۳ بعد از ظهر ادامه پیدا کند، اما کمیسیون مستقل انتخابات برای مشارکت بیشتر افراد آن را دو ساعت تمدید کرد.[۶۶] ۵ نامزد از ادامه حضور در انتخابات یا کناره‌گیری کردند یا به تیم دیگری پیوستند.[۴۱] کمیسیون مستقل انتخابات بعدها اعلان کرد که در روز انتخابات ۴ هزار و ۶۸۴ مرکز باز گزارش شده و ۶۹۸ مرکز در سراسر افغانستان بسته بوده‌اند. اما نهاد انتخابات آزاد و عادلانه (فیفا) اعلام کرد که بر اساس یافته‌های این نهاد در روز انتخابات ۳ هزار و ۸۹۱ مرکز در افغانستان باز بوده‌است. کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که در روز انتخابات دو میلیون و ۶۹۵ هزار و ۸۹۰ نفر در سراسر افغانستان در انتخابات روز ششم میزان/مهر شرکت کرده‌است. هرچند اعلان کرد که آمار شرکت‌کنندگان نهایی نیست و ممکن است تغییر کند.[۶۷]
کمیسیون مستقل دستگاه‌های بیومتریک برای نخستین بار در افغانستان به کار گرفت تا از تقلب در انتخابات جلوگیری کند. این دستگاه‌ها اثر انگشت و تصویر فرد رأی‌دهنده و زمان در صندوق انداختن برگ رأی را ثبت می‌کنند.[۶۸]
میزان مشارکت
ویرایشبر اساس نتایج اولیه انتخابات حدود یک میلیون و ۸۲۴ هزار و ۴۰۱ رای معتبر شناخته شده بود که ۳۱٪ آنان را زنان تشکیل می‌داد.[۶۹] بر اساس این اطلاعات حدود ۱۹ درصد از مجموع ۹٫۶ میلیون نفر که واجد شرایط بودند، رأی دادند.[۶۹]
نتایج
ویرایشطبق تقویم انتخابات افغانستان قرار بود که نتایج ابتدایی انتخابات در ۲۷ میزان (مهر) ۱۳۹۸ اعلام شود.[۱۰] نتایج ابتدایی انتخابات پس از حدود سه ماه تأخیر در ۱ جدی (دی) ۱۳۹۸ اعلان شد.[۶۹] بر اساس نتایج اولیه انتخابات، محمد اشرف غنی، توانسته بود که اکثریت آراء را کسب کند.[۶۹]
بررسی شکایات انتخاباتی
ویرایشبسیاری از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری نتایج ابتدایی انتخابات را قبول نکرده و اعلام نتایج ابتدایی از سوی کمیسیون مستقل انتخابات را «تقلبی» خواندند.[۷۰] نمایندگان معترض ۴۸ ساعت پس از اعلان نتایج ابتدایی انتخابات فرصت داشتند تا شکایات خود را در کمیسیون شکایات انتخاباتی درج کنند.[۷۰] کمیسیون شکایات انتخاباتی در نشستی که در ۵ دی/جدی ۱۳۹۸ برگزار کرده بود، اعلان کرد که بیش از ۱۶ هزار شکایت در مدت تعیین شده در این کمیسیون ثبت شده‌است. این کمیسیون اعلان کرد که حدود ۸ هزار شکایت مربوط به تیم ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله، بیش از ۴ هزار شکایت از تیم صلح و عدالت اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار و بیش از ۳ هزار شکایت از طرف تیم دولت ساز به رهبری محمد اشرف غنی به ثبت رسیده‌است.[۲۹][۷۱][۷۲] کمیسیون شکایات انتخاباتی همچنین اعلان کرد که این روند ممکن است بین ۳۷ تا ۳۹ روز طول بکشد.[۲۹]
نتایج نهایی
ویرایشکمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در ۲۹ دلو (بهمن) ۱۳۹۸، محمد اشرف غنی را برنده این انتخابات اعلان کرد.[۴][۷۳] هرچند بعدها چمن‌شاه اعتمادی، رئیس دارالانشای کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی اعلان کرد که نتایج نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری بدون هماهنگی با کمیسیون شکایات اعلام شده. دین‌محمد عظیمی، معاون کمیسیون مستقل رسیدگی به شکایات انتخاباتی نیز مدعی شد، در صورتی که فیصله‌های این کمیسیون از سوی کمیسیون انتخابات به صورت درست تطبیق می‌شد، بین ۶۵ تا ۸۰ هزار رأی باطل و نتایج نهایی انتخابات نیز تغییر می‌کرد.[۷۴] محمد اشرف غنی با کسب ۵۰٫۶۴ درصد آراء، به عنوان برنده این انتخابات معرفی شد.[۴] اشرف غنی پس از اعلان نتایج، پیروزی‌اش را به هوادارانش تبریک گفت.[۷۵]
