لاکهید اف-۱۱۷ نایت‌هاوک

F-117 Nighthawk
	یک اف-۱۱۷ در آسمان نوادا (سال ۲۰۰۲)
کاربری	هواگرد تهاجمی شناساگریز
کشور سازنده	آمریکا
تولیدکننده	لاکهید کرپوریشن
نخستین پرواز	۱۸ ژوئن ۱۹۸۱؛ ۴۳ سال پیش
معرفی‌شده در	اکتبر ۱۹۸۳؛ ۴۱ سال پیش
بازنشستگی	۲۲ آوریل ۲۰۰۸
وضعیت	از سال ۲۰۲۲ به عنوان هواپیمای آموزشی استفاده می‌شود.
کاربر اصلی	نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا
تعداد ساخته‌شده	۶۴ (۵ عدد YF-117 و ۵۹ عدد F-117)
توسعه‌یافته از	لاکهید هو بلو

اف-۱۱۷ نایت هاوک (به معنای شاهین شب)، هواپیمای ضربتی (حمله زمینی) پنهان‌کار تک‌سرنشین و دو موتوره است که توسط شرکت لاکهید برای نیروی هوایی ایالات متحده ساخته شد و اولین هواپیمای ساخته شده بر اساس فناوری شناساگریزی است.

نمایشی از پرواز اف-۱۱۷

پروژه این هواپیما پس از دوره‌ای از آزمایش‌های پرواز به موفقیت رسید و اولین نمونه قابل پرواز در سال ۱۹۸۲ تحویل داده شد. وجود این هواپیما در سال ۱۹۸۸ به‌طور رسمی تأیید شد و تولید آن در سال ۱۹۹۰ متوقف شد.

طراحی

اف-۱۱۷ نایت هاوک در فرودگاه در سال ۲۰۰۷

هنگامی که نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) برای نخستین بار با لاکهید مارتین با مفهوم پنهانکاری همکاری کرد شد، مدیر اسکانک ورکز، کلی جانسون، طراحی گرد را پیشنهاد داد. او معتقد بود که شکل‌های به‌طور صاف ترکیب بهتری از سرعت و پنهان‌کاری ارائه می‌دهند. با این حال، دستیارش، بن ریچ، نشان داد که سطوح با زاویه‌های چندضلعی کاهش قابل توجهی در امواج راداری فراهم می‌کنند و کنترل آیرودینامیکی مورد نیاز می‌تواند با واحدهای کامپیوتری تأمین شود. گزارشی از اسکناک ورکز در ماه مه ۱۹۷۵ با عنوان "گزارش پیشرفت شماره ۲، مطالعات مفهومی پنهانکاری بالاً طراحی گرد را نشان داد که به نفع طراحی با لبه‌های صاف رد شد. طراحی غیرمعمول حاصل، خلبانان باتجربه را شگفت‌زده و گیج کرد؛ یک خلبان نیروی هوایی سلطنتی (RAF) که به‌عنوان افسر مبادله‌ای با این هواپیما پرواز کرد، اظهار داشت که هنگامی که اولین بار عکسی از F-117 که هنوز مخفی بود را دید، "بلافاصله خندید و به خود گفت 'واضح است که این هواپیما نمی‌تواند پرواز کند'".

F-117 تک‌سرنشین است و از دو موتور توربوفن General Electric F404 که فاقد پس‌سوز هستنداستفاده می‌کند. این موتورها به‌طور گسترده‌ای برای استفاده در یک هواپیمای رادار گریز تغییر داده شده‌اند، به‌گونه‌ای که دمای عملیاتی خنک‌تری داشته باشند و به‌طور نسبی شبیه به یک موتور جت عمل کنند. موتور به‌گونه‌ای طراحی شد که حداقل نیروی پیشران را تولید کند، که طراحی ورودی و نازل مناسب را ساده‌تر کرد. برای پنهان کردن موتور از رادار دشمن، یک مشبک فلزی رسانا در ورودی هوا نصب شد و گازهای خروجی عمدتاً با هوای خنک مخلوط شدند تا رد حرارتی موتور را کاهش دهند.

