درشت‌نی

دُرُشت‌ نِی یا تیبیا (به انگلیسی: Tibia) استخوان بلندی است در طرف داخل ساق پا که بین زانو و مچ پا قرار دارد. درشت‌نی مسئول حمایت بیشتر وزن بدن است و برای حرکت مفصل زانو و مچ پا ضروری است. در حین راه رفتن استخوان تیبیا نیروی محوری در حدود پنج برابر وزن انسان را تحمل می‌کند.

درشت‌نی
جزئیات
شناسه‌ها
لاتین	Tibia
MeSH	D013977
TA98	A02.5.06.001
TA2	1397
FMA	24476

در ساق پای جانداران مهره‌دار دو استخوان وجود دارد که استخوان بزرگ‌تر و قوی‌تر درشت‌نی و استخوان باریک‌تر و ضعیف‌تر نازک‌نی نام دارد. به درشت‌نی، استخوان قلمِ پا هم گفته می‌شود. این دو استخوان، زانو را با قوزک پا پیوند می‌دهند.

در ساختار مچ پا سه استخوان درشت‌نی، نازک‌نی و قاپ شرکت دارند که توسط رباط‌هایی مثل رباط دلتوئید، رباط تالوفیبولار پیشین و پسین و غیره پشتیبانی می‌شوند.

درشت‌نی در جنس مذکر راست و عمودی است وبا استخوان درشت‌نی پای دیگر هم‌راستا است ولی در جنس مؤنث، درشت‌نی‌ها مقداری خمیدگی به سوی بیرون دارند تا اریب بودن استخوان ران زنانه را جبران کنند.

درشت‌نی شامل انتهای فوقانی، تنه و انتهای تحتانی است. انتهای فوقانی آن حجیم‌تر از انتهای تحتانی است و به سمت عقب گسترده شده، در مجموع شامل دو لقمه (کاندیل) داخلی و لقمه خارجی و یک برجستگی است. لقمه داخلی بزرگ‌تر از لقمه خارجی است اما به اندازهٔ آن برجسته نیست.

کالبدشناسی

درشت‌نی بعد از استخوان ران بزرگ‌ترین استخوان بدن است. این استخوان در بالا با ران، در پایین با استخوان قاپ (تالوس) و در خارج با نازک‌نی مفصل می‌شود. شکل استخوان درشت‌نی مانند یک ساعت شنی است. در بالا عرض و حجم آن زیاد است. به پایین که می‌آید نازک‌تر می‌شود و دوباره به انتهای پایینی که می‌رسد مجدداً عرض آن زیاد می‌شود البته نه به اندازه بالا.

استخوان درشت‌نی در بالا یعنی جایی که مفصل زانو را تشکیل می‌دهد حجیم و بزرگ است. این قسمت از درشت‌نی از استخوان اسفنجی درست شده و به دو ناحیه که به آنها لقمه‌های (کندیل‌های) درشت‌نی می‌گویند تقسیم می‌شود. پس بالاترین قسمت درشت‌نی دو لقمه خارجی و داخلی دارد. سطح بالایی درشت‌نی یعنی جایی که با لقمه‌های ران مفصل می‌شود تقریباً مسطح بوده و به آن فلات (پلاتوی) درشت‌نی می‌گویند. قسمتی از سطح بالایی درشت‌نی که روی لقمه داخلی آن است را فلات داخلی و قسمتی را که روی لقمه خارجی قرار دارد فلات خارجی می‌گویند.

دو انتهای بالایی و پایینی درشت‌نی را مانند هر استخوان بلند دیگر پهنه استخوان (متافیز) و وسط آن را تنه استخوان (دیافیز) می‌نامند. قسمت وسط یا تنه درشت‌نی از استخوان سفت و محکم قشری (کورتیکال) درست شده و توخالی است. در داخل قسمت خالی میانی آن مغز استخوان قرار گرفته‌است.

درشت‌نی در قسمت تنه خود مانند استخوان ران به شکل استوانه نیست بلکه به شکل یک منشور سه‌وجهی است و سطح مقطع مثلثی دارد. استخوان در این قسمت دو وجه خارجی و داخلی و یک وجه پشتی یا خلفی دارد. وجه خارجی آن نزدیک استخوان نازک‌نی است و توسط پرده بافتی به نام پرده بین استخوانی به نازک‌نی متصل می‌شود. در واقع اتصال درشت‌نی و نازک‌نی از طریق پرده بین استخوانی را نوعی مفصل می‌دانند که به آن نوع بندی (سندسموز) مفصل رشته‌ای می‌گویند. وجه داخلی استخوان درشت‌نی زیر پوست قرار داشته و با ماهیچه پوشیده نشده‌است. درست زیر پوست قسمت داخلی ساق می‌توان سفتی استخوان را لمس کرد.