| نامزد | نتایج ابتدایی | نتایج نهایی | تفاوت آراء | ||
|---|---|---|---|---|---|
| آراء | درصد | آراء | درصد | ||
| محمداشرف غنی | ۹۲۳٫۸۶۸ | ۵۰٫۶۴٪ | ۹۲۳٫۵۹۲ | ۵۰٫۶۴٪ | ۲۷۶- رأی |
| عبدالله عبدالله | ۷۲۰٫۹۹۰ | ۳۹٫۵۲٪ | ۷۲۰٫۸۴۱ | ۳۹٫۵۲٪ | ۱۴۹- رأی |
| گلبدین حکمتیار | ۷۰٫۲۴۲ | ۳٫۸۵٪ | ۷۰٫۲۴۱ | ۳٫۸۵٪ | ۱- رأی |
| رحمت‌الله نبیل | ۳۳٫۹۲۱ | ۱٫۸۶٪ | ۳۳٫۹۱۹ | ۱٫۸۶٪ | ۲- رأی |
| فرامرز تمنا | ۱۸٫۰۶۶ | ۰٫۹۹٪ | ۱۸٫۰۶۳ | ۰٫۹۹٪ | ۳- رأی |
| سید نورالله جلیلی | ۱۵٫۵۲۶ | ۰٫۸۵٪ | ۱۵٫۵۱۹ | ۰٫۸۵٪ | ۷- رأی |
| عبداللطیف پدرام | ۱۲٫۶۰۸ | ۰٫۶۹٪ | ۱۲٫۶۰۸ | ۰٫۶۹٪ | ۰ رأی |
| عنایت‌الله حفیظ | ۱۱٫۳۷۴ | ۰٫۶۲٪ | ۱۱٫۳۷۵ | ۰٫۶۲٪ | ۱+ رأی |
| محمد حکیم تورسن | ۶٫۵۰۴ | ۰٫۳۶٪ | ۶٫۵۰۰ | ۰٫۳۶٪ | ۴- رأی |
| احمدولی مسعود | ۳٫۹۴۲ | ۰٫۲۲٪ | ۳٫۹۴۲ | ۰٫۲۲٪ | ۰ رأی |
| محمد شهاب حکیمی | ۳٫۳۲۴ | ۰٫۱۸٪ | ۳٫۳۱۸ | ۰٫۱۸٪ | ۶- رأی |
| غلام فاروق نجرابی | ۱٫۶۰۶ | ۰٫۰۹٪ | ۱٫۶۰۸ | ۰٫۰۹٪ | ۲+ رأی |
| نور رحمان لیوال | ۸۶۵ | ۰٫۰۵٪ | ۸۵۵ | ۰٫۰۵٪ | ۱۰- رأی |
بحران انتخاباتی
ویرایشتیم ثبات و همگرایی به ریاست عبدالله عبدالله، نتایج اعلان شده از سوی انتخابات ریاست‌جمهوری را مورد قبول ندانست و اعلان کرد که از روند انتخابات خارج می‌شود.[۷۷] عبدالله عبدالله اعلام کرد که از نظر تیم ثبات و همگرایی حدود ۳۰۰ هزار رأی مشکوک اعتبار داده شده و تصمیماتی در مغایرت با قانون گرفته شده‌است. عبدالله اعلان کرد که تیم ثبات و همگرایی «حکومت همه‌شمول» تشکیل می‌دهد.[۵][۷۸] عبدالله عبدالله نتیجه انتخابات را «نتیجه دزدی انتخابات، کودتا بر مردم سالاری» خواند.[۷۹] عبدالرشید دوستم با حمایت از اعلام تشکیل دولت همه‌شمول توسط عبدالله عبدالله،[۸۰] از هوادارانش خواست که از حکومتی که قرار است عبدالله عبدالله اعلان کند، حمایت کنند.[۸۱] رحمت‌الله نبیل یکی از نامزدان این انتخابات خواستار ابطال نتیجه انتخابات و ایجاد «حکومت مصالحه ملی» شد.[۸۲] عبداللطیف پدرام یکی دیگر از نامزدان این انتخابات، نتیجه نهایی اعلان شده توسط کمیسیون مستقل انتخابات را تقلبی و غیرقابل قبول خواند.[۸۳] گلبدین حکمتیار نیز در نشستی خبری اعلام کرد که این انتخابات هیچگونه مبنای مشروعیت را از نگاه اشتراک مردم و شفافیت نداشته و باید انتخابات باطل و از سوی یک حکومت «قابل قبول همه» دوباره برگزار شود.[۸۴]
