آئراریوم
آئراریوم (به لاتین: Aerarium) نامی بود که در روم باستان به خزانه‌داری و مالیه اطلاق می‌شد.[۱]
ریشه‌شناسی
ویرایشکلمهٔ aerarium مشتق‌از aes (به‌معنای «پول») و پسوند arium- (به‌معنای «مکانِ») است.[۲]
تاریخچه
ویرایشنخستین اشاره به نظام خزانه‌داری روم باستان را تیتوس لیویوس در کتابش از پیدایش روم کرده‌است که می‌گویدسرویوس تولیوس (ششمین پادشاه روم از ۵۷۸ تا ۵۳۴ ق. م) چنین مقرر داشت که برای خرید اسب جهت ۱۸ کِنتوریای سواره‌نظام مقدار ۱۰ هزار آس[یادداشت ۱] (سکهٔ مسی رایج روم) برای هر کنتوریا کنار بگذارند و بیوگانی به نگهداری اسبان گماشته شوند که هر یک باید سالانه ۲ هزار آس بپردازد.[۳]
خزانه‌داری خَلق روم
ویرایشآئراریومِ اصلی را خزانه‌داری خَلق روم (لاتین: Aerarium Populi Romani) یا خزانه‌داری ساتورن (Aerarium Saturni) می‌نامیدند که در پایین معبد ساتورن، واقع در پای تپه کاپیتول و غرب فروم رم، جای داشت. گفتنی است که، برطبق اساطیر رومی، در عصر طلایی یونان ساتورن حاکم بود و شهرت این ایزد به ثروتش بود و، برای همین، معبدش میزبان خزانه‌داری روم شد. دولت روم در این ساختمان، افزون‌بر اموال بیت‌المال، اسناد و مدارک مالی و غیرمالی ــ از جمله قوانین رومی و فرامین سنا ــ را نیز ذخیره و نگهداری می‌کرد. قوانین تا وقتی که درین ساختمان ثبت نمی‌شدند جنبهٔ حقوقی و قانونی به‌خود نمی‌گرفتند. این ساختمان نمادهای آکوئیلا، نشان لژیون‌های رومی، را بر خود داشت. در دوران جمهوری روم، کلانترهایی به‌نام کوایستور بر این ساختمان نظارت داشتند اما کنترلش با سنا بود.[۴]
چنان‌که رفت، اسناد و مدارک، مُهرهای دولتی و ترازوهای رسمی برای توزین فلزات نیز در همین ساختمان نگهداری می‌شدند اما بعدها اسناد را به ساختمان دیگری در همسایگی غربی آئراریوم به‌نام تابولاریوم منتقل کردند.
یادداشت‌ها
ویرایش- ↑ As یا Aes سکهٔ مسی رایج روم باستان بود.
پانویس
ویرایش- ↑ The Oxford classical dictionary. Oxford: Oxford University Press.
- ↑ "aerarium". wiktionary (به انگلیسی). Retrieved 20 November 2023.
- ↑ تیتوس لیویوس. از پیدایش روم. ج. یکم. صص. گفتار ۴۳.
- ↑ "aerarium". britannica (به انگلیسی). Retrieved 21 December 2023.
منابع
ویرایش- تیتوس لیویوس، از پیدایش روم، جلد نخست.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Aerarium». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۳.