پایین‌ترین قسمت استخوان درشت‌نی یعنی پهنه پایینی آن مجدداً حجیم می‌شود ولی البته اندازه پهنه پایینی درشت‌نی از پهنه بالایی آن کوچکتر است. سطح زیرین پهنه پایینی استخوان درشت‌نی را که با استخوان قاپ مفصل می‌شود، سقف درشت‌نی می‌گویند. پهنه (متافیز) پایینی درشت‌نی در قسمت داخلی (مدیال) کمی به سمت داخل‌تر و پایین‌تر برجسته شده و به آن قوزک (مالئول) داخلی می‌گویند. قوزک داخلی هم زیر پوست قابل لمس است. سطح خارجی قوزک داخلی در کنار استخوان قاپ قرار گرفته و با آن مفصل می‌شود.

استخوان‌شناسی

استخوان تیبیا جز استخوان‌های دراز می‌باشد و در سمت داخل (مدیال) ساق پا قرار دارد. این استخوان دارای دو انتهای پروگزیمال و دیستال و یک تنه می‌باشد. انتهای فوقانی یا پروگزیمال شامل کوندیل داخلی و خارجی، برآمدگی بین کوندیلی (Intercondylar Eminence) و برجستگی تیبیا (Tibial Tuberosity) می‌باشد. کوندیل‌های داخلی و خارجی استخوان تیبیا با کوندیل‌های داخلی و خارجی استخوان فمور مفصل می‌شوند. تنه به شکل منشور مثلث القاعده بوده که دارای ۳ کنار داخلی، خارجی (بین استخوانی) و قدامی و ۳ سطح داخلی، خارجی و خلفی می‌باشد. تنه استخوان تیبیا در قسمت فوقانی و تحتانی پهن و در قسمت میانی باریک می‌باشد. انتهای تحتانی یا دیستال شامل: قوزک داخلی، سطح مفصلی جهت مفصل شدن با استخوان فیبولا و سطح مفصلی جهت مفصل شدن با استخوان تالوس (Talus) می‌باشد. □

استخوان‌شناسی استخوان فیبولا: استخوان فیبولا، استخوان نازک و درازی است که در سمت خارج استخوان تیبیا قرار دارد. این استخوان مانند استخوان تیبیا دارای دو انتهای پروگزیمال و دیستال و یک تنه می‌باشد. انتهای فوقانی یا پروگزیمال یا سر استخوان فیبولا حجیم بوده و با سطح مفصلی انتهای فوقانی استخوان تیبیا، تشکیل مفصل تیبیو فیبولار فوقانی را می‌دهد. تنه به شکل منشور مثلث القاعده بوده که دارای ۳ سطح داخلی، خارجی و خلفی و ۳ کنار قدامی، خلفی و داخلی (بین استخوانی) می‌باشد. انتهای تحتانی یا دیستال شامل قوزک خارجی و سطح مفصلی جهت مفصل شدن با استخوان تالوس می‌باشد