در نخستین واکنش‌های جهانی به اعلام نتیجهٔ نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیهٔ اروپا در یک تماس تلفنی با محمد اشرف غنی، نتیجه این انتخابات را تبریک گفت و اعلان کرد که اتحادیه اروپا آماده هرگونه همکاری با دولت جدید به رهبری آقای غنی همانند گذشته‌است.[۸۵] در واکنش به تماس، عبدالله عبدالله در نامه‌ای به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تبریک اعلام نتیجهٔ انتخابات از سوی جوزف بورل به محمد اشرف غنی را خلاف موضع‌گیری‌های اتحادیه اروپا در افغانستان خواند و آن را خلاف توقع مردم دانست.[۸۶] محمد کریم خلیلی که از حامیان ثبات و همگرایی بود، اعلان کرد که همکاران بین‌المللی افغانستان از میان «مردم» و «ارگ» یکی را انتخاب کنند. وی همچنین از همکاران بین‌المللی افغانستان خواست تا برای جلوگیری از رفتن افغانستان به سمت بحران نتیجه انتخابات را باطل اعلام کنند.[۸۷]
تیم ثبات و همگرایی پس از معرفی عبدالله عبدالله به عنوان رئیس‌جمهور دولت همه‌شمول، شروع به معرفی والی برای ولایت‌های افغانستان کرد. این تیم عبدالحی حیات را به عنوان والی جوزجان، محمدنور رحمانی را به عنوان والی سرپل و مصطفی محسنی را به عنوان والی بغلان معرفی کرد. والی پنجشیر، با حمایت از «دولت همه شمول» از طرف تیم ثبات و همگرایی در سمت این ولایت ابقا شد.[۸۸][۸۹][۹۰]
تحلیف ریاست‌جمهوری
ویرایشعبدالله عبدالله و محمد اشرف غنی که خود را پیروز این انتخابات می‌دانستند کمیسیون برگزاری مراسم تحلیف را ایجاد کردند.[۹۱][۹۲][۹۳][۹۴] خبرگزاری رویترز بعدها به نقل از دو مقام آگاه گزارش کرد که آمریکا خواهان تعویق مراسم تحلیف اشرف غنی شده‌است.[۹۵] بعدها ریاست‌جمهوری افغانستان به صورت رسمی اعلام کرد که زمان برگزاری مراسم تحلیف رئیس‌جمهور غنی که قرار بود پنجشنبه ۸ حوت (اسفند) برگزار شود به ۱۹ حوت (اسفند) به تعویق افتاده‌است.[۹۶] وزارت امور خارجه آمریکا از تعلیق مراسم تحلیف رئیس‌جمهور توسط دولت افغانستان سپاس‌گزاری کرد.[۹۷] زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه ایالات متحده در امور افغانستان نیز از تعویق مراسم تحلیف اشرف غنی استقبال کرد و در توییتی نوشت: «تمامی رهبران سیاسی افغانستان باید از فراگیر بودن دولت جدید اطمینان حاصل کنند و این دولت باید منعکس کنندهٔ آرمان‌های تمام مردم افغانستان باشد».[۹۶]
عبدالله عبدالله و اشرف غنی با ارسال خبری روز ۱۹ حوت (اسفند) را به عنوان روز تحلیف ریاست‌جمهوری اعلام کردند. هرچند زلمی خلیل‌زاد، نمایندهٔ ویژهٔ وزارت خارجهٔ آمریکا برای صلح افغانستان، تدامیچی یاماموتو، نمایندهٔ خاص سازمان ملل متحد در افغانستان و سفارت آمریکا در کابل با ارگ و سپیدار جریان دارد تا برگزاری مراسم تحلیف دوطرف به تعویق بیفتد[۹۸] قرار است که مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری اشرف غنی در ارگ و برای عبدالله در کاخ سپیدار برگزار شود.[۹۸][۹۹] هرچند دیدارهایی میان دو تیم تشکیل شد، اما به نتیجه خاصی نرسید.[۹۹][۱۰۰][۱۰۱] پس از آنکه توافقی میان محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله صورت نگرفت هر دو تیم در ۱۹ حوت (اسفند) ۱۳۹۸ سوگند یاد کردند.[۱۰۲][۱۰۳] آمریکا و بریتانیا از مخالفان تشکیل دولت موازی در افغانستان ابراز نگرانی کردند.[۱۰۴][۱۰۵] محمد اشرف غنی، دو روز پس از مراسم تحلیف طی فرمانی، تشکیل ریاست اجراییه و تمامی ملحقات آن در ساختار حکومت را لغو کرد.[۱۰۶] پس از آن عبدالله عبدالله در صفحه فیس‌بوک خود نوشت که حکومت وحدت ملی پایان یافته و محمداشرف غنی دیگر رئیس‌جمهور نیست و به زودی رئیس اجراییه «دولت همه‌شمول» را رسماً معرفی می‌کند.[۱۰۷] وی همچنین تأکید کرد که فرمان‌ها و احکام اشرف غنی اعتبار ندارد و کارکنان نظامی و غیرنظامی ریاست اجراییه مثل سابق به وظایف و مسئولیت‌های روزمرهٔ‌شان ادامه دهند.[۱۰۷] تدامیچی یاماموتو در دیدار با عبدالله بر اهمیت اتحاد رهبران سیاسی افغانستان برای ایجاد یک حکومت همه‌شمول که برای همه قابل قبول و در مطابقت با قانون اساسی افغانستان باشد، تأکید کرد.[۱۰۸]
