اشتهارد
اشتهارد مرکز شهرستان اشتهارد استان البرز و از شهرهای باستانی ایران است که در ۵۰٫۳۷۲۲ طول شرقی و ۳۵٫۷۲۰۸ عرض شمالی قرار دارد. با شهر تهران حدود ۱۲۲ کیلومتر و با شهر کرج حدود ۸۸ کیلومتر فاصله دارد.[۲] این شهر در یک منطقه با آب و هوای نیمه خشک واقع شده‌است. مساحت آن متجاوز از ۸۰۰ کیلومتر مربع و در مسیر جاده تهران به استان‌های غربی ایران واقع است. از طرف شمال به ارتفاعات حلقه‌دره و محدوده شهرستان نظرآباد و از طرف جنوب به ارتفاعات «قزل‌باش» و محدودهٔ شهر ملارد و از طرف شرق به رودخانهٔ شور و محدوده شهرستان کرج (ماهدشت) و از طرف غرب به محدوده شهر بوئین زهرا محدود می‌شود. شهرداری این شهر در سال ۱۳۳۱ تأسیس شده‌است.
| اشتهارد | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | البرز |
| شهرستان | اشتهارد |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | اشته |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۱ (۷۲ سال)[۱] |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۹٬۹۹۳ نفر (۱۳۹۵) |
| رشد جمعیت | ۳۰٪+ (۵سال) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۱۷۵ متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | مهدی مهدوی نیا https://samanealborz.ir/?p=393056 |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۲۶۳۷۷ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران |
| کد آماری | ۱۵۸۴ |
  اشتهارد | |
از مکان‌های تاریخی و دیدنی آن می‌توان به:تکیه صیادیه، حمام صیادیه، امام زاده‌ام کبری ام صغری و امام زاده زید و رحمان و امام زاده سلیمان اشاره کرد
از غذاهای محلی آن نیز می‌توان به دَمییَک و آوینَ رِشته اشاره کرد و این شهر دارای یک سوغاتی به نام لولویَک می‌باشد.
کرج دارای آب و هوای معتدل و خشک می‌باشد[۳] و شهرستان اشتهارد نیز در استان البرز واقع است و آب و هوای این استان تحت تأثیر سلسله کوه‌های البرز، دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های تقریباً گرم است. جنوب استان به دلیل مجاورت با دشت، آب و هوای بسیار خشک دارد و این ویژگی خاص این منطقه به‌شمار می‌رود که از یک سو به رشته کوه‌های البرز می‌رسد و از سوی دیگر به حاشیه یکی از خشک‌ترین بیابان‌های ایران منتهی می‌شود.[۴] دارا بودن بزرگترین شهرک صنعتی ایران در منطقه اشتهارد[۵] و وجود مجتمع‌های صنعتی لیا، آراسنج، دانسفهان و چندین کارخانجات بزرگ مختلف دیگر در سطح شهرستان و نیز همجواری شهرک صنعتی بزرگ اشتهارد با شهر بوئین زهرا رونق خاصی به صنعت و اشتغال زایی منطقه بخشیده‌است.[۶]
تات‌ها ساکنان شهر اشتهارد و روستاهای پیرامون آن هستند که به زبان تاتی سخن میگویند.[۷][۸]
اشتهارد دارای یک دانشگاه به نام دانشگاه پیام نور واحد اشتهارد است که در سال ۱۳۸۵ تأسیس شد و در رشته‌های مهندسی صنایع، حقوق، حسابداری، روانشناسی، کامپیوتر و … دانشجو می‌پذیرد.[۹]
گویش اشتهاردی از گویش‌های تاتی جنوبی ایران است که قدمت بسیار دیرینه دارد و ویژگی‌های کهن زبانی را در خود حفظ کرده‌است. یکی از ویژگی‌های این گویش ساخت ارگتیو است که در افعال متعدّی در زمان گذشته و حال به صورت نظام کُنایی مطلق و ناقص ظاهر می‌گردد. در این گویش واژه‌ها از حیث تذکیر و تأنیث از هم متمایزند. این تمایز را می‌توان در اسمها، فعلها، صفت‌ها، ضمایر و حتّی اسم‌های اشیا و پدیده‌ها نیز دید. در این گویش علاوه بر مطابقه فعل با نهاد، مطابقه فعل با مفعول هم از لحاظ شخص، شمار و جنسیّت دیده می‌شود.[۱۰]
تاریخچه
