استان اربیل

استان اربیل

کردی: پارێزگای هه‌ولێر
عربی: *محافظة أربيل‎*
استان اربیل کردی: پارێزگای هه‌ولێر; عربی: محافظة أربيل‎
استان
	جایگاه استان اربیل در عراق
	جایگاه استان اربیل در اقلیم کردستان
	مختصات: ۳۶°۱۱′ شمالی ۴۴°۲′ شرقی / ۳۶٫۱۸۳°شمالی ۴۴٫۰۳۳°شرقی
کشور	عراق
منطقه خودمختار	اقلیم کردستان
مرکز	اربیل
حکومت
• استاندار	امید خوشناو
مساحت
• کل	۱۵۰۷۴ کیلومتر مربع (۵۸۲۰ مایل مربع)
جمعیت (۲۰۲۲)
• کل	۳۶۷۵۳۹۰
• تراکم	۲۴۰/کیلومتر مربع (۶۳۰/مایل مربع)
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی ۳+
کد منطقه	۶۶ ۹۶۴+
کد ایزو ۳۱۶۶	IQ-AR

استان اربیل (به کردی سورانی: پارێزگای هه‌ولێر)^[۱] یکی از استان‌های هجده‌گانه کشور عراق، واقع در منطقه خودگردان کردستان است. اربیل به همراه استان‌های دهوک، حلبچه و سلیمانیه چهار استان کردستان عراق را تشکیل می‌دهند. ساکنان این استان کردهای اهل سنت هستند^[۲]^[۳]^[۴]^[۵]^[۶]^[۷]

جغرافیا

این استان در شمال کشور عراق واقع شده و هم‌مرز با ایران و ترکیه است. از این استان دو شهرستان چومان و سوران هم‌مرز با ایران هستند.^[۸]

شهر اربیل مرکز استان است و شهر رواندوز دیگر شهر مهم استان است.

مساحت استان اربیل ۱۵٬۰۷۴ کیلومتر مربع است

شهرستان‌ها و بخش‌ها

شهرستان‌های استان اربیل

استان اربیل دارای ۱۰ شهرستان (عربی: قضاء، کردی: قه‌زا) است که هر یک به بخش‌هایی (عربی و کردی: ناحیه) تقسیم شده‌اند.^[۹] شهرستان‌های اربیل عبارتند از:

شهرستان	مرکز	تعداد بخش‌ها
اربیل	اربیل	۴
چومان	چومان	۵
خبات	خبات	۴
دشت اربیل	بنه‌سلاوه	۵
رواندوز	رواندوز	۲
سوران	سوران	۴
شقلاوه	شقلاوه	۶
کوی‌سنجق	کوی‌سنجق	۶
مخمور	مخمور	۴
مرگه‌سور	مرگه‌سور	۶

اقتصاد

اقتصاد این استان بیشتر بر پایهٔ کشاورزی است که این بخش در جریان ستیز میان دولت صدام حسین و کردهای عراق به شدت آسیب دید. قاچاق کالا در زمان تحریم‌های سازمان ملل متحد، تا مدتی یکی از منابع بزرگ درآمد برای مردم این منطقه بود.

نگارخانه

دره‌ای در جنوب شرقی روستای پندرو
روستای به‌نوکه
نمای هوایی ارگ اربیل که شهر اربیل آن را احاطه کرده است.
غار شانه‌در

منابع

↑ پارێز در کردی به معنی محافظت است. این واژه هم‌ریشه با پرهیز فارسی است که در قدیم نیز معنی محافظت می‌داده‌است. (منبع: واژه‌نامه پهلوی-انگلیسی مک‌کنزی، سرواژه پرهیز). ساخت نوواژهٔ پارێزگا (محل حفاظتی) در کردی با گرته‌برداری از واژهٔ عربی محافظة (استان) صورت گرفته‌است. نام هه‌ولێر دگرگون‌شده همان نام سامی اربیل (اربع اله: چهار ایزد) است.
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۳.
↑ سیاسی حکومت اقلیم کردستان/ مرکز مطالعاتی استراتژیک اورسام ساختار سیاسی حکومت اقلیم کردستان/ مرکز مطالعاتی استراتژیک اورسام خبرگزاری کردپرس-بخش فارسی
↑ http://www.asnoor.ir/Public/Parties/ViewParties.aspx?Code=100338^{^{[پیوند مرده]}}
↑ التاریخ السیاسی لترکمان العراق تاریخ سیاسی ترکمان العراق - عزیز قادر صمانچی - من اصدارات المرکز الترکمانی العراقی للدراسات والبحوث- لندن - صفحهٔ ۸۹
↑ http://www.shafaaq.com/fa/shafaaq-news/news-exclusive-shafaaq/1578-2010-12-13-14-33-16.html?reset-settings^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۳.
↑ نقشهٔ گردشگری استان اربیل^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «وب‌گاه رسمی استان اربیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۸.

ویکی‌پدیای انگلیسی

استان‌های عراق
اربیل \| انبار \| بابِل \| بغداد \| بصره \| تأمیم \| دهوک \| دیاله \| ذی‌قار \| سلیمانیه \| صلاح‌الدین \| قادسیه \| کربلا \| مثنی \| میسان \| نجف \| نینوا \| واسط

[1] پارێز در کردی به معنی محافظت است. این واژه هم‌ریشه با پرهیز فارسی است که در قدیم نیز معنی محافظت می‌داده‌است. (منبع: واژه‌نامه پهلوی-انگلیسی مک‌کنزی، سرواژه پرهیز). ساخت نوواژهٔ پارێزگا (محل حفاظتی) در کردی با گرته‌برداری از واژهٔ عربی محافظة (استان) صورت گرفته‌است. نام هه‌ولێر دگرگون‌شده همان نام سامی اربیل (اربع اله: چهار ایزد) است.

[2] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۳.

[3] سیاسی حکومت اقلیم کردستان/ مرکز مطالعاتی استراتژیک اورسام ساختار سیاسی حکومت اقلیم کردستان/ مرکز مطالعاتی استراتژیک اورسام خبرگزاری کردپرس-بخش فارسی

[4] ttp://www.asnoor.ir/Public/Parties/ViewParties.aspx?Code=100338^{^{[پیوند مرده]}}

[5] التاریخ السیاسی لترکمان العراق تاریخ سیاسی ترکمان العراق - عزیز قادر صمانچی - من اصدارات المرکز الترکمانی العراقی للدراسات والبحوث- لندن - صفحهٔ ۸۹

[6] ttp://www.shafaaq.com/fa/shafaaq-news/news-exclusive-shafaaq/1578-2010-12-13-14-33-16.html?reset-settings^{^{[پیوند مرده]}}

[7] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۳.

[8] نقشهٔ گردشگری استان اربیل^{^{[پیوند مرده]}}

[9] «وب‌گاه رسمی استان اربیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]