توافقنامه
ویرایشمحمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله در ۲۸ ثور (اردیبهشت) ۱۳۹۹ موافقت‌نامه‌ای را زیر نام «توافق‌نامهٔ سیاسی» امضا کردند.[۱۰۹] بر اساس توافق سیاسی، عبدلله عبدالله «از نظر تشریفات و پرتکل در مسائل مربوط به مصالحه ملی» جایگاه مقام دوم کشور را دارد. عبدالله عبدالله طبق این توافقنامه ریاست شورای عالی مصالحه را بر عهده دارد. عبدالرشید دوستم نیز در این توافقنامه به رتبه مارشالی ارتقاء داده شده و در عین زمان عضو شورای عالی دولت و شورای امنیت را خواهد داشت. ۵۰ درصد از اعضای کابینه دولت توسط تیم ثبات و همگرایی معرفی می‌شود و والیان نیز بر اساس یک قاعده مورد توافق دو جانب معرفی خواهند شد. شورای عالی مصالحه ملی (دبیرخانه) واحد بودجوی مستقل خواهد داشت و این بوده از طرف دولت تعیین می‌شود. همچنین این شورا می‌تواند از مراجع بین‌المللی نیز کمک بودجه‌ای دریافت کند. شورای عالی مصالحه صلح دارای دو بخش مجمع عمومی و کمیته رهبری است که کمیته رهبری شورا متشکل از رهبران سیاسی و شخصیت‌های ملی است. در این موافقت‌نامه آمده‌است از رهبرانی مانند برهان‌الدین ربانی، کریم خلیلی و پیر سیداحمد گیلانی تقدیر شود. همچین زمینه برای برگزاری شورای ولایتی و شورای ولسوالی به منظور تکمیل ارگان گردهمایی بزرگ (لویه جرگه) در زودترین زمان ممکن انجام خواهد شد. به منظور نظارت و اجرایی شدن این موافقت‌نامه پیش‌بینی شده‌است که به هیأتی میانجی صلاحیت داده می‌شود تا جلو نقض توافقنامه را بگیرد. مدت اعتبار این توافقنامه سیاسی تا ختم دوره حکومت اعلان شده‌است.[۱۱۰][۱۱۱][۱۱۲]
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Afghan election: Tense wait after day of attacks". BBC News (به انگلیسی). 2019-09-29. Retrieved 2020-04-23.https://www.bbc.com/news/world-asia-49794057
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Akhgar, Tameem; Gannon, Kathy (2019-09-28). "Top 5 Afghan presidential candidates in Saturday's election". Associated Press. Retrieved 2020-04-23.https://apnews.com/28bd4a495dca4e508c2eafc3ce62deb3
- ↑ Taylor, Guy (1 April 2018). "Afghanistan sets election date; could impact Taliban peace talks". The Washington Times. Archived from the original on 24 July 2018. Retrieved 5 October 2018.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۱۸). «کمیسیون انتخابات اشرف غنی را رئیس‌جمهور منتخب اعلام کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۸.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۱۸). «عبدالله اعلام کرد که ثبات‌وهمگرایی «حکومت همه‌شمول» را تشکیل می‌دهد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۸.