هواپیما قادر به سوخت‌گیری هوایی است و دارای دمی به شکل V می‌باشد. حداکثر سرعت آن ۶۲۳ مایل در ساعت (۱۰۰۳ کیلومتر در ساعت؛ ۵۴۱ گره) در ارتفاع بالا است، حداکثر نرخ صعود آن ۲۸۲۰ فوت (۸۶۰ متر) در دقیقه است و سقف خدمات آن ۴۳٬۰۰۰ تا ۴۵٬۰۰۰ فوت (۱۳٬۰۰۰ تا ۱۴٬۰۰۰ متر) می‌باشد. کابین خلبان با وجود نمایشگرها و کنترل‌های ارگونومیک نسبتاً جادار است، اما میدان دید تا حدی با یک نقطه کور بزرگ در عقب مسدود شده است.

تجهیزات پرواز

هواپیماهای رادارگریز اولیه با تمرکز بر حداقل سازی سطح مقطع راداری (RCS) به جای عملکرد آیرودینامیکی طراحی شدند. به همین دلیل، F-117 از نظر آیرودینامیکی در هر سه محور اصلی ناپایدار است و برای حفظ پرواز کنترل شده نیاز به اصلاحات دائمی از سیستم پرواز fly-by-wire (FBW) دارد. این هواپیما مجهز به کنترل‌های هدایت پرواز برقی به همراه چهار سیستم مشابه اضافی است. برای کاهش هزینه‌های توسعه، از سیستم‌های اویونیک، fly-by-wire، و قطعات هواپیماهای جنرال داینامیکس F-16، بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس، مک‌دانل داگلاس اف/ای-۱۸ هورنت در توسعه این هواپیما استفاده شد.

این هواپیما مجهز به سیستم‌های ناوبری و حمله پیشرفته است که در یک مجموعه دیجیتال اویونیک ادغام شده است. ناوبری این هواپیما به صورت عمده توسط GPS و ناوبری اینرسی با دقت بالا انجام می‌شود. مأموریت‌ها توسط یک سیستم برنامه‌ریزی خودکار برنامه‌ریزی می‌شوند که می‌تواند به‌طور خودکار تمام جنبه‌های یک مأموریت، از جمله حمله توسط بمب‌های تعبیه شده را انجام دهد. اهداف توسط یک سیستم مادون قرمز حرارتی مشخص می‌شوند سپس با استفاده از یک مسافت‌یاب لیزری یا لیزر نگارنده فاصله آنها مشخص می‌شود و در نهایت توسط بمب‌های هدایت‌شونده لیزری به آنها حمله می‌شود. محفظه داخلی F-117 می‌تواند ۵۰۰۰ پوند (۲۳۰۰ کیلوگرم) مهمات حمل کند. سلاح‌های متعارف این هواپیما عبارتند از یک جفت بمب هدایت‌شونده لیزری جی‌بی‌یو-۱۰، جی‌بی‌یو-۱۲ یا جی‌بی‌یو-۲۷، دو بمب BLU-109.

سوابق عملیاتی

بیشترین نقش این هواپیما در جنگ اول خلیج فارس بود که در طی آن عملیات‌های مهم زیادی را با موفقیت انجام داد. در این جنگ، شاهین شب بسیار موفق، دقیق و هوشمندانه عمل کرد به‌طوری که اهدافی در عمق بغداد را علی‌رغم وجود بیش از ۲۰۰۰ پدافند هوایی فشرده نیروهای عراقی، شناسایی و منهدم نمود یا اطلاعات و موقعیت آن‌ها را برای سایر جنگنده‌ها جمع‌آوری و ارسال نمود.