نکات مهم آناتومی استخوان‌های تیبیا و فیبولا

۱) توبروزیتی تیبیال محل اتصال لیگامان پاتلار می‌باشد. ۲) استخوان فیبولا در تشکیل مفصل زانو شرکت نمی‌کند. ۳) نقش اصلی در تحمل وزن بر عهده استخوان تیبیا می‌باشد و استخوان فیبولا نقشی در تحمل وزن بدن ایفا نمی‌کند. ۴) گردن (Neck) استخوان فیبولا، رابط بین سر و تنه می‌باشد. ۵) در شکستگی گردن استخوان فیبولا، ممکن است عصب پرونئال مشترک (Common peroneal.N) آسیب ببیند. Apex (6 یا زائده استایلوئید استخوان فیبولا زائدهای است که از قسمت خلفی خارجی سر فیبولا به سمت بالا جهت می‌گیرد. ۷) استخوان تیبیا، استخوان بزرگتر ساق پا می‌باشد. ۸) کوندیل داخلی استخوان تیبیا از کوندیل خارجی بزرگتر می‌باشد. ۹) توبروزیتی تیبیال در قسمت قدامی انتهای پروگزیمال استخوان تیبیا قرار دارد که از روی پوست قابل لمس می‌باشد۱۰) شریانی که به استخوان تیبیا خونرسانی (تغذیه) می‌کند، بزرگ‌ترین شریان تغذیهای استخوانی بدن می‌باشد. ۱۱) استخوان‌های تیبیا و فیبولا دارای یک مرکز اولیه و دو مرکز ثانویه استخوان سازی می‌باشند. ۱۲) قوزک داخلی مربوط به استخوان تیبیا و قوزک خارجی مربوط به استخوان فیبولا می‌باشد. ۱۳) از استخوان‌های تیبیا و فیبولا برای پیوندهای استخوانی استفاده می‌کنند (مخصوصا فیبولا). ۱۴) به استخوان تیبیا، Shin Bone نیز می‌گویند (در زبان انگلیسی به ساق پا، Leg یا Shin گویند) و از آنجا که استخوان تیبیا، استخوان اصلی ساق پا می‌باشد، لذا به Shin Bone معروف است. ۱۵) انتهای پروگزیمال استخوان تیبیا دارای کوندیل داخلی و خارجی می‌باشد که هر کدام از کوندیل‌ها دارای یک رویه مفصلی می‌باشند. از این‌رودر انتهای پروگزیمال دو رویه مفصلی داریم که بین آنها برآمدگی بین کوندیلی (Intercondylar Eminence) وجود دارد. ۱۶) خط نعلی (Soleal line) در سطح خلفی تنه استخوان تیبیا قرار دارد. ۱۷) سوراخ تغذیهای استخوان تیبیا در لبه تحتانی خط نعلی و در امتداد شیار عروقی قرار دارد. ۱۸) قوزک خارجی نسبت به قوزک داخلی بلندتر و پایین‌تر می‌باشد. این مزیت قوزک خارجی احتمال پیچ خوردگی مچ پا به سمت خارج (Eversion) را کاهش می‌دهد. ۱۹) استخوان فیبولا، بیشترین نقش را برای اتصال عضلات ایفا می‌کند. ۲۰) از آنجایی که تنه استخوان تیبیا در قسمت میانی (بین ثلث فوقانی و ثلث تحتانی) کمی باریک و استوانهای می‌شود، لذا یک نقطه ضعیف می‌باشد که مستعد شکستگی است. ۱) در استخوان تیبیا، کوندیل خارجی نسبت به کوندیل داخلی، بیشتر دچار شکستگی می‌شود. ۲۲) یکی از عوارض شکستگی کوندیل استخوان تیبیا، خشکی (Stiff ness) مفصل زانو می‌باشد. ۲۳) در شکستگی تنه تیبیا، ممکن است عصب تیبیا آسیب ببیند. ۲۴) استخوان تیبیا شایعترین استخوانی است که دچار شکستگی باز (Open FX) می‌شود. ۲۵) بیماری (Osgood Schlatter): نوعی نکروز آواسکولار می‌باشد که Tibial Tuberosity را درگیر می‌کند. این بیماری در سنین ۱۰_۱۴ سال شایع بوده و از نشانه‌های رادیوگرافی، بزرگ و تکه‌تکه شدن Tibial Tuberosity می‌باشد. این بیماری سبب درد در ناحیه قدام و زیر زانو می‌شود. ۲۶) حفره مالئولار (Malleolar fossa)، مربوط به انتهای دیستال استخوان فیبولا می‌باشد که در قسمت خلفی و تحتانی رویه مفصلی (بین قوزک خارجی با سطح خارجی استخوان تالوس) قرار دارد. ۲۷) شکستگی پات(Pott’s FX): شکستگی قسمت فوقانی قوزک خارجی می‌باشد. ۲۸) گاهی در تصادفات و ضربات شدید ممکن است که توبروزیتی استخوان تیبیا جدا شود که به این حالت، شکستگی همراه با کنده گی (Avulsion) گویند که ۳ نوع می‌باشد. ۲۹) گاهی ممکن است برآمدگی بین کوندیلی (Intercondylar Eminence) نیز دچار شکستگی شود. .

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• این مقاله در بردارندهٔ بخش‌هایی از صفحه page 256   چاپ ۲۰ام آناتومی گری (۱۹۱۸) است که در مالکیت عمومی قرار دارد.

• NELSON G, KELLY P, PETERSON L, JANES J. "Blood supply of the human tibia". J Bone Joint Surg Am 42-A: 625–36. PMID 13854090.
• Drake, Richard L. ; Vogl, A. Wayne; Mitchell, Adam W. M. (2010). Gray´s Anatomy for Students (2nd ed.). pp. 558–560. ISBN 978-0-443-06952-9.
• C. Zalpour: Anatomie / Physiologie für die Physiotherapie. 1. Auflage. Urban & Fischer, München/ Jena 2002.