- ↑ «انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برای بار دوم به تعویق افتاد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۳-۲۰. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۳.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «'ثبت نام تقویتی' برای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان آغاز شد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۶-۰۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۲۱.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ «کمیسیون شکایات انتخاباتی برای استخدام شش هزار ناظرش بودجه ندارد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۸-۰۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۵.
- ↑ «چه کسانی داوطلب ورود به ارگ شده‌اند» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۱-۲۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۲۱.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان. «تقویم انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان» (PDF). کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان. بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۳ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نخستین نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان ثبت‌نام کرد» (به انگلیسی). BBC News فارسی. ۲۰۱۹-۰۱-۰۳. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۴.
- ↑ «انتخابات ریاست جمهوری افغانستان 'سه ماه به تعویق افتاد'» (به انگلیسی). BBC News فارسی. ۲۰۱۸-۱۲-۲۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۴.
- ↑ Sputnik. «فهرست ابتدایی نامزدان انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد». af.sputniknews.com. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۸.
- ↑ «فهرست ابتدایی نامزدان ریاست جمهوری افغانستان اعلام شد». صدای امریکا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۸.
- ↑ «احمد ولی مسعود کاندید انتخابات ریاست جمهوری شد - آوا». www.avapress.com. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Sputnik. «ورود احمد ولی مسعود با تیم وفاق ملی به رقابت‌های انتخاباتی». af.sputniknews.com. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ «احمد ولی مسعود به‌گونهٔ رسمی پیکارهای انتخاباتی‌اش را آغاز کرد». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۰ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ «اشرف غنی خواست معاونم باشد، اما نپذیرفتم». خبرگزاری دید. ۷ جوزا ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۳ جوزا ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ ۱۹٫۳ ۱۹٫۴ «تورسن: درصورت پیروزی درانتخابات مقام‌های حکومت را کیفری خواهم کرد». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ «رحمت‌الله نبیل با وعده کاهش «صلاحیت‌های رئیس‌جمهور» در انتخابات ریاست جمهوری نام‌نویسی کرد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۱-۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ ۲۱٫۳ ۲۱٫۴ dailyetilaatroz (۲۰۱۹-۰۸-۱۵). «آغاز کمپین انتخاباتی پدرام؛ «جمهوری اسلامی فدرالی افغانستان-خراسان می‌خواهیم»». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۵.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ «لطیف پدرام کارزارهای انتخاباتی‌اش را آغاز کرد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۸-۱۵. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۵.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ «عبدالله عبدالله به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری در کمیسیون انتخابات نام‌نویسی کرد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۱-۲۰. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «محمد محقق به دستهٔ انتخاباتی عبدالله عبدالله پیوست». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ «صف‌بندی‌های انتخاباتی». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۸-۰۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۷.
- ↑ «صفحه رسمی ثبات و همگرایی». www.facebook.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ ۲۷٫۰۰ ۲۷٫۰۱ ۲۷٫۰۲ ۲۷٫۰۳ ۲۷٫۰۴ ۲۷٫۰۵ ۲۷٫۰۶ ۲۷٫۰۷ ۲۷٫۰۸ ۲۷٫۰۹ ۲۷٫۱۰ ۲۷٫۱۱ ۲۷٫۱۲ ۲۷٫۱۳ ۲۷٫۱۴ ۲۷٫۱۵ ۲۷٫۱۶ ۲۷٫۱۷ «شش نامزد کمترشناخته‌شده انتخابات افغانستان چه می‌گویند؟» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۹-۲۴. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۹.
- ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ «لیوال، ابدالی ونجرابی به حیث نامزدان انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کردند». www.pajhwok.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۱.[پیوند مرده]
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ ۲۹٫۳ ۲۹٫۴ ۲۹٫۵ «فرامرز تمنا؛ جوان‌ترین نامزد ریاست جمهوری افغانستان چه در سر دارد؟» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۹-۲۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
- ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ «چهار نامزد با وعده «تغییر نظام سیاسی» ثبت نام کردند». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۱-۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ «گلبدین حکمتیار به عنوان نامزد ریاست جمهوری افغانستان ثبت نام کرد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۱-۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ «اشرف غنی به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری در کمیسیون انتخابات نام‌نویسی کرد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۱-۲۰. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۲۰.
- ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ «جدال شعارها و برنامه‌های نامزدان انتخابات ریاست جمهوری». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۱-۲۰. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۸.
- ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ «غنی در سفرش به ولایت هرات باردیگر بر حفظ نظام جمهوریت تأکید کرد». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ «زلمی رسول از کاندیداتوری اش انصراف داد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۷.
- ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ «ادامهٔ پیکارهای انتخاباتی؛ شهاب حکیمی بر تأمین صلح تأکید کرد». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ ۳۷٫۲ «انتخابات افغانستان؛ نامزدهایی که انصراف داده‌اند جریمه می‌شوند» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۹-۲۲. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۵.
- ↑ "زلمی رسول از نامزدی انصراف داد". خبرگزاری دید (به انگلیسی). 2019-08-06. Retrieved 2019-08-07.
- ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ ۳۹٫۲ ۳۹٫۳ «حنیف اتمر کمپین انتخاباتی‌اش را متوقف کرد و ابراهیم الکوزی از تحریم انتخابات هشدار داد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۸-۰۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۱.
- ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ ۴۰٫۲ ۴۰٫۳ «شیدا محمد ابدالی به تیم انتخاباتی اشرف غنی پیوست». خبرگزاری آریانا نیوز. ۲۰۱۹-۰۹-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۵.
- ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ ۴۱٫۳ ۴۱٫۴ «در میدان رقابت برای تصدی کرسی ریاست جمهوری در انتخابات روز شنبه تنها سیزده نامزد باقی مانده‌اند». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۹-۲۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۷.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۱۹-۰۸-۲۰). «عبدالله از هوادارانش خواست برای جلوگیری از تقلب در انتخابات آمادگی بگیرند». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ «انحلال تیم انتخاباتی «اتمر» با کناره‌گیری قانونی، عطا و اسماعیل خان!». www.yjc.ir. ۹ مرداد ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۱.
- ↑ «دری نیوز | انحلال تیم انتخاباتی «اتمر» با کناره‌گیری قانونی، عطا و اسماعیل خان!». دری نیوز. ۲۰۱۹-۰۷-۳۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۱.
- ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ ۴۵٫۲ «محقق: احتمال دارد اعضای دستهٔ صلح و اعتدال با دسته‌های دیگر بروند». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۴.
- ↑ «محقق: بدلیلی‌که اتمر به صلح اولویت داد از تیم او جدا شدم». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
- ↑ «کمیسیون انتخابات: برگزاری انتخابات‌های پیشرو 192 میلیون دالر هزینه نیاز دارد». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۳-۲۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۸.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۱۹-۰۸-۱۵). «اعلام آمادگی بریتانیا به پرداخت 8 میلیون پوند برای انتخابات ریاست‌جمهوری». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۵.
- ↑ «اتمر: با پایان دوره کاری حکومت در اول جوزا دولت موقت تشکیل شود». خبرگزاری افق. ۲۰۱۹-۰۳-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۸.
- ↑ «اتمر: پس از اول جوزا آوردن حکومت موقت از اولویت‌های ما خواهد بود». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۸.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۱۹-۰۵-۲۰). «طرح 11 نامزد انتخابات ریاست جمهوری برای ایجاد «دولت موقت» چیست؟». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۸.
- ↑ «مخالفت ریاست جمهوری افغانستان با طرح تشکیل دولت موقت». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۸.
- ↑ «دادگاه عالی افغانستان: اشرف غنی تا پایان انتخابات به کارش ادامه بدهد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۴-۲۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ مه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۸.