سوانح

تاکنون دو سانحه مهم باعث سقوط دست کم دو فروند اف-۱۱۷ گشته است:

سقوط یک فروند اف-۱۱۷ در طی نمایشگاه هوایی بالتیمور در ۱۴ سپتامبر ۱۹۹۷^[۱]
دو فروند اف-۱۱۷ در طول جنگ کوزوو توسط موشک ضدهوایی سام-۳ نیروهای صربستان در ۲۷ مارس ۱۹۹۹ سرنگون شد و یک فروند نیز با آسیب به پایگاه برگشته است. به گفته زلتان دانی فرمانده واحد پدافندی که این هواپیما را سرنگون کرد نیروهای او زمانی که این اف-۱۱۷ محفظه بمب خود را باز کرد و تابش راداری آن افزایش یافت آن را بر روی رادارهای خود مشاهده کردند. خلبان هواپیما اجکت کرده و توسط یک واحد جستجو و نجات آمریکایی نجات داده شد.^[۲]

مشخصات فنی

نمودار شماتیک لاکهید اف-۱۱۷آ

منبع اطلاعات موزهٔ ملی نیروی هوایی آمریکا و نیروی هوایی آمریکا^[۳] ^[۴]

مشخصات عمومی

خدمه: ۱
طول: ۶۵ فوت و ۱۱ اینچ (۲۰٫۰۹ متر)
پهنای بال: ۴۳ فوت و ۴ اینچ (۱۳٫۲۱ متر)
ارتفاع: ۱۲ فوت و ۵ اینچ (۳٫۹۰ متر)
بال: مساحت ۷۸۰ فوت مربع (۷۲٫۵ متر مربع)
وزن خالی: ۲۹٬۵۰۰ پوند (۱۳٬۳۸۰ کیلوگرم)
وزن بارگیری: ۵۲٬۵۰۰ پوند (۲۳٬۸۰۰ کیلوگرم)
پیشرانه: ۲× توربوفن جی‌ای اوییشن جنرال الکتریک اف۴۰۴ , ۱۰٬۶۰۰ پوند-نیرو (48.0 kN) هرکدام

عملکرد

سرعت بیشینه: ماخ ۰٫۹۲ (۶۱۷ مایل بر ساعت، ۹۹۳ کیلومتر بر ساعت)
سرعت پیمایش: ماخ ۰٫۹۲
برد: ۹۳۰ مایل دریایی (۱۷۲۰ کیلومتر)
سقف پروازی: ۴۵٬۰۰۰ فوت (۱۳٬۷۱۶ متر)
بارگیری بال: ۶۷٫۳ پوند بر فوت مربع (۳۲۹ کیلوگرم بر متر مربع)
نسبت نیرو به وزن: ۰٫۴۰

جنگ‌افزار

۲ × internal weapons bays with one hardpoint each (total of two weapons) equipped to carry:

بمب‌ها:
- جی‌بی‌یو-۱۰ بمب هدایت لیزری with 2,000 lb Mk84 blast/fragmentation or BLU-109 or BLU-116 Penetrator warhead
- جی‌بی‌یو-۱۲ بمب هدایت لیزری with 500 lb Mk82 blast/fragmentation warhead
- جی‌بی‌یو-۲۷ پیووی ۳ بمب هدایت لیزری with 2,000 lb Mk84 blast-fragmentation or BLU-109 or BLU-116 Penetrator warhead
- GBU-31 JDAM INS/GPS guided munition with 2,000 lb Mk84 blast-frag or BLU-109 Penetrator warhead
- بمب هسته ای^[۵]

منابع

↑ "Missing fasteners identified as cause of F-117 crash" (به انگلیسی). سی ان ان. ۱۲ دسامبر ۱۹۹۷. Retrieved 6 بهمن 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
↑ "Serb discusses 1999 downing of stealth" (به انگلیسی). روزنامه USAToday. ۲۶ اکتبر ۲۰۰۵. Retrieved 6 بهمن 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Nat_Museum_factsht وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام AF_history وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام fas وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «F-117 Nighthawk». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ اسفند ۱۳۸۷.

F-117. (2009). Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica.

[1] "Missing fasteners identified as cause of F-117 crash" (به انگلیسی). سی ان ان. ۱۲ دسامبر ۱۹۹۷. Retrieved 6 بهمن 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)

[2] "Serb discusses 1999 downing of stealth" (به انگلیسی). روزنامه USAToday. ۲۶ اکتبر ۲۰۰۵. Retrieved 6 بهمن 1388. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)

[Nat_Museum_factsht-3] خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Nat_Museum_factsht وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[AF_history-4] خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام AF_history وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[fas-5] خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام fas وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]