ویرایشدر فرهنگ جغرافیایی ایران که در دهه ۲۰ شمسی تالیف شده است درباره اشتهارد اینگونه آمده است که نشان دهنده وضعیت این شهر در آن دوره است:اشتهارد قصبه بزرگی است از بخش کرج ، شهرستان تهران در ۷۸ کیلومتری جنوب باختر کرج سر راه کرج به بوئین زهرا.-در جلگه و با آب و هوای معتدل.-دارای ۶۲۶۷ سکنه شیعه مذهب و فارسی زبان و دارای یک زبان مخصوص به خود که ریشه آن فارسی است.-دارای آب از ۲۱ رشته قنات که یکی از آنها شیرین و بقیه آن شور است.محصول عمده آن غلات ، چغندر قند و پنبه جالیز است.شغل مردم زراعت است.-صنایع دستی آن کرباسی و پارچه نخی بافی است.-دبستان ۶ کلاسه و پاسگاه ژاندارمری و محضر رسمی دارد.-کارخانه تصفیه پنبه و آسیاب موتوری دارد.-تیمسار سپهبد شاه‌بختی و آقای دهقان استاد دانشگاه اهل این قصبه هستند.مزارع مشروح زیر جزء این قصبه هستند که در زمستان خالی از جمعیت و در بهار و تابستان موقتا برای برداشت محصول دارای چند نفر سکنه است:مهدی‌آباد-شهر‌آباد-قلج‌آباد-انجمن-مروت‌آباد-خورشید‌آباد-مشکین‌آباد-حسین‌آباد-فردآباد-عبدل‌آباد-کیوشک‌آباد-خرم‌آباد-فتح‌آباد-سلطان‌آباد-علی‌‌آباد مزرعه-چشمه رضاقلی-چشمه حاجی‌محمد.[۱۱]
نام گذاری
ویرایشاشتهارد به معنی سرزمین مقدس و پاک است. دربارهٔ نام اشتهارد نظریات زیادی وجود دارد ولی بیشتر نظر بر این است که واژه اشتهارد از دو بخش اشته و ارد تشکیل شده که در زبان تاتی اشتهاردی، اشته به معنی ایستادن و ایستگاه و سرزمین است و ارد در زبان اشتهاردی به معنی مقدس است و در نتیجه به معنای سرزمین مقدس می‌شود. نظر دیگری بر این است که نام اشتهارد در اصل «اشترده» بوده که صورتی است از واژه «استرده» و «سترده» به معنی صاف و هموار و بی درخت. مپردم اشتهارد بیشتر نام شهرشان را «اشتارده» تلفظ می‌کنند که معنی آن برای عموم مردم نا شناخته می‌باشد.[۱۲]
جمعیت
ویرایشبر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۹٬۹۹۳ نفر (در ۹٬۳۵۷ خانوار) بوده‌است مردمانش به زبان تاتی و زبان ترکی[۱۳] سخن میگویند.[۱۴]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۴۵ | ۵٬۱۴۹ | — |
| ۱۳۵۵ | ۵٬۰۷۴ | ۱٫۵٪− |
| ۱۳۶۵ | ۸٬۰۹۵ | ۵۹٫۵٪+ |
| ۱۳۷۰ | ۹٬۱۴۴ | ۱۳٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۱۰٬۲۸۴ | ۱۲٫۵٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۱۶٬۹۸۸ | ۶۵٫۲٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۲۳٬۰۱۰ | ۳۵٫۴٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۲۹٬۹۹۳ | ۳۰٫۳٪+ |
پانویس
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ اشتهارد
- ↑ http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=261&code2=16
- ↑ «کرج». پردیس امیر کبیر البرز. ۲۰۱۷-۰۶-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ «البرز را بیشتر بشناسیم». روستانت. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز (۲۰۱۷-۰۶-۱۲). «سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز:: نقشه استان». سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». شهرداری شهر بوئین زهرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۶-۱۲.
- ↑ «رزم آرا، فرهنگ جغرافیای ایران، استان مرکزی، جلد اول ص 13». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۹ مه ۲۰۱۷.
- ↑ کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
- ↑ http://www.irancities.ir/showcity.aspx?Code=261&Code2=16
- ↑ ساختار دستوری واژگان در گویش اشتهاردی نوشته محمد حسین شاه بیگ
- ↑ رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران، استان مرکزی، جلد ١، صفحه ۱۳ و ۱۴.
- ↑ «شهرها». مرجع شهرهای ایران اشتارد. ۴ تیر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۵.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام: مردم اشتهارد مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند و به فارسی محلی و نیز ترکی سخن میگویند
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