- ↑ «تهدید طالبان به هدف‌گیری تجمعات انتخاباتی». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۸-۰۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۷.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «طالبان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را تهدید کردند | DW | 06.08.2019». DW.COM. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۷.
- ↑ «طالبان تهدید کرده‌اند که انتخابات ریاست جمهوری را برهم می‌زنند». رادیو آزادی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۷.
- ↑ «سازمان ملل در واکنش به تهدید انتخابات: حمله به رأی‌دهندگان جرم است». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۸-۰۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۰۷.
- ↑ «انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بدون اخلال جدی امنیتی برگزار شد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۹-۲۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
- ↑ «در روز انتخابات ۴۹۴۲ مرکز رأی‌دهی باز خواهند بود». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۳.
- ↑ «کمیسیون مستقل انتخابات: با نصب فهرست دیجیتالی در دستگاه‌های بایومتریک ۹۰ درصد تقلب سازمان‌یافته جلوگیری می‌شود». هشت صبح. ۲۰۱۹-۰۸-۰۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۱۴.
- ↑ «نگرانی نامزدان و سیاسیون از مشکل جدی در دستگاه‌های بایومتریک». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۳.
- ↑ ۶۲٫۰ ۶۲٫۱ «کمیسیون انتخابات افغانستان: تعدادی از دستگاه‌های بیومتریک ناپدید شده‌اند» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۹.
- ↑ News، Ariana. «تهدید به مرگ شدن رئیس اجرایی «تیفا» از سوی دسته‌های انتخاباتی». آریانا نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۹.
- ↑ «عبدالله پیشتاز انتخابات در نظرسنجی «تیفا» اعلام شد». افغان پیپر. ۴ میزان ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نظر سنجی انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۸». بنیاد انتخابات شفاف افغانستان. ۲۴ اسد ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «انتخابات افغانستان؛ آمار تخمینی: میزان مشارکت پایین بوده‌است» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۹-۲۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
- ↑ «انتخابات افغانستان؛ کدام ولایتها بیشترین و کدام ولایتها کمترین رای را داشتند؟» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۸.
- ↑ "Afghanistan turns to biometrics to tackle election fraud". E-Nigeria. Archived from the original on 29 September 2019. Retrieved 27 September 2019.
- ↑ ۶۹٫۰ ۶۹٫۱ ۶۹٫۲ ۶۹٫۳ ۶۹٫۴ «نتیجه ابتدایی انتخابات افغانستان؛ غنی در صدر؛ عبدالله خواستار رسیدگی به شکایت‌ها» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
- ↑ ۷۰٫۰ ۷۰٫۱ ۷۰٫۲ «کمیسیون انتخابات افغانستان نتایج ابتدایی را اعلام کرد». رادیو آزادی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
- ↑ «انتخابات افغانستان؛ تیم اشرف غنی 'بیشتر از هزار شکایت ثبت کرد'» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۲-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
- ↑ «ثبت شکایات انتخابات افغانستان آغاز شد؛ تیم عبدالله بیش از '٤ هزار شکایت ثبت کرده‌است'» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۲-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۸.
- ↑ «کمیسیون: اشرف غنی برنده شد – عبدالله: خودم برنده‌ام». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۴). «کمیسیون شکایات: اگر کمیسیون انتخابات فیصله‌ها را درست تطبیق می‌کرد، 65 تا 80 هزار رأی باطل می‌شد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۱۸). «اشرف غنی پیروزی‌اش را به هوادارانش تبریک گفت». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۸.
- ↑ «انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۸». www.iec.org.af. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۱۸). ««ثبات و همگرایی» از روند انتخابات خارج شد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۸.
- ↑ «اشرف غنی برنده انتخابات افغانستان اعلام شد، عبدالله: ما پیروزیم، دولت دیگری تشکیل می‌دهیم». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «محمد اشرف غنی برنده انتخابات افغانستان اعلام شد، عبدالله: ما پیروزیم، دولت دیگری تشکیل می‌دهیم - BBC Persian». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۸.
- ↑ «دوستم از اعلام تشکیل «حکومت همه‌شمول» توسط عبدالله حمایت کرد». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «ژنرال دوستم از هوادارانش خواست از 'حکومت به رهبری عبدالله' حمایت کنند». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «رحمت‌الله نبیل خواستار ابطال نتیجه انتخابات و ایجاد «حکومت مصالحه ملی» شد». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ «عبداللطیف پدرام: دولت تقلبی پذیرفتنی نیست». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۲-۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۱۹). «حکمتیار: انتخابات باطل و دوباره برگزار شود». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۹.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۰). «واکنش‌ها به اعلام نتیجهٔ انتخابات؛ اتحادیهٔ اروپا تبریگ گفت و یوناما بر «انسجام ملی» تأکید کرد». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۰). «عبدالله به مسئول سیاست خارجی اتحادیهٔ اروپا: تبریک‌گفتن به اشرف غنی خلاف توقع مردم بود». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۱). «خلیلی: همکاران بین‌المللی افغانستان از میان «مردم» و «ارگ» یکی را انتخاب کنند». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۳). «عبدالحی حیات از سوی «ثبات و همگرایی» به‌حیث والی جوزجان معرفی شد». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۲). «محمدنور رحمانی از سوی ثبات و همگرایی به‌حیث والی سرپل معرفی شد». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۴). ««ثبات و همگرایی» برای ولایت بغلان هم والی جدید تعیین کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۴). «عبدالله عبدالله برای برگزاری مراسم تحلیف کمیسیون ایجاد کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۳). «یک کمیسیون دولتی برای برگزاری مراسم تحلیف اشرف غنی ایجاد شد». روزنامه اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ «عبدالله همزمان با غنی مراسم تحلیف برگزار می‌کند؛ دیدار چهره‌های سیاسی با دو طرف». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ «رئیس‌جمهوری افغانستان دستور برگزاری مراسم تحلیف داد». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۵). «رویترز: آمریکا خواهان تعویق مراسم تحلیف اشرف غنی شده‌است». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ ۹۶٫۰ ۹۶٫۱ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۲-۲۶). «ارگ: برگزاری مراسم تحلیف اشرف غنی به نوزدهم حوت به تعویق افتاده‌است». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ «امریکا با سپاس‌گزاری از تعلیق مراسم تحلیف: به مسایل انتخاباتی مطابق قانون رسیدگی شود». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۲-۲۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.
- ↑ ۹۸٫۰ ۹۸٫۱ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۰۸). «اشرف غنی و عبدالله عبدالله در ارگ و سپیدار مراسم تحلیف برگزار می‌کنند». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۹.
- ↑ ۹۹٫۰ ۹۹٫۱ «آمادگی ارگ و سپیدار برای مراسم‌های تحلیف؛ خلیل‌زاد پا پیش گذاشت». طلوع‌نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۹.
- ↑ «مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری افغانستان | خبرهای لحظه به لحظه». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۳-۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۹.
- ↑ «کابل؛ دوشنبه تعطیل عمومی برای مراسم تحلیف ریاست جمهوری؛ غنی در ارگ، عبدالله در سپیدار». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۳-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۹.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۰۹). «عبدالله عبدالله نیز به‌عنوان «رئیس‌جمهور» سوگند یاد کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۰۹). «اشرف غنی به‌عنوان «رئیس‌جمهور منتخب» سوگند یاد کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۱۰). «وزارت خارجهٔ آمریکا: با ایجاد دولت موازی در افغانستان مخالفیم». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۱۰). «پس از آمریکا، بریتانیا نیز از ایجاد دولت موازی در افغانستان ابراز نگرانی کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۱۱). «اشرف غنی طی فرمانی ریاست اجراییه را لغو کرد». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ ۱۰۷٫۰ ۱۰۷٫۱ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۱۱). «عبدالله: حکومت وحدت ملی پایان یافت، اشرف غنی دیگر رئیس جمهور نیست». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ dailyetilaatroz (۲۰۲۰-۰۳-۱۲). «یاماموتو در دیدار با عبدالله: یک حکومت همه‌شمول مطابق قانون اساسی ایجاد شود». روزنامه اطلاعات روز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۴.
- ↑ «متن کامل توافق‌نامهٔ سیاسی غنی و عبدالله». هشت صبح. ۲۰۲۰-۰۵-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۷.
- ↑ «پایان ۵ ماه جنجال؛ موافقت‌نامه بین غنی و عبدالله امضا شد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۷.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «توافقنامه تقسیم قدرت میان غنی و عبدالله امضا شد | DW | 17.05.2020». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۷.
- ↑ «توافقنامه غنی و عبدالله؛ اختلاف چه بود و چگونه حل شد؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۷.
